مناقب الأبرار و محاسن الأخيار: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'سرگذشت نامه' به 'سرگذشتنامه') |
جز (جایگزینی متن - 'ر.ك:' به 'ر.ک:') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
'''مناقب الأبرار و محاسن الأخيار'''، اثر حسين بن نصر بن خميس (466-552ق)، با تحقيق احمد اديب جادر، كتابى است پيرامون اعيان و بزرگان صوفيه به زبان عربى و در قرن ششم هجرى نوشته شده است. | '''مناقب الأبرار و محاسن الأخيار'''، اثر حسين بن نصر بن خميس (466-552ق)، با تحقيق احمد اديب جادر، كتابى است پيرامون اعيان و بزرگان صوفيه به زبان عربى و در قرن ششم هجرى نوشته شده است. | ||
تقصيرى كه در آثار پيشينان از جمله «طبقات الصوفية» سلمى، «حلية الأولياء» [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعيم]]، «بهجة الأسرار و لوامع الأنوار» ابن جهضم و «تهذيب الأسرار» ابوسعد عبدالملك خرگوشى مبنى بر عدم استيفاى اخبار و آثار و مناقب بزرگان صوفيه، به نظر نويسنده رسيده، وى را بر نگارش اين اثر برانگيخته است<ref>ر. | تقصيرى كه در آثار پيشينان از جمله «طبقات الصوفية» سلمى، «حلية الأولياء» [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعيم]]، «بهجة الأسرار و لوامع الأنوار» ابن جهضم و «تهذيب الأسرار» ابوسعد عبدالملك خرگوشى مبنى بر عدم استيفاى اخبار و آثار و مناقب بزرگان صوفيه، به نظر نويسنده رسيده، وى را بر نگارش اين اثر برانگيخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
باب دوم، مشتمل بر لب و اساس كتاب بوده و دربردارنده 109 ترجمه مىباشد كه نويسنده از جهت ترتيب تراجم بر اساس طبقات مترجمين، از شيوه ابوعبدالرحمن سلمى و قشيرى پيروى نموده است. | باب دوم، مشتمل بر لب و اساس كتاب بوده و دربردارنده 109 ترجمه مىباشد كه نويسنده از جهت ترتيب تراجم بر اساس طبقات مترجمين، از شيوه ابوعبدالرحمن سلمى و قشيرى پيروى نموده است. | ||
وى در كتاب خويش، نخست اخبار طبقات سلمى را آورده، سپس متعرض رساله قشيرى گرديده، بعد از آن «حلية الأولياء» و «بهجة الأسرار» را اساس كار خويش قرار داده و در نهايت، تراجم مذكور در «تهذيب الأسرار» خرگوشى را مورد استفاده قرار داده است<ref>ر. | وى در كتاب خويش، نخست اخبار طبقات سلمى را آورده، سپس متعرض رساله قشيرى گرديده، بعد از آن «حلية الأولياء» و «بهجة الأسرار» را اساس كار خويش قرار داده و در نهايت، تراجم مذكور در «تهذيب الأسرار» خرگوشى را مورد استفاده قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref> | ||
اولين فرد معرفىشده در اين باب، ابوعلى فضيل بن عياض بن مسعود بن بشر تميمى (متوفى 187ق) است كه در ابتدا، راهزن بوده، ولى شبى از شبها كه از ديوار خانهاى بالا مىرفته تا به معشوقه خود دست يابد، ناگهان مىشنود كه شخصى مشغول تلاوت اين آيه است: «'''أ لم يأن للذين آمنوا أن تخشع قلوبهم لذكر الله'''»<ref>الحديد: 16</ref>؛ «آيا هنگام آن نرسيده است كه دلهاى مؤمنان از ياد خداوند فروتنى يابد». فضيل مىگويد: «آرى پروردگارم، هنگامش دررسيده است»، سپس راه رفته را بازمىگردد و... توبهاى جانانه مىكند و تا زمان مرگ مجاور حرم مىگردد<ref>ر. | اولين فرد معرفىشده در اين باب، ابوعلى فضيل بن عياض بن مسعود بن بشر تميمى (متوفى 187ق) است كه در ابتدا، راهزن بوده، ولى شبى از شبها كه از ديوار خانهاى بالا مىرفته تا به معشوقه خود دست يابد، ناگهان مىشنود كه شخصى مشغول تلاوت اين آيه است: «'''أ لم يأن للذين آمنوا أن تخشع قلوبهم لذكر الله'''»<ref>الحديد: 16</ref>؛ «آيا هنگام آن نرسيده است كه دلهاى مؤمنان از ياد خداوند فروتنى يابد». فضيل مىگويد: «آرى پروردگارم، هنگامش دررسيده است»، سپس راه رفته را بازمىگردد و... توبهاى جانانه مىكند و تا زمان مرگ مجاور حرم مىگردد<ref>ر.ک: متن كتاب، ج1، ص7</ref> و آخرين شخص، ابوعبدالله محمد بن عبدالخالق دينورى است<ref>همان، ج2، ص882</ref> | ||
