۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'بصري، حسن' به 'بصری، حسن'
جز (جایگزینی متن - '| پس از = | پیش از = }} ' به '| پس از = | پیش از = }}') |
جز (جایگزینی متن - 'بصري، حسن' به 'بصری، حسن') |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[بصری، حسن]] (نويسنده) | ||
[[رسی، قاسم بن ابراهیم]] (نويسنده) | [[رسی، قاسم بن ابراهیم]] (نويسنده) | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}}'''رسائل العدل و التوحيد'''، مجموعه رسائلی است از [[ | }}'''رسائل العدل و التوحيد'''، مجموعه رسائلی است از [[بصری، حسن|حسن بصری]] (عالم اهل سنت)، [[رسی، قاسم بن ابراهیم|قاسم رسی]] (امام زیدیه)، [[قاضي عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار]] (عالم معتزله) و [[علمالهدی، علی بن حسین|شریف مرتضی]] (عالم شیعی)، به زبان عربی، که توسط [[عماره، محمد|محمد عماره]] تحقیق و در دو جلد گردآوری شده است. | ||
این کتاب به دو اصل از اصول اعتقادی مسلمانان، یعنی عدل و توحید میپردازد و نویسنده در آن، متونی از عالمان مذاهب مختلف اسلامی را ارائه میکند. | این کتاب به دو اصل از اصول اعتقادی مسلمانان، یعنی عدل و توحید میپردازد و نویسنده در آن، متونی از عالمان مذاهب مختلف اسلامی را ارائه میکند. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، دارای دو جلد است؛ در جلد اول پس از مقدمه چاپ دوم و مقدمه مفصل محقق، محتوای مطالب در قالب رسالة في القدر از [[ | کتاب، دارای دو جلد است؛ در جلد اول پس از مقدمه چاپ دوم و مقدمه مفصل محقق، محتوای مطالب در قالب رسالة في القدر از [[بصری، حسن|حسن بصری]]، کتابهای أصول العدل و التوحيد، كتاب العدل و التوحيد و نفي التشبيه عن الله الواحد الحميد، الأصول الخمسة، الرد علی المجبرة و في التوحيد از [[رسی، قاسم بن ابراهیم|قاسم رسی]]، المختصر في أصول الدين از [[قاضي عبدالجبار بن احمد|قاضی جبار]] و إنقاذ البشر من الجبر و القدر از [[علمالهدی، علی بن حسین|شریف مرتضی]] ارائه شده است. | ||
در جلد دوم نیز پس از مقدمه، رسائلی از [[هادی الی الحق، یحیی بن حسین|یحیی بن حسین]]، حول این دو موضوع ارائه گردیده است. | در جلد دوم نیز پس از مقدمه، رسائلی از [[هادی الی الحق، یحیی بن حسین|یحیی بن حسین]]، حول این دو موضوع ارائه گردیده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
محقق، در جلد اول، مقدمه مفصلی بر کتاب نگاشته و در آن، به معرفی نویسندگان رسائل ([[ | محقق، در جلد اول، مقدمه مفصلی بر کتاب نگاشته و در آن، به معرفی نویسندگان رسائل ([[بصری، حسن|حسن بصری]]، [[رسی، قاسم بن ابراهیم|قاسم رسی]]، [[قاضي عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار همدانی]] و [[علمالهدی، علی بن حسین|شریف مرتضی]] پرداخته)، برخی عجلهها و جانبداریها در ارائه متون را ذکر میکند و به نوعی رابطه تعاکس میان همنشینی با متون اسلامی قدیمی و پُرگویی درباره این متون قائل میشود<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13-38</ref>. | ||
