مجالس المؤمنين

مجالس المؤمنين

نام کتاب	مجالس المؤمنين
نام های دیگر کتاب	کتاب مجالس المومنين
پدیدآورندگان	شوشتري، نور الله بن شريف‌ الدين (نويسنده) عبد منافي، احمد (مصحح)
زبان	فارسي
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏م‎‏3
موضوع	شيعه - تاريخ شيعه - دفاعيه‎ها و رديه‎ها شيعه - سرگذشت نامه
ناشر	اسلاميه
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1377ش , مجلد2: 1377ش ,
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE11313AUTOMATIONCODE

مجالس المؤمنين، تألیف علامه شهید قاضی نورالله شوشتری، دربردارنده تاریخ تشیع و پیروان حضرت امام علی بن ابی‎طالب(ع) است که با قلمی شیوا به رشته تحریر درآمده است. این کتاب به زبان فارسى است و توسط استاد سید احمد عبد منافی تصحیح شده است.

نویسنده در پاسخ به مخالفان که شیعه را ساخته و پرداخته دولت صفوی می‎دانستند، به تألیف این کتاب ارزشمند پرداخت و ثابت نمود که مذهب تشیع، برخاسته از زمان رسول‎الله(ص) بوده است. ازاین‎رو، این کتاب مرجع مهمی برای محققان و پژوهشگران است.

ساختار

کتاب‎ شامل یک مقدمه و دوازده مجلس و یک خاتمه می‎باشد.

گزارش محتوا

نویسنده، در مقدمه، مباحثی همچون: تحقیق تعریف مطلق شیعه، القای خلاف (اختلاف صحابه) در کنار بستر رسول(ص)، عدد امامان دوازده‎گانه و علت اینکه امامان دوازده فرد هستند را مطرح کرده است .

مرحوم شهید قاضی نورالله شوشتری، مجلس اول کتاب خود را با ذکر بعضی اماکن و سرزمین‎هایی که به ائمه هدى(ع) اختصاص دارد، شروع می‎نماید که از جمله آن اماکن، عرش مجید، قبرستان دارالسلام، اعراف، مدینه طیبه، غدیر خم، فدک و حدود آن و... است. وی در مورد فدک این‎گونه می‎نویسد: «صاحب معجم البلدان نوشته است: فدک قریه‎ای است میان حجاز. در میان او و مدینه دو روز راه است و آن قریه از کفار خیبر بود که به طریق مصالحه در تحت تصرف آن حضرت درآمده بود و به موجب دین الهی، خاصه حضرت رسالت‎پناهی شده بود که حضرت پیغمبر(ص) در وقت نزول آیه وَ آتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ ﴿الإسراء: 26﴾، آن را به حضرت فاطمه(ع) بخشیده بود و نزد وفات حضرت رسالت‎پناه(ص) در تصرف او بود. چون ابوبکر را خلیفه ساختند، وکیل حضرت فاطمه را از آنجا اخراج نمود و چون آن حضرت اظهار نمود که حضرت رسالت آن را به من بخشیده بود، ابوبکر به‎خلاف قانون شریعت از او گواه طلبید و باآنکه او حضرت امیر(ع) و ام‎سلمه را به گواهی برد، ابوبکر تصدیق ایشان نکرد... و غرض ابوبکر و عمر از بازگرفتن فدک آن بود که اهل بیت رسالت درویش شوند تا مردم گرد ایشان نگردند و جمعیت ایشان پریشان و ازهم‎پاشیده گردد؛ چنان‎که پیش از آن به موجب نص قرآن که: هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لاَ تُنْفِقُوا عَلَى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ‎اللَّهِ حَتَّى يَنْفَضُّوا ﴿المنافقون‏: 7﴾، نظیر آن تدبیر را درباره حضرت رسول(ص) نیز به‎جا آوردند».

سپس قاضی نورالله به اتفاقاتی همانند وفات آن حضرت و غصب خلافت که بعد از این ماجرا رخ داد، اشاره می‎‎نماید. از جمله اماکنی که ائمه هدى(ع) در مورد آن سخنی فرموده‎اند، منطقه طالقان است که ایشان در مورد این سرزمین این‎گونه می‎نویسد: طالقان نام دو بلده است یکی در خراسان و دیگری در میان قزوین و ابهر. از افراد نامدار و مشهور این سرزمین، صاحب بن عباد است و مخفی نماند که اهالی ولایت طالقان قزوین همیشه از محبان شاه ولایت بوده‎اند و از ائمه اهل‎البیت(ع) احادیث بسیار در فضیلت این طالقان و اهالی آنجا وارد شده و در بیان احوال صاحب‎الزمان(ع) از کتاب «كشف الغمة» مسطور است که: «روى ابن أعثم الكوفي في كتاب الفتوح عن أميرالمؤمنين(ع) أنه قال: ويحا للطالقان؛ فإن لله تعالى بها كنوزا ليست من ذهب و لافضة و لكن بها رجال مؤمنون عرفوا الله حق معرفته و هم أنصار المهدي في آخر الزمان».

