تاریخ ایوبیان (ترجمه پرویز اتابکی): تفاوت میان نسخه‌ها

لینک درون متنی
(لینک درون متنی)
خط ۲۸: خط ۲۸:




تاريخ ايوبيان ترجمه فارسى اثرى است با عنوان "مفرج الكروب في اخبار بنى ايوب" تألیف جمال‌الدين ابوعبدالله محمد بن سالم بن نصرالله بن سالم بن واصل حموى (604-697ق.) که به شرح حال و اخبار خاندان معروف كُردريشه و ايرانى‌تبار ايوبيان از آغاز تا پايان حكمرانى آن سلسله مى‌پردازد.
'''تاريخ ايوبيان''' ترجمه فارسى اثرى است با عنوان "مفرج الكروب في اخبار بنى ايوب" تألیف [[ابن واصل، محمد بن سالم|جمال‌الدين ابوعبدالله محمد بن سالم بن نصرالله بن سالم بن واصل حموى]] (604-697ق.) که به شرح حال و اخبار خاندان معروف كُردريشه و ايرانى‌تبار ايوبيان از آغاز تا پايان حكمرانى آن سلسله مى‌پردازد.


== ساختار ==
== ساختار ==




كتاب در پنج جلد تنظيم شده است. مجموع مجلدات كتاب مفرج الكروب را مى‌توان به دو بخش اساسى تقسيم كرد: بخش اول شامل سه مجلد كه توسط دكتر جمال‌الدين الشيال تصحيح شده و بخش دوم كه به تصحيح دكتر حسنين محمد الربيع رسيده است.
كتاب در پنج جلد تنظيم شده است. مجموع مجلدات كتاب مفرج الكروب را مى‌توان به دو بخش اساسى تقسيم كرد: بخش اول شامل سه مجلد كه توسط [[شیال، جمال‌الدین|دكتر جمال‌الدين الشيال]] تصحيح شده و بخش دوم كه به تصحيح دكتر حسنين محمد الربيع رسيده است.


جلد اول مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم فارسى كتاب آقاى [[اتابکی، پرویز|پرويز اتابكى]]، مقدمه‌اى مصحح، مقدمه مؤلف و هفده فصل است كه اين بخشها بر اساس سالهاى حكومت اين خاندان تنظيم گرديده است.
جلد اول مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم فارسى كتاب آقاى [[اتابکی، پرویز|پرويز اتابكى]]، مقدمه‌اى مصحح، مقدمه مؤلف و هفده فصل است كه اين بخشها بر اساس سالهاى حكومت اين خاندان تنظيم گرديده است.
خط ۵۶: خط ۵۶:
همچنين در اين جلد اشاره‌هاى بسيارى به خلافت عباسى و روابط ميان آن خلافت و صلاح‌الدين و برخوردهايى كه گاه روى داده است، مشاهده مى‌شود.
همچنين در اين جلد اشاره‌هاى بسيارى به خلافت عباسى و روابط ميان آن خلافت و صلاح‌الدين و برخوردهايى كه گاه روى داده است، مشاهده مى‌شود.


ابن واصل به نامه‌هايى اشاره كرده كه صلاح‌الدين هنگامى كه در محاصره عكّا عرصه بر او تنگ آمده به خليفه موحدى مغرب، يعقوب بن يوسف بن عبدالمومن نگاشته و از او خواسته است كه با ناوگان خود بدو كمك رساند. همچنين به روابط دوستانه‌اى كه ميان صلاح‌الدين و امپراتور بيزانس برقرار شده و نامه‌هاى رد و بدل شده ميان آن دو و خواندن خطبه براى صلاح‌الدين بر منبر مسجد موجود در قسطنطنيه و همچنين روابط او با دولت سلجوقيان روم و پادشاهان آن دولت كه همسايه كشور وى بودند اشاره مى‌كند.
[[ابن واصل، محمد بن سالم|ابن واصل]] به نامه‌هايى اشاره كرده كه صلاح‌الدين هنگامى كه در محاصره عكّا عرصه بر او تنگ آمده به خليفه موحدى مغرب، يعقوب بن يوسف بن عبدالمومن نگاشته و از او خواسته است كه با ناوگان خود بدو كمك رساند. همچنين به روابط دوستانه‌اى كه ميان صلاح‌الدين و امپراتور بيزانس برقرار شده و نامه‌هاى رد و بدل شده ميان آن دو و خواندن خطبه براى صلاح‌الدين بر منبر مسجد موجود در قسطنطنيه و همچنين روابط او با دولت سلجوقيان روم و پادشاهان آن دولت كه همسايه كشور وى بودند اشاره مى‌كند.


