تاريخ مقام الإمام المهدي(عج) في وادي السلام

تاریخ مقام الإمام المهدي(عج) في وادي السلام
پدیدآوران	مرکز الدراسات التخصصیة في الإمام المهدي عجل‌الله‌تعالی‌فرجه الشریف، لجنة التألیف (نويسنده) حلی، احمد علی مجید (نويسنده)
ناشر	بقية العترة
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1427 ق
چاپ	1
شابک	‎964-9914-24-2
موضوع	محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. -
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏51‎‏/‎‏35‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏8‎‏ت‎‏2‎‏ ‎‏1385*

تاريخ مقام الإمام المهدي(عج) في وادي السلام اثر احمد على مجيد، بررسى سندى و روايى مقام امام مهدى(عج) در وادى‌السلام و نيز مطالب و اطلاعات مختلف پيرامون آن است. اين اثر به لحاظ موضوعى حائز اهميت است.

ساختار

كتاب با دو مقدمه از سيد محمد قبانچى و نويسنده آغاز و مطالب در سيزده فصل تنظيم شده است.

نويسنده در ابتدا، رواياتى كه مربوط به مقام امام مهدى(عج) در وادى‌السلام است را بررسى نموده، پس از اثبات صحت انتساب اين مكان به امام صادق(ع) و حضرت مهدى(عج)، به بيان حكاياتى در مورد اين مكان پرداخته است.

در ادامه، به ذكر اين مكان در اشعار عربى اشاره شده است. پس از ذكر نام كسانى كه در آن دفن شده‌اند، حوادث مهمى كه در آن اتفاق افتاده و اقوال علما در مورد اين مكان بيان و در نهايت، ساختمان آن، توصيف شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه كتاب، به دليل اهميت توجه به مواضع منسوب به امام مهدى(عج) اشاره شده است. برخى از اين دلايل، عبارتند از:

1. توجه به اين اماكن، باعث تشديد ارتباط مردم با امام مهدى(عج) مى‌گردد.
2. اين مواضع، به دليل داشتن اهميت و قداست، موجب نشر عقايد صحيح مى‌گردد.
3. اهتمام به اين مقامات و توجه به نقش علمى، فكرى و عقايدى آن، باعث حفظ تراث شيعى از فتنه‌ها و دسيسه‌هاى دشمنان مى‌گردد.
4. اين اماكن، باعث آشكار شدن تمدن شيعى و توجه شيعيان به ائمه(ع)، مخصوصاً امام زمان(عج) مى‌شود.
5. اين مواضع، محل نزول فيوضات، اجابت دعوات و حل مشكلات مردم بوده كه اهمال و بى‌توجهى به آن، باعث از دست دادن آثار مترتب بر آن مى‌گردد.

در مقدمه مؤلف، به اهميت و ارزش وادى السلام نجف اشاره شده است.

در فصل اول، ارتباط وادى السلام و حضرت مهدى(عج) مورد بحث قرار گرفته است. نويسنده در ابتدا، به بررسى كلمه «وادى السلام» پرداخته است. به نظر وى، اين اسم به امان از عذاب دلالت دارد كه در آن، دو مطلب نهفته است: سلام و امان؛ سلام در حيات و در ممات و امان براى كسى كه در آن سكنى گزيده و در آن دفن شده است. در روايات اهل‌بيت(ع) نيز به اين نكته اشاره شده است كه ارواح مؤمنين، از شرق و غرب، به اين مكان مى‌آيند.

در روايتى از اميرالمؤمنين(ع)، به اين نكته اشاره شده است كه منبر حضرت قائم(عج) در وادى السلام بوده و ايشان از اين مكان عبور كرده و در حالى كه به سمت سهله حركت مى‌كنند، دعايى را در مورد وحدانيت خداوند و يارى مؤمنين توسط وى، قرائت خواهند نمود. نويسنده معتقد است كه اين روايت، به همين مكان مقدس در نجف اشرف، اشاره دارد.