نویسنده، مجلس دوم کتاب را به ذکر طوایفى که به مذهب تشیع گرویده و به آن مشهورند، اختصاص داده است که از جمله آنها طوایفى همچون: مذحج و ربیعه، وایل و خزاعه، ضمیریه و نادریه، بنوحنیف، قبیله همدان و دیگران می‎باشند. قاضى نورالله در مورد قبیله همدان و یارى رساندن ایشان به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی‎طالب(ع) این‎گونه مى‎نویسد: قبیله‎اى از یمن که در کوفه نزول نموده بودند و بسیارى از آنها اهل علم و زهد و ورع مى‎باشند و در کتاب سفر السعادة که از تصانیف شیخ مجدالدین فیروزآبادی شافعى است مسطور است که روایت نموده بیهقی به اسناد صحیح که چون کتابت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) از یمن به خدمت حضرت رسالت(ص) رسید که قبیله همدان در دست او مسلمان شدند، حضرت رسالت(ص) از غایت سرور، فی الحال سر به سجده شکر نهادند و مکرر فرمودند: «السلام على همدان» و در کتاب‎های حدیثى، اشعار فراوانى از زبان حضرت على(ع) – در جنگ صفین - ‎در مدح ایشان آمده است که مضامین بخشی‎ از آنها چنین است: چون دیدم اسب‎سواران ارتش معاویه را درحالى‎که چشمان آنها از شدت خشم و کینه سرخ بود و با شدت نیزه‎هاى خود را می‎کوفتند و گرد و غبار کارزار همچون ابری در آسمان پدیدار گردید و پسر هند، قبیله‎هاى ذوالکلاع، یحصب، کنده و حزام را به میدان جنگ فرستاد، من نیز قبیله همدان را که در دلاورى مانندى ندارند، به‎سوى آنها گسیل داشتم؛ چراکه همدان در کارهاى سخت به‎مانند سپرى براى من می‎باشند... و اگر دربان بهشت باشم، به قبیله همدان می‎گویم که به‎سلامت وارد بهشت شوید.

مجلس سوم کتاب درباره بزرگان مذهب تشیع و عالمان آن است‎ که در این مجلس، نویسنده کتاب از افراد زیادى نام مى‎برد؛ مثلا از مشاهیر بنی‎هاشم، به حضرت ابوطالب(ع) و اثبات ایمان ایشان، سیدالشهداء حمزة بن عبدالمطلب و حالات او، جعفر بن ابى‎طالب، عبدالله بن عباس و... اشاره می‎کند.

در همین بخش، نامه معاویه به شهرها و تحریک مردم به قتل دوستان امام على(ع) را نقل می‎کند: «و كتب معاوية إلى جميع البلدان: أن انظروا من قامت عليه البينة أنه يحب عليا و أهل بيته فامحوه من الديوان و كتب كتابا آخر: انظروا من قبلكم من شيعة علي و اتهموه بحبه فاقتلوه...» (معاویه به کارگزاران خود در همه بلاد نوشت که اگر کسى را یافتید که دوستدار على(ع) و خاندان او باشد، نام او را از دفتر بیت‎المال محو کنید و در نامه‎ای دیگر نوشت: شیعیان على(ع) را به اتهام محبت و دوستى با او بکشید) .

قاضى نورالله شوشترى مجلس چهارم را به ذکر تابعین اختصاص مى‎دهد و تعدادى از آنها را که داراى نقش مهمى در تاریخ اسلام بوده‎اند، برمی‎شمارد که از آن جمله‎اند: مالک اشتر نخعى، اویس قرنى، صعصعة بن صوحان، محمد بن ابى‎حذیفة، سعید بن قیس همدانى، رشید هجرى، حبیب بن مظاهر اسدى و....

ایشان در مورد جناب محمد بن ابى‎بکر و برائت او از پدرش این‎گونه مى‎نویسد: مادر او اسماء بنت عمیس است که در اصل زوجه حمزة بن عبدالمطلب بود و چون حمزه شهید شد، ابوبکر او را به عقد خود درآورد و محمد در سال حجة‎الوداع از او در وجود آمد و چون ابوبکر بمرد، حضرت امیرالمؤمنین(ع) او را عقد نمود و محمد، ربیب و پرورده آن حضرت بود و شیخ ابوعمرو کشى روایت نموده که در مجلس شریف حضرت امام جعفر صادق(ع)، ذکر محمد بن ابی‎بکر می‎گذشت، آن حضرت بر او صلوات و رحمت می‎فرستادند و نیز از آن حضرت روایت نموده که می‎فرموده‎اند که نجابت محمد بن ابى‎بکر از جانب مادرش اسماء بنت عمیس است، نه از جانب پدر و در روایتى دیگر فرموده‎اند که در هر اهل بیتى یک کس می‎باشد که به ذات خود نجیب است و انجب نجبا از اهل بیت سوء، محمد بن ابى‎بکر است و ایضا از حضرت امام محمد باقر(ع) روایت نموده که محمد بن ابی‎بکر با حضرت امیرالمؤمنین(ع) بر برائت از شیخین بیعت نمود.

نویسنده در مجلس پنجم، از نام و سیره بعضى از متکلمین و محدثین و فقهاء ومجتهدین و اعیان قراء و نحاة و لغویین، یاد می‎کند.

وی در جلد دوم، مجالس ششم تا دوازدم را (با موضوعات: ذکر جمعی از بزرگان صوفیه، مشاهیر حکمای اسلام و متکلمان اعلام، ذکر ملوک و سلاطین، امرا و سپهسالاران، وزرای عظام، شعرای عرب و شعرای عجم) گنجانده است.

وضعیت کتاب

فهرست محتویات هر جلد، در آغاز آن ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.