از ديگر افراد معروفى كه شرح حالى از ايشان در اين باب ذكر گرديده، مىتوان ابراهيم بن ادهم بن منصور؛ ذوالنون مصرى؛ معروف بن فيروز كرخى؛ بشر بن حارث حافى؛ شقيق بن ابراهيم بلخى؛ حاتم بن عنوان اصم؛ عمرو بن سلمه حداد؛ منصور بن عمار؛ محمد بن فضل بلخى؛ طاهر مقدسى؛ ابوعمر دمشقى؛ ممشاد دينورى؛ احمد بن عطاء بن احمد رودبارى؛ محمد بن احمد بن سالم بصرى؛ احمد بن محمد بن ابوسعدان؛ محمد بن ابراهيم زجاجى؛ محمد بن داود دقى دينورى؛ اسماعيل بن نجيد بن احمد سلمى و على بن احمد بن سهل بوشنجى را نام برد<ref>ر. | از ديگر افراد معروفى كه شرح حالى از ايشان در اين باب ذكر گرديده، مىتوان ابراهيم بن ادهم بن منصور؛ ذوالنون مصرى؛ معروف بن فيروز كرخى؛ بشر بن حارث حافى؛ شقيق بن ابراهيم بلخى؛ حاتم بن عنوان اصم؛ عمرو بن سلمه حداد؛ منصور بن عمار؛ محمد بن فضل بلخى؛ طاهر مقدسى؛ ابوعمر دمشقى؛ ممشاد دينورى؛ احمد بن عطاء بن احمد رودبارى؛ محمد بن احمد بن سالم بصرى؛ احمد بن محمد بن ابوسعدان؛ محمد بن ابراهيم زجاجى؛ محمد بن داود دقى دينورى؛ اسماعيل بن نجيد بن احمد سلمى و على بن احمد بن سهل بوشنجى را نام برد<ref>ر.ک: همان، ص22-882</ref> | ||
در باب سوم نويسنده نوادر اخبارى را كه درباره گروهى از صالحان شنيده و نام آنها را به صورت معين و مستقل در كتاب ذكر نكرده افزوده است وى اين حكايات را از قول 79 نفر ذكر مىكند كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى بن موسى معدل، ابوسليمان مغربى، محمد بن يوسف فريابى، ابواسحاق ابراهيم خواص، ابوجعفر فرغانى، ابوبكر مصرى، محمد بن مثنى و...<ref>همان، ص887-941</ref> | در باب سوم نويسنده نوادر اخبارى را كه درباره گروهى از صالحان شنيده و نام آنها را به صورت معين و مستقل در كتاب ذكر نكرده افزوده است وى اين حكايات را از قول 79 نفر ذكر مىكند كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى بن موسى معدل، ابوسليمان مغربى، محمد بن يوسف فريابى، ابواسحاق ابراهيم خواص، ابوجعفر فرغانى، ابوبكر مصرى، محمد بن مثنى و...<ref>همان، ص887-941</ref> | ||
اثر حاضر، مرجع و مصدر براى كتب فراوانى واقع گرديده است. [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، كتاب خود «المختار في مناقب الأبرار» را با تكيه بر همين كتاب نگاشته و بيشتر اخبار آن را نقل نموده، بىآنكه اشارهاى به اين مطلب نمايد. همچنين فريدالدين [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] نيز در نگارش «تذكرة الأولياء» از آن بهره برده است<ref>ر. | اثر حاضر، مرجع و مصدر براى كتب فراوانى واقع گرديده است. [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، كتاب خود «المختار في مناقب الأبرار» را با تكيه بر همين كتاب نگاشته و بيشتر اخبار آن را نقل نموده، بىآنكه اشارهاى به اين مطلب نمايد. همچنين فريدالدين [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] نيز در نگارش «تذكرة الأولياء» از آن بهره برده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص11</ref> | ||
