الحاشية علی الشفاء (کتاب طبیعیات)

الحاشية علی الشفاء
پدیدآوران	آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین(نويسنده) ابن سینا، حسین بن عبدالله (نويسنده) استادی، رضا (محقق)
عنوان‌های دیگر	شفا. برگزيده. طبیعیات. شرح
ناشر	کنگره آقا حسين خوانساري
مکان نشر	ايران - قم
چاپ	1
موضوع	ابن سينا، حسين بن عبدالله، 370 - 428ق. الشفا - نقد و تفسير علوم طبیعی - متون قديمی تا قرن 14 فلسفه‌اسلامی - متون قديمی تا قرن 14 فيزيک - متون قديمی تا قرن 14
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BBR‎‏ ‎‏501‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏7‎‏ح‎‏2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الحاشية علی الشفاء از جمله حواشی کتاب شفاء ابن‎سینا به قلم آقا جمال‎الدین خوانساری است. این حاشیه بر بخشی از فن اول کتاب طبیعیات به زبان عربی نوشته شده است. رضا استادی این اثر را مورد تحقیق قرار داده و بر آن به زبان فارسی مقدمه‎ای نوشته است.

مهم‏ترین و یا از مهم‏ترین آثار ابن‎سینا کتاب شفاء شامل چهار بخش: منطق، طبیعیات، ریاضیات و الهیات است. هریک از بخش‏هاى چهارگانه شفا شامل چند فن و هر فن داراى یک یا چند مقاله و هر مقاله فصل‏هایى دارد.

بخش طبیعیات داراى هشت فن است. هر یک از فن‎ها مشتمل بر یک یا چند مقاله است: فن اول چهار مقاله‏؛ فن دوم یک مقاله‏، فن سوم یک مقاله‏ و.... ‎

بر کتاب شفا، حواشی و شروح متعددی نوشته شده که محقق کتاب به نقل از الذریعه آقابزرگ طهرانی به اسامی بیست مورد از آن‎ها اشاره کرده است. حاشیه آقا جمال خوانسارى بر طبیعیات شفا حاشیه‌‏اى است بر بخشی از فن اول که عبارت است از مقاله اول و دوم و یک فصل از مقاله سوّم.

محقق در ادامه به سابقه نشر این اثر اشاره کرده می‎نویسد: «این حاشیه به‌‏طور ناقص در هامش طبیعیات شفا چاپ سنگى از صفحه 1 تا 82 چاپ شده بود و لازم بود به‏‌طور کامل چاپ شده و در اختیار محققان قرار گیرد». در تصحیح این حاشیه از سه نسخه خطى و نیز نسخه چاپى مذکور استفاده شده و غالب منقولات آن از مصادرش تخریج شده است. آدرس‏هایى که دنبال «قوله» آمده از صفحه یک تا 82 چاپ سنگى طبیعیات شفا است. ‎

محقق همچنین به این نکته اشاره کرده که نسخه‌‏اى که به‎عنوان حاشیه طبیعیات شفا تألیف آقا حسین خوانسارى در ذریعه یاد شده همان حاشیه طبیعیات تألیف آقا جمال خوانسارى است نه آقا حسین خوانسارى (پدر آقا جمال). نسخه‏‌هایى که از حاشیه شفا تألیف آقا حسین خوانسارى در دست است فقط حاشیه الهیات است که توسط کنگره آقا حسین خوانساری چاپ شده است. ‎

شارح در شرح عبارات ابن‎سینا ابتدا به شماره مقاله و تعداد فصول آن اشاره کرده است؛ سپس شماره فصل را متذکر شده و به شیوه رایج شارحان، بخشی از عبارت ابن‎سینا را با لفظ «قوله» آورده و به شرح آن پرداخته است. محقق کتاب به جهت این‎که خواننده نیاز به مراجعه به متن شفاء نداشته باشد، عناوین فصول و صفحه مطلب مورد بحث را در کروشه [ ] متذکر شده است.

نویسنده در نقل برخی اقوال از الفاظ خاصی استفاده کرده است. الفاظی چون «بعض سادة المحققین» که محقق اثر در پاورقی توضیح داده که منظور محقق داماد (م1040ق) است و حاشیه وی بر شفا چاپ نشده و خطی است. وی همچنین به دیگر صفحاتی از کتاب که از این لفظ استفاده شده اشاره کرده است.

در پاورقی‎های کتاب اختلاف نسخ، تصحیح و توضیح برخی الفاظ و عبارات ذکر شده است.

فهرست مطالب و مصادر تصحیح اثر در انتهای آن ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

الشفاء