أدب الكتاب

أدب الکتاب
پدیدآوران	اثری، محمد بهجه (مصحح) صولی، محمد بن یحیی (نويسنده) آلوسی، محمود شکری (محقق)
ناشر	المکتبة العلمیة
مکان نشر	بغداد - عراق
سال نشر	1341 ‌‎ق
چاپ	1
موضوع	زبان عربی - فن نگارش شعر عربی - مجموعه‌ها صولی، محمد بن یحیی، - 335؟ق. - سرگذشت‌نامه نثر عربی - مجموعه‌ها نویسندگی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6123‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏9‎‏الف‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

أدب الكتاب به زبان عربى، در آداب کتابت از ابوبكر محمد بن يحيى صولى متوفاى 335 يا 336 ه.ق مورخ و اديب عرب از كاتبان و نويسندگان چيره دست عصر عباسى بود.

ساختار

مشتمل بر سه جزء است. جزء اول در فضل کتابت كه از برترى قلم و فضايل نويسندگى در آن ياد شده است. آن چه در اين جزء آمده، به ويژه مطالب مربوط به سابقه کتابت كه از برترى قلم و فضايل نويسندگى در آن ياد شده است. جزء دوم به لوازم کتابت اختصاص يافته است.

گزارش محتوا

از آنجا كه در دربار عباسى دبيرى اعتبار و اهميت يافت، به همت خود كاتبان و اديبان، نوعى فرهنگ خاص براى تربيت كاتبان و تعليم اصول نويسندگى پديد آمد و رواج گرفت. ابن قتيبه با تألیف ادب الكاتب از پيشگامان تكوين اين فرهنگ است. با اين اثر صولى، كه آن را ادب الكاتب نيز خوانده‌اند، با همه اختصار در مقايسه با اثر ابن قيبه، از جهاتى حايز مزايايى به نظر مى‌رسد. مؤلف در آغاز کتاب كه نثر آن اديبانه و منشيانه است، مدعى شده است كه آن را جامع هر آنچه به ظرافت اشاره مى‌كند كه آن چه بسا همه جوانب موضوع را دربرنگيرد. سپس در اشاره‌اى نه چندان روشن به ابن قتيبه، مى‌گويد كه برخى مؤلفان در اين باب، هرچند راه درستى پيموده‌اند، نظر ژرف و فراگير نداشته‌اند و او كوشيده است در حد امكان، با رعايت جانب اختصار، همه نكات مربوط به موضوع را ذكر كند.

آنچه در اين جزء اول آمده به ويژه مطالب مربوط به سابقه کتاب در زبان عربى و روايت‌هايى كه در اين باب در دست است، حايز كمال اهميت است. همچنين، در آن، به دشوارى‌هاى موجود در قرائت و نگارش خط عربى اشاره رفته است.

جزء دوم براى تحقيق در فرهنگ نويسندگى در عهد مؤلف مطالبى جالب دارد. مثلا در آن، از شيوه استنساخ و دقت‌هايى كه در اين كار به كار مى‌برده‌اند، يا شده است، در جزء سوم به مسائل مالى ديوان و انواع ماليات‌ها پرداخته شده است. بخش‌هاى پايانى کتاب نيز به حروف و واژه‌هاى تصحيف پذير اختصاص يافته است. برخى آگاهى‌هاى تاريخى کتاب، مانند بازگرداندن زبان ديوان از فارسى به عربى، نيز در خور توجه است.

منبع اصلى کتاب اخبار پراكنده‌اى است كه مؤلف از راويان شينده است. صولى، در بيشتر موارد، سلسله اسناد خود را ذكر مى‌كند، و از ميان آثار مكتوب، به البيان و التبيين جاحظ اشاره كرده است.

وضعيت کتاب

متأسفانه فاقد فهرست راهنماست.

منابع مقاله

1- فرهنگ و آثار ايرانى- اسلامى

2- متن و مقدمه کتاب