در اين جلد همچنين به فعاليتهاى فرهنگى و عمرانى صلاح‌الدين در شهرهاى مصر و شام و...پرداخته شده است.
در اين جلد همچنين به فعاليتهاى فرهنگى و عمرانى صلاح‌الدين در شهرهاى مصر و شام و...پرداخته شده است.


جلد سوم كتاب شامل عصر فرزندان صلاح‌الدين و برادرش الملك العادل يعنى حوادث ربع قرن از 590ق. تا 615ق. است. اين سالها دوران خطرناكى است كه نزديك بود بناى رفيعى را كه صلاح‌الدين ساخته و برافراشته بود از پايه فرو ريزاند و وحدت نيرومندى را كه او در ايجادش سخت كوشيده بود، از هم بگسلد.كشور بزرگ ايوبى پس از درگذشت صلاح‌الدين بين سه پسر بزرگ او؛ الملك العزيز عثمان در مصر، الملك الظاهر غازى در حلب و الملك الافضل على در دمشق، تقسيم شد و به زودى نزاعى سخت ميان ايشان درگرفت. ابن واصل در اين جلد شرحى وافى از كشمكشها و نزاعهاى سخت ميان فرزندان صلاح‌الدين ارائه كرده و از نقشهايى كه قدرتهاى بزرگ شركت كننده در اين نزاع بازى كرده‌اند پرده برمى‌دارد.
جلد سوم كتاب شامل عصر فرزندان صلاح‌الدين و برادرش الملك العادل يعنى حوادث ربع قرن از 590ق. تا 615ق. است. اين سالها دوران خطرناكى است كه نزديك بود بناى رفيعى را كه صلاح‌الدين ساخته و برافراشته بود از پايه فرو ريزاند و وحدت نيرومندى را كه او در ايجادش سخت كوشيده بود، از هم بگسلد.كشور بزرگ ايوبى پس از درگذشت صلاح‌الدين بين سه پسر بزرگ او؛ الملك العزيز عثمان در مصر، الملك الظاهر غازى در حلب و الملك الافضل على در دمشق، تقسيم شد و به زودى نزاعى سخت ميان ايشان درگرفت. [[ابن واصل، محمد بن سالم|ابن واصل]] در اين جلد شرحى وافى از كشمكشها و نزاعهاى سخت ميان فرزندان صلاح‌الدين ارائه كرده و از نقشهايى كه قدرتهاى بزرگ شركت كننده در اين نزاع بازى كرده‌اند پرده برمى‌دارد.


مؤلف در اين جلد به نگارش تاريخى فراگير و شامل از منطقه خاور نزديك عربى در ظرف ربع اين قرن مى‌پردازد و از اين رو به رويدادهاى يمن و فرمانروايان ايوبى اشاره مى‌كند و كشمكشى را كه همچنان ميان ايوبيان و باقى‌مانده صليبيان در شام برقرار بود، دنبال مى‌كند و همچنين تحركات صليبيان را در بيرون از جهان اسلام به نظاره مى‌نشيند. وى افزون بر اين به تاريخ دولتهاى اسلامى همسايه ايوبيان و فرمانروايان و روابط ميان ايشان و ايوبيان بويژه به خلافت عباسى و دو دولت اتابكان و سلجوقيان روم توجه و عنايت دارد.
مؤلف در اين جلد به نگارش تاريخى فراگير و شامل از منطقه خاور نزديك عربى در ظرف ربع اين قرن مى‌پردازد و از اين رو به رويدادهاى يمن و فرمانروايان ايوبى اشاره مى‌كند و كشمكشى را كه همچنان ميان ايوبيان و باقى‌مانده صليبيان در شام برقرار بود، دنبال مى‌كند و همچنين تحركات صليبيان را در بيرون از جهان اسلام به نظاره مى‌نشيند. وى افزون بر اين به تاريخ دولتهاى اسلامى همسايه ايوبيان و فرمانروايان و روابط ميان ايشان و ايوبيان بويژه به خلافت عباسى و دو دولت اتابكان و سلجوقيان روم توجه و عنايت دارد.


