مفتاح الفلاح

مفتاح الفلاح
پدیدآوران	بسطامی، علی بن طیفور (مترجم) شیخ بهایی، محمد بن حسین (نويسنده) حسن‌‌زاده آملی، حسن (مقدمه‌نويس)
عنوان‌های دیگر	رساله نور علی نور در ذکر و ذاکر و مذکور منهاج النجاح فی ترجمه مفتاح الفلاح مفتاح الفلاح. فارسی
ناشر	حکمت
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1384 ش یا 1426 ق
چاپ	6
شابک	‎964-5616-43-3
موضوع	اعمال السنه تفاسیر (سوره فاتحه) تفاسیر شیعه - قرن 11ق. دعا دعاها ذکر
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏266‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ ‎‏م‎‏7041‎‏

منهاج النجاح في ترجمة مفتاح الفلاح از على بن طيفور بسطامى از اعلام قرن يازدهم هجرى كه در ترجمه‌ى مفتاح الفلاح شيخ بهايى نوشته است، برنامه‌اى روحى و روانى براى تمام اوقات شبانه روز مى‌باشد. (جهت اطلاع بيشتر از كتاب مفتاح مى توان به كتاب‌شناسی‌اى كه ذيل كتاب مفتاح الفلاح در لوح نور الجنان انجام شده رجوع نمود.)

اهميت كتاب

استاد حسن زاده آملى بر اين ترجمه مقدمه‌اى نوشته و ميفرمايند كه: «منهاج النجاح في ترجمة مفتاح الفلاح»، يكى از مائده‌هاى پر فائده آسمانى است كه عائد نفوس شيّقه و شيفته به كمال مى‌گردد.

انسان آگاه و زبان‌دان و گوهرشناس بايد بدان انس بگيرد تا قداست و نفاست چنان درّ يتيم را دريابد، و گر نه زبان قلم در وصف و تحرير آن زبونست.

مرحوم آیت‌الله مولى حسينقلى همدانى كه به فرموده بعضى از مشايخ ما، سيصد تن از اولياء اللَّه در محضر انور او تربيت شده‌اند، مى‌فرمود: «مفتاح الفلاح» شيخ بهائى براى عمل كردن خوب است.

خود «منهاج» لسان صدق فصيحى است كه پيش از مراجعه به تراجم رجال علم، و تذكره‌هاى ارباب قلم معرّف مقام شامخ دانشمند بزرگ بسطامى، و فسحت ميدان فضل و كمال اوست. زيرا كه به حكم محكم قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ اثر هر كس نمودار دارائى اوست.

انتشارات حكمت علاوه بر اينكه در تصحيح كتاب سعى بليغ مبذول داشته است تا با طبع مطبوع و خوب به طرزى بديع و مطلوب به رسم بهترين هديه مرغوب در دست ارباب معرفت و كمال قرار گيرد، عباراتى كه از اصل در «منهاج» ترجمه نشده‌اند با قلمى شيوا و رسا ترجمه و با اضافه بعضى تعليقات بر آن فزوده است و براى تميز فرع با اصل، ترجمه طارى را در ميان معقوفتين نهاده است.

مزيد اينكه، اين كتاب مسطور كه خود يكپارچه نور است، رساله ما را كه «نور على نور» است به عنوان مدخل آن بيت معمور در مفتتح آن قرار داده است تا نفع آن عام و افادت آن تام باشد.

شيوه ترجمه

«مفتاح الفلاح» چند ترجمه فارسى توسّط علماى پيشين دارد كه نسخ آنها در كتابخانه‌ها به فراوانى موجود است، از جمله آنها مى‌توان ترجمه مرحوم آقا جمال گلپايگانى را نام برد. ولى هيچ يك از اين ترجمه‌ها با توجّه به زبان فارسى كنونى ترجمه‌اى گويا و روان محسوب نمى‌شوند. جز اينكه ترجمه على بن طيفور بسطامى در ميان آنها از موقعيّت ويژه‌اى برخوردار است. نثر شيوا و گويا و نيز توضيحات مفيد و بجاى مترجم بر متن، روى هم رفته يك «مفتاح الفلاح» فارسى را در اختيار ما گذاشته است.

ساختار ترجمه

با يادداشتى از ناشر و سپس مقدمه‌اى از آیت‌الله حسن زاده آملى و رساله‌ى نور ايشان آغاز مى گردد. مقدمه مترجم، سپس مقدمه مؤلف آمده است. كتاب در شش باب و يك خاتمه كه درباره‌ى حضور قلب نمازگزار و فهم معانى اذكار، تشكيل يافته است. در ادامه، آن تفسير سوره مباركه فاتحه گنجانده شده است.

علاوه بر ترجمه‌ى متن، براى ادعيه نيز يك ترجمه تحت اللفظى از على بن طيفور افزوده شده تا خواننده براى دريافت معناى ادعيه دچار زحمت نباشد كه اين اضافه نيز توسّط آقاى استاد ولى صورت گرفته است

و از ديگر سو از استاد حسن‌زاده آملى درخواست شده كه بر سبيل مقدمه بر اين ترجمه نكاتى پيرامون «دعا در معارف اسلامى» به خامه تحرير آورند، كه حاصل اين درخواست «رساله نور على نور در ذكر و ذاكر و مذكور» است (كه خود بحثى بديع درباره‌ى دعا می‌باشد) كه در ابتداى كتاب، و قبل از ترجمه، قرار گرفته است.

ساختار رساله نور علامه حسن زاده در ابتداى اين ترجمه

رساله‌ى نور يك مقدمه و يازده فصل در دعا و ذكر و مناجات است و به نام «نور على نور در ذكر و ذاكر و مذكور» مسمّات است.

مقدمه: كلماتى چند حول مكانت و منزلت دعاء.

فصل اول چهل كلمه مبارك منتخب ذكر و دعا از قرآن كريم و چهارده تبصره در بيان بعضى از اسرار.

فصل دوم در بيان سر اينكه ادعيه مأثوره حائز لطائفى خاص‌اند كه در روايات يافت نمى‌شوند با يك تبصره.

فصل سوم در اينكه خداوند در هر چيز به كم اكتفاء كرد و حد براى آن معيّن فرموده است مگر در ذكر و دعا، با چهار تبصره.

فصل چهارم در بيان عدد مأثور در بعضى ادعيه و اذكار.

فصل پنجم در بيان اوقات و امكنه با يك تبصره.

وضعيت كتاب

نسخه كامل اين ترجمه بسيار كمياب است تا اين كه روزى خدمت آیت‌الله حسن‌زاده آملى صحبت از ترجمه «مفتاح الفلاح» به ميان آمد و ايشان دو نسخه از اين ترجمه به انضمام يك نسخه از اصل «مفتاح الفلاح» را در اختيار انتشارات حكمت جهت نشر، گذاشتند.

تصحيح و مقابله را نيز آقاى حسين استادولى، به عهده گرفتند كه به خوبى و با دقت آن را به انجام رساندند.

استاد حسن زاده آملى در مقدمه‌ى خود از چگونگى دو نسخه و خصوصيات و مزاياى آن سخن به ميان آورده‌اند.

منابع مقاله

متن و مقدمه‌ى كتاب

وابسته‌ها

گزیده مفتاح الفلاح-کلید رستگاری

مفتاح الفلاح في عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات

مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله