۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'سبك' به 'سبک '
جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''') |
جز (جایگزینی متن - 'سبك' به 'سبک ') |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''زينالاخبار يا تاريخ گرديزى'''، نوشته [[گردیزی، عبدالحی بن ضحاک|ابوسعيد عبدالحىّ بن ضحّاك بن محمود گرديزى]]، است كه با نام عربى و متن درى نوشته شده است. كتاب حاضر، كتاب تاريخى وى است كه در سال 442 هجرى به نام عزالدوله و زينالمله عبدالرشيد بن محمود بن | '''زينالاخبار يا تاريخ گرديزى'''، نوشته [[گردیزی، عبدالحی بن ضحاک|ابوسعيد عبدالحىّ بن ضحّاك بن محمود گرديزى]]، است كه با نام عربى و متن درى نوشته شده است. كتاب حاضر، كتاب تاريخى وى است كه در سال 442 هجرى به نام عزالدوله و زينالمله عبدالرشيد بن محمود بن سبک تكين، سلطان عصر خويش به پايان رسانيد و نام آن را از زينالمله بر گرفت و آن را زينالاخبار ناميد. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
عبدالحى حبيبى، در مورد گرديزى مىنگارد كه: "از شرح حال گرديزى متاسفانه چيزى نمىدانيم و در كتب ديگر ذكرى از او نيست. اگر مقدمه اين كتاب در دست مىبود. از روى آن گرديزى را خوبتر مىشناختيم، در حالى كه در بعضى موارد نام خود را به عبارت (فرازآورنده) اين كتاب ابوسيعد عبدالحى بن الضحاك ابن محمود گرديزى مىنويسد و چنين به نظر مىرسد كه در غزنه پايتخت آن وقت سكونت داشت و كتاب خود را در اين شهر نوشت و در اواخر زندگى استاد [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] (متوفى 440 هجرى 1048 ميلادى) با او ديدار كرده است. | عبدالحى حبيبى، در مورد گرديزى مىنگارد كه: "از شرح حال گرديزى متاسفانه چيزى نمىدانيم و در كتب ديگر ذكرى از او نيست. اگر مقدمه اين كتاب در دست مىبود. از روى آن گرديزى را خوبتر مىشناختيم، در حالى كه در بعضى موارد نام خود را به عبارت (فرازآورنده) اين كتاب ابوسيعد عبدالحى بن الضحاك ابن محمود گرديزى مىنويسد و چنين به نظر مىرسد كه در غزنه پايتخت آن وقت سكونت داشت و كتاب خود را در اين شهر نوشت و در اواخر زندگى استاد [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] (متوفى 440 هجرى 1048 ميلادى) با او ديدار كرده است. | ||
زينالاخبار در زمان سلطنت عبدالرشيد بن مسعود بن محمود بن | زينالاخبار در زمان سلطنت عبدالرشيد بن مسعود بن محمود بن سبک تگين (444 441 هجرى 1950-1052 1049 ميلادى) در غزنه تاًليف شده باشد. زيرا در متن كتاب چند جاى نام سلطان عبدالرشيد را با دعاى "ام سلطان" ذكر كرده است و از اين بر مىآيد كه گرديزى كتاب خود را پيش از فتنه طغرل ختم كرده بود. | ||
اين فتنه را كه در زمان عبدالرشيد صورت گرفت، چنين مىنگارد: طغرل از بندگان سلطان محمود و سپهسالار بود كه بعد از مرگ (مودود) در سال (444 هجرى 1052 ميلادى) از خراسان به غزنه آمد و سلطان عبدالرشيد را با يازده نفر شهزاده ديگر بكشت و چهل روز ملك راند و عاقبت الامر در غزنه به دست انوشتگين سلاحدار كشته شد. و موصوف به نام قوامالدوله ابوسعيد طغرل سكه زده كه قبلا سكه موصوف در موزيم كابل موجود بوده و به املاى طغريل نام او را نوشتهاند. | اين فتنه را كه در زمان عبدالرشيد صورت گرفت، چنين مىنگارد: طغرل از بندگان سلطان محمود و سپهسالار بود كه بعد از مرگ (مودود) در سال (444 هجرى 1052 ميلادى) از خراسان به غزنه آمد و سلطان عبدالرشيد را با يازده نفر شهزاده ديگر بكشت و چهل روز ملك راند و عاقبت الامر در غزنه به دست انوشتگين سلاحدار كشته شد. و موصوف به نام قوامالدوله ابوسعيد طغرل سكه زده كه قبلا سكه موصوف در موزيم كابل موجود بوده و به املاى طغريل نام او را نوشتهاند. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
تاريخ گرديزى (زين الا خبار) تا همان زمان يگانه اثرى بود (بدون اثر بيرونى) كه مطالب اجتماعى اقوام و ملل مختلف در آن به تحقيق و پژوهش گرفته شد بود. با وجود آن كه جسته، جسته در تاريخ بيهقى نيز تلاش صورت گرفته تا اوضاع اجتماعى را بررسى كند. گرديزى در اين اثر روش بيرونى را سرمشق قرار داده، و بخشى از كتاب خود را بر مبناى اثر بيرونى بنگارد. | تاريخ گرديزى (زين الا خبار) تا همان زمان يگانه اثرى بود (بدون اثر بيرونى) كه مطالب اجتماعى اقوام و ملل مختلف در آن به تحقيق و پژوهش گرفته شد بود. با وجود آن كه جسته، جسته در تاريخ بيهقى نيز تلاش صورت گرفته تا اوضاع اجتماعى را بررسى كند. گرديزى در اين اثر روش بيرونى را سرمشق قرار داده، و بخشى از كتاب خود را بر مبناى اثر بيرونى بنگارد. | ||
قسمت اول از كتاب تاريخ را به مسائل عمومى تاريخ ايران اختصاص داده و به | قسمت اول از كتاب تاريخ را به مسائل عمومى تاريخ ايران اختصاص داده و به سبک و شيوه تواريخ عمومى، تاريخ عالم را از اولين پادشاهان داستانى ايران آغاز كرده است. | ||
قسمت دوم، كتاب گرديزى جنبه محلى به خود مىگيرد. و تاريخ سرزمين خراسان، از آغاز به بحث گذاشته مىشود كه البته همان جنبه اختصارى كه | قسمت دوم، كتاب گرديزى جنبه محلى به خود مىگيرد. و تاريخ سرزمين خراسان، از آغاز به بحث گذاشته مىشود كه البته همان جنبه اختصارى كه سبک و شيوه گرديزى است، در اين قسمت نيز مشاهده مىشود. | ||
وى ضمن اشاره به فتح خراسان توسط مسلمين جدولى از امرايى كه توسط خلفا به اين ديار گسيل مىشدند، رسم نموده و به شرح آن پرداخته است. در اين قسمت پيرامون قيام ابومسلم در خراسان و همچنين حكومت مامون و پس از آن سلسله طاهريان درخراسان مطالبى يافت مىشود. | وى ضمن اشاره به فتح خراسان توسط مسلمين جدولى از امرايى كه توسط خلفا به اين ديار گسيل مىشدند، رسم نموده و به شرح آن پرداخته است. در اين قسمت پيرامون قيام ابومسلم در خراسان و همچنين حكومت مامون و پس از آن سلسله طاهريان درخراسان مطالبى يافت مىشود. | ||