او در مقدمه چاپ دوم مینویسد: در درگیریهای میان تمدنها و تلاشها برای پایمال کردن دیگر اقوام و... هر قومی باید به سلاحهای فکری و میراث فرهنگی خودش بازگردد تا بتواند از تمامیتش دفاع کند. این همان قضیه «بیداری» نزد مسلمانان است که ضرورت و اهمیت بهکارگیری ظرفیتهای فرهنگی ما را برای مسلمانان هویدا کرده است تا هویت فرهنگی خود را بازشناسی کنند. بههرحال تحصیل این هدف و دیگر اهداف مرتبط با آن، برای محقق ([[عماره، محمد|محمد عماره]]) انگیزه ایجاد کرده که رسائل متعدد را در این اثر گردآوری کند، بر آن مقدمه بنویسد، به تحقیق آن پرداخته و بر آن تعلیقه بزند<ref>ر.ک: مقدمه چاپ دوم، ص7-8</ref>. | او در مقدمه چاپ دوم مینویسد: در درگیریهای میان تمدنها و تلاشها برای پایمال کردن دیگر اقوام و... هر قومی باید به سلاحهای فکری و میراث فرهنگی خودش بازگردد تا بتواند از تمامیتش دفاع کند. این همان قضیه «بیداری» نزد مسلمانان است که ضرورت و اهمیت بهکارگیری ظرفیتهای فرهنگی ما را برای مسلمانان هویدا کرده است تا هویت فرهنگی خود را بازشناسی کنند. بههرحال تحصیل این هدف و دیگر اهداف مرتبط با آن، برای محقق ([[عماره، محمد|محمد عماره]]) انگیزه ایجاد کرده که رسائل متعدد را در این اثر گردآوری کند، بر آن مقدمه بنویسد، به تحقیق آن پرداخته و بر آن تعلیقه بزند<ref>ر.ک: مقدمه چاپ دوم، ص7-8</ref>. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
از دیگر فوایدی که در ذکر این رسائل هست، در دسترس قرار گرفتن نصوص اصلی اندیشه فلسفی و کلامی اسلامی است که با کنار هم قرار دادن آنها، امکان وحدت - نه صِرفا تقریب - را قوت میبخشد. وحدتی که در مقابله با دشمنان اسلامی، امری است ضروری. همچنین نشان میدهد که این آثار، به قول محمد عماره، «أكفان موتی» و یا «قید و بندهایی که گامهای امت را به گذشته دور میبندد» نیست، بلکه انرژی خلاق و روح جاری و ساری در عقل و وجدان امت است که امروز آنها را بهلحاظ فرهنگی به گذشتهشان متصل میکند<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref>. | از دیگر فوایدی که در ذکر این رسائل هست، در دسترس قرار گرفتن نصوص اصلی اندیشه فلسفی و کلامی اسلامی است که با کنار هم قرار دادن آنها، امکان وحدت - نه صِرفا تقریب - را قوت میبخشد. وحدتی که در مقابله با دشمنان اسلامی، امری است ضروری. همچنین نشان میدهد که این آثار، به قول محمد عماره، «أكفان موتی» و یا «قید و بندهایی که گامهای امت را به گذشته دور میبندد» نیست، بلکه انرژی خلاق و روح جاری و ساری در عقل و وجدان امت است که امروز آنها را بهلحاظ فرهنگی به گذشتهشان متصل میکند<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref>. | ||
«[[رسالة في القدر]]» [[ | «[[رسالة في القدر]]» [[بصری، حسن|حسن بصری]]، در پاسخ به استفسار عبدالملک بن مروان از عقاید او در مخالفتش، در مسئله «قدر»، با [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] نوشته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص111</ref>. [[بصری، حسن|حسن بصری]] در پاسخی که به عبدالملک مینویسد، اعتقادش را در میان علمای مسلمان، مسبوق به سابقه میداند و به آیات مختلف قرآن تمسک میکند<ref>ر.ک: همان، ص118</ref>. | ||
در «كتاب العدل و التوحيد و نفي التشبيه عن الله الواحد الحميد»، نویسنده، پس از حمد الهی به موارد واجب الاعتقاد برای مؤمنان میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص130-133</ref>، سپس بهترتیب به رد مشبهه، مجبره و مرجئه میپردازد و دست آخر در بخشی با عنوان «منزلة بين المنزلتين»، عقیده صحیح را بیان میدارد<ref>ر.ک: همان، ص133-165</ref>. | در «كتاب العدل و التوحيد و نفي التشبيه عن الله الواحد الحميد»، نویسنده، پس از حمد الهی به موارد واجب الاعتقاد برای مؤمنان میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص130-133</ref>، سپس بهترتیب به رد مشبهه، مجبره و مرجئه میپردازد و دست آخر در بخشی با عنوان «منزلة بين المنزلتين»، عقیده صحیح را بیان میدارد<ref>ر.ک: همان، ص133-165</ref>. | ||