شيخ محمد جرير طبرى (شيعى)، در كتاب دلايل الامامة، حديثى را نقل كرده كه تتمه روايت قبل مى‌باشد و در آن، تفصيل دخول حضرت قائم(عج) به نجف و خوشحالى ارواح مؤمنين به واسطه ظهور ايشان، آورده شده است.

فصل دوم، در سه مرحله زير، به بحث و بررسى رواياتى از امام صادق(ع) در مورد اين مقام، اختصاص يافته است:

1. ذكر كامل احاديث با اسانيد مختلف آن؛ به دليل روشن شدن مستفيض و مشهور بودن آن‌ها از خلال ذكر تمام اسانيد.
2. تحقيق پيرامون عصر حديث؛ براى روشن شدن اين مطلب كه آيا اين مكان، قبل از امام صادق(ع) نيز وجود داشته است يا نه؟
3. نگاهى مختصر به مواضعى كه روايات، متضمن آن مى‌باشد.

در روايتى كه شيخ محمد طبرى (شيعى) در كتاب «دلايل الامامة» از فرات بن احنف عبدى كوفى (از ياران و اصحاب امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع)) نقل كرده، چنين آمده است كه ايشان با امام صادق(ع) به قصد زيارت اميرالمؤمنين(ع) به سمت نجف مى‌رفتند كه به ثويه (مكانى نزدیک كوفه) مى‌رسند. آن حضرت(ع) دو ركعت نماز در آن‌جا به جاى آورده و وقتى از ايشان در مورد آن مكان سؤال مى‌شود، مى‌فرمايند: «اين موضع منبر قائم(عج) بوده و دوست دارم در اين مكان، خداوند را شكر كنم». سپس به راه خود ادامه داده و در مكانى ديگر، دو ركعت نماز به جاى آورند و وقتى از ايشان در مورد اين نماز سؤال مى‌شود، مى‌فرمايند: «اين مكانى است كه قومى در آن فرود آمدند كه با آن‌ها، رأس امام حسين(ع) بود». سپس به راه خويش ادامه داده و در مكانى ديگر، دو ركعت نماز گذاردند و فرمودند: «اينجا مدفن اميرالمؤمنين(ع) مى‌باشد».

فصل سوم، در مورد صحت انتساب اين مقام به امام صادق(ع) و امام مهدى(عج) مى‌باشد. به نظر نويسنده وجود اين مقام و بقاى آن از گذشته تا به حال، به دليل شدت اعتناى شيعه و بالخصوص، علما و محدثين ايشان به اين مكان مى‌باشد.

در فصل چهارم، حكاياتى در مورد اين مكان بيان شده است.

نويسنده در فصل پنجم، به بحث پيرامون اين مقام در ادبيات عرب پرداخته و در اين زمينه، اشعار سيد نصرالله حائرى و شيخ محمد سماوى را مورد مطالعه قرار داده است.

فصل ششم، به ذكر نام افراد معروفى كه در اين مكان شريف دفن شده‌اند، اختصاص يافته است.

در فصل هفتم، به برخى از حوادث تاريخى مربوط به اين مكان، اشاره شده كه از آن جمله است:

1. حمله وهابيون به نجف اشرف در سال 1214ق.
2. تشرف ناصرالدين شاه قاجار با عيال و خدمه در سال 1287ق.
3. زيارت شيخ عبدالله بن محسن اصفهانى و ذكر آن در كتاب لؤلؤ الصدف در سال 1304ق.

تاريخ عمارت مقام، اقوال علما در مورد اين مكان مقدس، جايگاه اين مقام و وصف عمارت آن، سند اين مقام، زيارت امام صادق(ع) و حضرت مهدى(عج)، مدارك و تصاويرى از اين مكان مقدس، عنوان فصول پايانى كتاب مى‌باشد.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب و مصادر و منابع مورد استفاده نويسنده، در انتهاى كتاب آمده است.

در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن ارائه شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

دلائل الإمامة (طبري آملي)