كتبى كه صريحا نام اين كتاب در آنها ذكر شده و از آن اخذ مطلب نمودهاند، عبارتند از: «طبقات الفقهاء الشافعية» ابن صلاح (متوفى 643ق)؛ «طبقات الأولياء» ابن ملقن (متوفى 804ق)؛ «المكنون في مناقب أبيالفيض ذيالنون» [[سيوطى]] (متوفى 911ق)؛ «الروضة الريا في تاريخ داريا» عمادى (متوفى 1050ق)<ref>ر. | كتبى كه صريحا نام اين كتاب در آنها ذكر شده و از آن اخذ مطلب نمودهاند، عبارتند از: «طبقات الفقهاء الشافعية» ابن صلاح (متوفى 643ق)؛ «طبقات الأولياء» ابن ملقن (متوفى 804ق)؛ «المكنون في مناقب أبيالفيض ذيالنون» [[سيوطى]] (متوفى 911ق)؛ «الروضة الريا في تاريخ داريا» عمادى (متوفى 1050ق)<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص11</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
فهارس كتاب، در انتهاى جلد دوم جاى گرفته است كه عبارتند از فهارس: آيات؛ احاديث نبوى؛ اعلام؛ اقوام، قبايل و مذاهب؛ كتب؛ اماكن و شهرها؛ ايام، غزوات و وقايع؛ حيوانات؛ اوايل و اواخر؛ اشعار؛ انصاف ابيات و اصطلاحات الفاظ فنى و اشياء مذكور در كتاب، بههمراه فهرست فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نويسنده و نيز فهرست مترجمين بر حسب ترتيب مؤلف. | فهارس كتاب، در انتهاى جلد دوم جاى گرفته است كه عبارتند از فهارس: آيات؛ احاديث نبوى؛ اعلام؛ اقوام، قبايل و مذاهب؛ كتب؛ اماكن و شهرها؛ ايام، غزوات و وقايع؛ حيوانات؛ اوايل و اواخر؛ اشعار؛ انصاف ابيات و اصطلاحات الفاظ فنى و اشياء مذكور در كتاب، بههمراه فهرست فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نويسنده و نيز فهرست مترجمين بر حسب ترتيب مؤلف. | ||
پاورقىها توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذكر منابع<ref>ر. | پاورقىها توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذكر منابع<ref>ر.ک: پاورقى، ص193</ref> و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: همان، ص202</ref>، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص203</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
نسخهٔ ۱۷ آوریل ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۱۸
| نام کتاب | مناقب الأبرار و محاسن الأخیار |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | جادر، محمد ادیب (محقق)
ابن خمیس، حسین بن نصر (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 278 /الف2م8 1385 |
| موضوع | عارفان - سرگذشتنامه |
| ناشر | مرکز زايد للتراث و التاريخ |
| مکان نشر | العین - امارات |
| سال نشر | 1427 هـ.ق یا 2006 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11600AUTOMATIONCODE |
مناقب الأبرار و محاسن الأخيار، اثر حسين بن نصر بن خميس (466-552ق)، با تحقيق احمد اديب جادر، كتابى است پيرامون اعيان و بزرگان صوفيه به زبان عربى و در قرن ششم هجرى نوشته شده است.
تقصيرى كه در آثار پيشينان از جمله «طبقات الصوفية» سلمى، «حلية الأولياء» ابونعيم، «بهجة الأسرار و لوامع الأنوار» ابن جهضم و «تهذيب الأسرار» ابوسعد عبدالملك خرگوشى مبنى بر عدم استيفاى اخبار و آثار و مناقب بزرگان صوفيه، به نظر نويسنده رسيده، وى را بر نگارش اين اثر برانگيخته است[۱]
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در سه باب، در دو جلد تنظيم شده است.
نويسنده در ابتدا، به ذكر و گردآورى مطالب كتابهاى پيشنيان (با حذف اسانيد معنعن) پيرامون تراجم صوفيه پرداخته و سپس، مسموعات خويش را بدان، افزوده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، علاوه بر ارائه زندگىنامه مختصرى از نويسنده، به منابع مورد استفاده در كتاب اشاره شده است[۲]
باب اول، به مقدمه نويسنده اختصاص يافته كه در آن ضمن بيان موضوع كتاب، به ذكر انگيزه تأليف پرداخته شده است[۳]
باب دوم، مشتمل بر لب و اساس كتاب بوده و دربردارنده 109 ترجمه مىباشد كه نويسنده از جهت ترتيب تراجم بر اساس طبقات مترجمين، از شيوه ابوعبدالرحمن سلمى و قشيرى پيروى نموده است.