مؤلف در نگارش جلد چهارم كتاب از ضمير متكلم استفاده مى‌كند و اين خود نشان مى‌دهد كه او در آن هنگام جوانى بوده كه حوادثى را كه باز مى‌گويد هشيارانه درك كرده و آنچه را خود ديده يا از برخى از نزديكان و موثقان خود شنيده است بازگو مى‌كند. از جمله ابن واصل ماجراى درگذشت مادر الملك المظفر همسر الملك المنصور را به سال 606ق. روايت مى‌كند و مى‌گويد چگونه پدر وى (مؤلف) در قلعه حماة امامت نمازگزاران را بر جنازه وى به عهده داشت.
مؤلف در نگارش جلد چهارم كتاب از ضمير متكلم استفاده مى‌كند و اين خود نشان مى‌دهد كه او در آن هنگام جوانى بوده كه حوادثى را كه باز مى‌گويد هشيارانه درك كرده و آنچه را خود ديده يا از برخى از نزديكان و موثقان خود شنيده است بازگو مى‌كند. از جمله [[ابن واصل، محمد بن سالم|ابن واصل]] ماجراى درگذشت مادر الملك المظفر همسر الملك المنصور را به سال 606ق. روايت مى‌كند و مى‌گويد چگونه پدر وى (مؤلف) در قلعه حماة امامت نمازگزاران را بر جنازه وى به عهده داشت.


وى همچنين در حوادث سال 619ق. روايت مى‌كند كه چگونه خود، ورود الملك المعظم عيسى به حماة را ديده است و نيز در حوادث 625ق. روايت مى‌كند كه چگونه الملك الناصر از عموى خود الملك الاشرف بر ضد عموى ديگرش الملك الكامل استمداد كرد و....
وى همچنين در حوادث سال 619ق. روايت مى‌كند كه چگونه خود، ورود الملك المعظم عيسى به حماة را ديده است و نيز در حوادث 625ق. روايت مى‌كند كه چگونه الملك الناصر از عموى خود الملك الاشرف بر ضد عموى ديگرش الملك الكامل استمداد كرد و....


افزون بر اين در اين جلد ما به اشاراتى برمى‌خوريم كه گوشه‌هايى از زندگى ابن واصل را براى ما روشن مى‌سازد.
افزون بر اين در اين جلد ما به اشاراتى برمى‌خوريم كه گوشه‌هايى از زندگى [[ابن واصل، محمد بن سالم|ابن واصل]] را براى ما روشن مى‌سازد.


مؤلف در جلد پنجم از كتاب فاصله ميان سالهاى 629 تا 645ق. را كه دوره‌اى است سرشار از حوادث محلى مورد بحث قرار داده است. در اين دوره از سويى روابط ميان افراد خاندان ايوبى در هم پيچيد و از ديگر سو نيروى ايشان با نيروى ساير همسايگانشان در هم آميخت.
مؤلف در جلد پنجم از كتاب فاصله ميان سالهاى 629 تا 645ق. را كه دوره‌اى است سرشار از حوادث محلى مورد بحث قرار داده است. در اين دوره از سويى روابط ميان افراد خاندان ايوبى در هم پيچيد و از ديگر سو نيروى ايشان با نيروى ساير همسايگانشان در هم آميخت.
خط ۷۹: خط ۷۹:
اين كتاب از حيث تك‌نگارى در نوع خود كم نظير و از ديدگاه صحت روايت و اتقان و به ويژه بيان مشاهدات عينى و مسموعات مستقيم مؤلف اثرى ممتاز و در خور توجه است.
اين كتاب از حيث تك‌نگارى در نوع خود كم نظير و از ديدگاه صحت روايت و اتقان و به ويژه بيان مشاهدات عينى و مسموعات مستقيم مؤلف اثرى ممتاز و در خور توجه است.


ابن واصل كه خود شاهد و ناظر بخشى از تاريخ پرماجراى ايوبيان بود، اين كتاب را به رشته تحرير درآورد كه نيمه دوم آن در واقع دنباله حوادث مربوط به ايوبيان در كتاب معروف تاريخ عمومى [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] به نام "[[الكامل في التاريخ]] " است. مؤلف در اين كتاب از كتابهاى تاريخى مقدم در تاريخ ايوبيان همچون "البرق الشامى" و "الفتح القسى في الفتح القدسى" عماد كاتب محمد بن محمد اصفهانى و نيز كتاب "الروضتين" تألیف ابوشامه عبدالرحمن بن اسماعيل مقدسى و الكامل [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] بهره فراوان برده است.
[[ابن واصل، محمد بن سالم|ابن واصل]] كه خود شاهد و ناظر بخشى از تاريخ پرماجراى ايوبيان بود، اين كتاب را به رشته تحرير درآورد كه نيمه دوم آن در واقع دنباله حوادث مربوط به ايوبيان در كتاب معروف تاريخ عمومى [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] به نام "[[الكامل في التاريخ]] " است. مؤلف در اين كتاب از كتابهاى تاريخى مقدم در تاريخ ايوبيان همچون "البرق الشامى" و "الفتح القسى في الفتح القدسى" عماد كاتب محمد بن محمد اصفهانى و نيز كتاب "الروضتين" تألیف ابوشامه عبدالرحمن بن اسماعيل مقدسى و الكامل [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] بهره فراوان برده است.


