ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR19359J1.jpg | عنوان =ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین...» ایجاد کرد)
    (بدون تفاوت)

    نسخهٔ ‏۲۴ ژوئن ۲۰۱۸، ساعت ۰۶:۴۲

    ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی‎طالب صلوات الله علیه‏
    ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه
    پدیدآورانسپهر، محمدتقي بن محمدعلي (نويسنده) [[ ]] (محقق و معلق)
    عنوان‌های دیگرحضرت امير المومنين علي بن ابيطالب صلوات الله عليه
    ناشرمطبوعات ديني
    مکان نشرايران - قم
    سال نشرمجلد1: 1369ش ,

    مجلد2: 1369ش ,

    مجلد3: 1369ش ,
    موضوععلي بن ابي طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - سرگذشت نامه علي بن ابي طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار
    زبانفارسي
    تعداد جلد3
    کد کنگره
    ‏‏BP‎‏ ‎‏37‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏ن‎‏2‎‏

    ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی‎طالب صلوات الله علیه، بخشی از ناسخ التواريخ تألیف محمدتقی لسان‎الملک سپهر (1216-1297ق) است که در موضوع زندگی‎نامه حضرت علی(ع) نوشته شده است.

    زمان تألیف

    نویسنده درباره زمان نگارش این اثر می‎گوید: کتاب جمل در روز جمعه بیست‎وسوم ماه رمضان در سال یک‎هزارودویست‎وهشتادودو هجری به پایان رسید و مدت تحریر این کتاب که البته از دوازدهم ماه شعبان بود تا این وقت چهل روز بوده است[۱]. کتاب صفین در روز یک‎شنبه بیستم ماه صفر در سال یک‎هزارودویست‎وهشتادوچهار هجری به پایان رسید و مدت تألیف این کتاب یک سال و شش ماه بود[۲].

    ساختار

    ناسخ التواريخ، سه کتاب است و هر کتاب به چند مجلد به‎ قرار ذیل تقسیم می‎شود:

    1. کتاب اول: از هبوط آدم تا هجرت پیامبر اسلام و مشتمل بر دو مجلد: جلد اول از هبوط آدم تا میلاد مسیح؛ جلد دوم از میلاد مسیح تا هجرت پیامبر اسلام(ص).
    2. کتاب دوم: از هجرت رسول خدا به بعد که شش مجلد است: جلد اول: تاریخ و سیره حضرت محمد(ص) از سال اول هجرت تا سال یازدهم هجرت، با ذکر اوصاف و متعلقات آن حضرت؛ جلد دوم: مشتمل بر شرح ‎حال خلافت سه تن از خلفای راشدین و شرح‎ حال اصحاب، ایام مشهور عرب و امثله عرب؛ جلد سوم: شرح‎حال علی بن ابی‎طالب(ع)؛

    جلد چهارم: شرح ‎حال حضرت فاطمه(ص)؛ جلد پنجم: شرح ‎حال امام حسین(ع)؛ جلد ششم: شرح ‎حال امام حسین(ع).

    1. کتاب سوم: در سلطنت قاجاریه و مشتمل بر سه جلد است:

    جلد اول: در اصل و نسب قاجاریه، سلطنت آقامحمد شاه مؤسس سلسله قاجاریه و در سلطنت فتحعلی شاه قاجار؛ جلد دوم: در سلطنت محمد قاجار؛ جلد سوم در سلطنت ناصرالدین‎شاه قاجار[۳].

    جلد سوم از کتاب دوم، مشتمل است بر پنج کتاب: کتاب جمل؛ کتاب صفین؛ کتاب خوارج؛ کتاب شهادت؛ کتاب اصحاب و کلمات قصار و احوال سلاطین این جهان و اعیان و معاصرین ایشان از هر طبقه و طایفه[۴]. در ابتدای آن نیز دیباچه‎ای به قلم فرزند مؤلف، میرزا هدایت‎الله نگاشته شده است.

    گزارش محتوا

    دیباچه کتاب، دارای متنی ادبی به زبان قدیم است و برای خواننده قدری سنگین به نظر می‎رسد. بخش اعظم از این متن در وصف ناصرالدین‎ شاه قلم‎فرسایی شده است. در بخشی از آن در وصف ناصرالدین‎ شاه چنین می‎خوانیم: «... که تا مهر را شرف، بدر را کلف، اختر را تأثیر، قمر را تدویر، گردون را اوج، جیحون را موج است، گردونش بلند پیشگاه خورشیدش کیانی، کلاه مریخش لشکر را دیده‎بان، بهرامش کشور را نگهبان...[۵].