وى در كتاب خويش، نخست اخبار طبقات سلمى را آورده، سپس متعرض رساله قشيرى گرديده، بعد از آن «حلية الأولياء» و «بهجة الأسرار» را اساس كار خويش قرار داده و در نهايت، تراجم مذكور در «تهذيب الأسرار» خرگوشى را مورد استفاده قرار داده است[۴]
اولين فرد معرفىشده در اين باب، ابوعلى فضيل بن عياض بن مسعود بن بشر تميمى (متوفى 187ق) است كه در ابتدا، راهزن بوده، ولى شبى از شبها كه از ديوار خانهاى بالا مىرفته تا به معشوقه خود دست يابد، ناگهان مىشنود كه شخصى مشغول تلاوت اين آيه است: «أ لم يأن للذين آمنوا أن تخشع قلوبهم لذكر الله»[۵]؛ «آيا هنگام آن نرسيده است كه دلهاى مؤمنان از ياد خداوند فروتنى يابد». فضيل مىگويد: «آرى پروردگارم، هنگامش دررسيده است»، سپس راه رفته را بازمىگردد و... توبهاى جانانه مىكند و تا زمان مرگ مجاور حرم مىگردد[۶] و آخرين شخص، ابوعبدالله محمد بن عبدالخالق دينورى است[۷]
از ديگر افراد معروفى كه شرح حالى از ايشان در اين باب ذكر گرديده، مىتوان ابراهيم بن ادهم بن منصور؛ ذوالنون مصرى؛ معروف بن فيروز كرخى؛ بشر بن حارث حافى؛ شقيق بن ابراهيم بلخى؛ حاتم بن عنوان اصم؛ عمرو بن سلمه حداد؛ منصور بن عمار؛ محمد بن فضل بلخى؛ طاهر مقدسى؛ ابوعمر دمشقى؛ ممشاد دينورى؛ احمد بن عطاء بن احمد رودبارى؛ محمد بن احمد بن سالم بصرى؛ احمد بن محمد بن ابوسعدان؛ محمد بن ابراهيم زجاجى؛ محمد بن داود دقى دينورى؛ اسماعيل بن نجيد بن احمد سلمى و على بن احمد بن سهل بوشنجى را نام برد[۸]
در باب سوم نويسنده نوادر اخبارى را كه درباره گروهى از صالحان شنيده و نام آنها را به صورت معين و مستقل در كتاب ذكر نكرده افزوده است وى اين حكايات را از قول 79 نفر ذكر مىكند كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى بن موسى معدل، ابوسليمان مغربى، محمد بن يوسف فريابى، ابواسحاق ابراهيم خواص، ابوجعفر فرغانى، ابوبكر مصرى، محمد بن مثنى و...[۹]
اثر حاضر، مرجع و مصدر براى كتب فراوانى واقع گرديده است. ابن اثير، كتاب خود «المختار في مناقب الأبرار» را با تكيه بر همين كتاب نگاشته و بيشتر اخبار آن را نقل نموده، بىآنكه اشارهاى به اين مطلب نمايد. همچنين فريدالدين عطار نيز در نگارش «تذكرة الأولياء» از آن بهره برده است[۱۰]
كتبى كه صريحا نام اين كتاب در آنها ذكر شده و از آن اخذ مطلب نمودهاند، عبارتند از: «طبقات الفقهاء الشافعية» ابن صلاح (متوفى 643ق)؛ «طبقات الأولياء» ابن ملقن (متوفى 804ق)؛ «المكنون في مناقب أبيالفيض ذيالنون» سيوطى (متوفى 911ق)؛ «الروضة الريا في تاريخ داريا» عمادى (متوفى 1050ق)[۱۱]
وضعيت كتاب
فهارس كتاب، در انتهاى جلد دوم جاى گرفته است كه عبارتند از فهارس: آيات؛ احاديث نبوى؛ اعلام؛ اقوام، قبايل و مذاهب؛ كتب؛ اماكن و شهرها؛ ايام، غزوات و وقايع؛ حيوانات؛ اوايل و اواخر؛ اشعار؛ انصاف ابيات و اصطلاحات الفاظ فنى و اشياء مذكور در كتاب، بههمراه فهرست فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نويسنده و نيز فهرست مترجمين بر حسب ترتيب مؤلف.
پاورقىها توسط محقق نوشته شده و در آنها، علاوه بر ذكر منابع[۱۲] و اشاره به اختلاف نسخ[۱۳]، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است[۱۴]
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب مناقب الأبرار و محاسن الأخیار در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور