النكت علی كتاب إبن الصلاح

النکت علی کتاب إبن الصلاح

نام کتاب	النکت علی کتاب إبن الصلاح
نام‎های دیگر کتاب	معرفه انواع علوم الحدیث مقدمه ابن الصلاح. شرح
پدیدآورندگان	فارس، محمد (محقق) سعدنی، مسعود عبدالحمید (محقق) ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏107‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ع‎‏8022
موضوع	ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن، 577 - 643ق. مقدمه ابن الصلاح - نقد و تفسیر حدیث - نقد و تفسیر
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	2009 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE34833AUTOMATIONCODE

النكت على كتاب ابن الصلاح، اثر احمد بن على بن محمد بن حجر عسقلانى (متوفى 852ق)، با تحقيق مسعود عبدالحميد سعدنى و محمد فارس، شرح مختصر و استدراك بعضى از مطالب كتاب «مقدمة ابن صلاح» نوشته ابوعمرو عثمان بن المفتى، معروف به ابن صلاح مى‌باشد كه به زبان عربى و در قرن نهم هجرى نوشته شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده بيست و دو نوع علم از علوم الحديث مى‌باشد.

روش ابن حجر بدين گونه است كه ابتدا قسمت‌هايى از متن كتاب ابن صلاح را ذكر كرده و پس از آن، به شرح و توضيح آن پرداخته است. در پاره‌اى موارد نيز مطالبى از حافظ عراقى (استاد ابن حجر) نقل شده و به تأييد يا مناقشه با آن پرداخته شده است. مطالبى كه مربوط به ابن صلاح مى‌باشد، به‌وسليه رمز «ص» و مطالب مربوط به حافظ عراقى، با «ع» مشخص شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، ابتدا زندگى‌نامه مختصرى از ابن حجر و سپس، زندگى‌نامه ابن صلاح بيان گرديده و در پايان، به توصيف پنج نسخه‌اى كه معيار تحقيق و تصحيح كتاب بوده، اشاره شده است.

در مقدمه ابن حجر، به اين نكته اشاره گرديده است كه وى در خلال بحث از فوائدى كه ابوالفضل بن حسين بر كتاب ابن صلاح جمع‌آورى نموده، هرگاه به نكته‌اى جالب و نغز و در مواردى به اعتراضى قوى و در مواردى به اعتراضى ضعيف همراه با پاسخ آن برخورد مى‌كرده، برخى از آنها را بر حاشيه اصل (كتاب ابن صلاح) مى‌نگاشته و بعدا همان مطالب را جمع‌آورى كرده و به‌صورت كتاب حاضر درآورده است.

نويسنده در اين كتاب بر گفته‌هاى استاد خود حافظ عراقى نيز نكته‌گيرى نموده است، اما توجه به اين نكته ضرورى است كه: «نكته‌گيرى‌هاى ابن حجر بر حافظ عراقى، بيشتر حالت بحث و مناقشه با او را دارد، تا توجيه و تأييد نظرات استاد».

كتاب ابن صلاح در واقع اثرى املايى است؛ يعنى ابن صلاح، جزوات درسى خود را به شاگردان املا كرده و در آخر، بررسى كرده و مقدمه‌اى بر آن نوشته است. ابن صلاح در اين كتاب، تمام آثار دانشمندان قبل از خود را، چه آثار مدون مثل كتاب خطيب بغدادى و حاكم نيشابورى و چه آثار غير مدون، يا از افراد غير معروف، مثل ترمذى و خطابى، كه نظراتشان در كتاب ديگرى آمده است، در اختيار داشته و با مطالعه آن‌ها، مطالب را با طبقه‌بندى تفكيكى و مشخص، به‌صورت جداجدا، با بحث منطقى در مورد هر مطلب، آورده است. وى در كتاب خود، علوم الحديث را در 56 علم توسعه داده و بيان كرده كه اقسام ديگرى نيز وجود دارد.

ابن حجر در اثر حاضر، به توضيح و شرح بيست و دو علم از اين علوم پرداخته است كه به ترتيب عبارتند از: صحيح، حسن، ضعيف، مسند، متصل، مرفوع، موقوف، مقطوع، مرسل، منقطع، معضل، تدليس، شاذ، منكر، اعتبار، زيادات الثقات، افراد، علل، مضطرب، مدرج، موضوع و مقلوب.

نكته‌گيرى‌هاى ابن حجر بر ابن صلاح در اين كتاب را مى‌توان در چهار زمينه زير تقسيم‌بندى نمود: دفاع از ابن صلاح؛ اعتراض بر او و مناقشه با او؛ شرح برخى مطالب لغوى و اصطلاحى و مطالب اضافى بر مطالب كتاب ابن صلاح.

وضعيت كتاب

اين كتاب علاوه بر تحقيق مسعود عبدالحميد السعدنى و محمد فارس، با تحقيق دكتر ربيع بن هادى عمير، در سال 1404ق1984/م در جامعة الإسلامية مدينه نيز، به چاپ رسيده است.

فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها بيشتر به ذكر منابع، پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. سجادى، رضيه سادات، «سير نگارش‌هاى اهل سنت در حوزه مصطلح الحديث (1)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله علوم حديث، شماره 24، تابستان 1381،