    کتاب از خلافت حضرت علی(ع) آغاز می‎شود و نویسنده در این‎باره می‎گوید: «از این پیش در کتاب عثمان بن عفان به شرحی تمام، تقریر یافت که مردم مهاجر و انصار و جماعت مصریان انبوه شدند و هم‎گروه عثمان را حصار دادند و او را عرضه دمار داشتند. پس از قتل عثمان مردم را امامی و خلیفتی می‎بایست؛ لاجرم مهاجر و انصار در مسجد رسول خدای انجمن شدند تا بدانند این کار بر کدام کس فرو می‎آید...»[۶].

    بخش اول با عنوان کتاب جمل(ع) آغاز می‎شود. نویسنده بعد از چگونگی به خلافت رسیدن آن حضرت، به شرح آن جنگ می‎پردازد. در این میان از ناکثین بیعت[۷] و وقایعی که منجر به این جنگ شده سخن به میان می‎آورد و درنهایت به شرح آن جنگ و مکان آن، تعداد کشتگان[۸]، ورود آن حضرت به بصره[۹] و مدت اقامتش در آن شهر[۱۰]، کلام و سخن آن حضرت با برخی از بزرگان شهر همچون حسن بصری[۱۱]، احنف بن قیس[۱۲] و... می‎پردازد.

    بخش دوم به جنگ صفین اختصاص یافته است. این بخش با سخن عمار یاسر با امام علی(ع) آغاز شده است. سپس از حرکت امیرالمؤمنین(ع) به سمت کوفه و هم‎کلام شدن او با برخی از اهالی آنجا سخن به میان آمده است. در این برهه از زمان بین امام علی و دیگران مکاتبات فراوان و اتفاقات بسیاری واقع ‎شده که نویسنده به آن‎ها اشاره نموده است. در بین این مطالب، نویسنده به سخنان ابن ابی‎الحدید معتزلی درباره مکاتیب امام علی با معاویه اشاره نموده است[۱۳].

    کتاب خوارج عنوان بعدی این مجموعه است که با نامه امام علی(ع) به عمال و کارگزاران خود در موضوع جنگ و صلح صفین آغاز شده است[۱۴]. نویسنده بعد از ذکر پاره‎ای از وقایع آن زمان، به شهادت محمد بن ابوبکر[۱۵] و شهادت مالک اشتر نخعی[۱۶] اشاره می‎کند و در ضمن آن به شرح زندگی‎ا‎شان نیز می‎پردازد.

    ذکر نسب و نژاد معاویه و داستانی از سلطنت عبدالملک بن مروان، از مطالب پایانی این جلد از کتاب است[۱۷].

    متأسفانه دیگر جلدهای این اثر (و این نسخه) که مربوط به ادامه مباحث جنگ آن حضرت با خوارج، کتاب شهادت، کتاب اصحاب و کلمات قصار و احوال سلاطین این جهان و اعیان و معاصرین ایشان از هر طبقه و طایفه است، در دسترس نبود.

    وضعیت کتاب

    پاورقی‎ها به توضیح و ترجمه برخی لغات و ذکر آدرس آیات اختصاص یافته است.

    فهرست محتویات را می‎توان در انتهای کتاب یافت.

    پانویس

    1. ر.ک: کیان‎فر، جمشید، ج 10، صفحه بیست
    2. ر.ک: همان، صفحه بیست‎ویک
    3. ر.ک: همان، صفحه هفده تا نوزده
    4. ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9
    5. ر.ک: دیباچه، ج1، ص2-8
    6. متن کتاب، ج1، ص10
    7. ر.ک: همان، ص55
    8. ر.ک: همان، ص179
    9. ر.ک: همان، ص180
    10. ر.ک: همان، ص192
    11. ر.ک: همان، ص194
    12. ر.ک: همان، ص195
    13. ر.ک: همان، ص 371-372
    14. ر.ک: همان، ج3، ص170
    15. ر.ک: همان، ص298
    16. ر.ک: همان، ص294
    17. ر.ک: همان، ص388

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. کیان‎فر، جمشید (محقق)، ناسخ التواريخ تألیف سپهر، زندگی امام اول، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اول، 1386ش.

    وابسته‌ها