اما مفرج الكروب در ميان تمام كتابهايى كه قبل از آن يا همزمان با آن نوشته شده‌اند، بدين ويژگى ممتاز است كه تاريخ كامل ايوبيان از آغاز تا پايان عهد ايوبى را در بردارد؛ در حالى كه بعضى از ديگر كتابهايى كه از آنها نام برده شد، در صدر دولت ايوبى يا سالهاى نخستين آن نوشته شده، يا تنها به احوال موسس و موجد اين سلسله اختصاص دارد و يا فقط متعلق به نيمه اول حكومت ايوبيان است و در بعضى ديگر مؤلف قصد نگارش تاريخ خاص ايوبيان را نداشته، بلكه تاريخى عمومى نگاشته و در ضمن از ايوبيان نيز سخن گفته است.
اما مفرج الكروب در ميان تمام كتابهايى كه قبل از آن يا همزمان با آن نوشته شده‌اند، بدين ويژگى ممتاز است كه تاريخ كامل ايوبيان از آغاز تا پايان عهد ايوبى را در بردارد؛ در حالى كه بعضى از ديگر كتابهايى كه از آنها نام برده شد، در صدر دولت ايوبى يا سالهاى نخستين آن نوشته شده، يا تنها به احوال موسس و موجد اين سلسله اختصاص دارد و يا فقط متعلق به نيمه اول حكومت ايوبيان است و در بعضى ديگر مؤلف قصد نگارش تاريخ خاص ايوبيان را نداشته، بلكه تاريخى عمومى نگاشته و در ضمن از ايوبيان نيز سخن گفته است.


مزيت ديگر اين كتاب در آن است كه ابن واصل در نيمه دوم كتاب خود به شرح مشاهدات عينى و مسموعات شخصى خويش يا روايت كسانى كه در وقايع حاضر و ناظر بوده‌اند، مى‌پردازد و نوشته‌هاى او در اين بخش از كتاب، همه دست اول و موثق است. اين ويژگى به كتاب اعتبارى خاص بخشيده و آن را در شما كتابهاى موثق تاريخى درآورده بطورى كه تمام مورخان متاخر كه پس از قرن هفتم هجرى مى‌زيسته‌اند؛ همچون: بيبرس منصورى، يونينى، شافع بن على، [[ذهبى]]، [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]] و... در نگارش تاريخ بنى ايوب بدو اعتماد و استناد نموده و نصوصى بسيار گاه با ذكر ماخذ و گاه با گذراندن به سكوت از او نقل كرده‌اند.
مزيت ديگر اين كتاب در آن است كه [[ابن واصل، محمد بن سالم|ابن واصل]] در نيمه دوم كتاب خود به شرح مشاهدات عينى و مسموعات شخصى خويش يا روايت كسانى كه در وقايع حاضر و ناظر بوده‌اند، مى‌پردازد و نوشته‌هاى او در اين بخش از كتاب، همه دست اول و موثق است. اين ويژگى به كتاب اعتبارى خاص بخشيده و آن را در شما كتابهاى موثق تاريخى درآورده بطورى كه تمام مورخان متاخر كه پس از قرن هفتم هجرى مى‌زيسته‌اند؛ همچون: بيبرس منصورى، يونينى، شافع بن على، [[ذهبى]]، [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]] و... در نگارش تاريخ بنى ايوب بدو اعتماد و استناد نموده و نصوصى بسيار گاه با ذكر ماخذ و گاه با گذراندن به سكوت از او نقل كرده‌اند.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
خط ۹۷: خط ۹۷:


# مقدمه مترجم.
# مقدمه مترجم.
# مقدمه مصحح جلد اول تا سوم، جمال‌الدين الشيال.
# مقدمه مصحح جلد اول تا سوم، [[شیال، جمال‌الدین|جمال‌الدين الشيال]].
# مقدمه مصحح جلد چهارم و پنجم، حسنين محمد الربيع.
# مقدمه مصحح جلد چهارم و پنجم، حسنين محمد الربيع.
# مقدمه دكتر سعيد عبدالفتاح عاشور.
# مقدمه دكتر سعيد عبدالفتاح عاشور.
# عظيمائى، عبدالله و بيات، على، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج5، ص62-64.
# عظيمائى، عبدالله و بيات، على، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج5، ص62-64.


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:25 خرداد الی 24 تیر]]
[[رده:25 خرداد الی 24 تیر]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش