مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند

مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند
پدیدآوران	سهارنپوري‌، خليل‌ احمد (نويسنده) کوثري، محمد بن آدم (محقق)
عنوان‌های دیگر	المهند علي المفند
ناشر	دار الفتح
مکان نشر	اردن - عمان
چاپ	1
زبان	عربي
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

‎مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند، نوشته خلیل‎ احمد سهارنفوری‎، کتابی است با موضوع کلامی که در یک جلد به نگارش درآمده است و توسط محمد بن آدم کوثری تحقیق و تعلیقه‎نگاری شده است. محتوای کتاب دربردارنده یک سلسله اعتقادات کلامی اهل سنت حنفی است. این کتاب به زبان عربی و در زمان معاصر به نگارش درآمده است.

ساختار

کتاب، مشتمل است بر:

1. دو تقریظ از آقایان شیخ محمود اشرف عثمانی و محمد عبداللطیف صالح فرفور؛
2. تقدمه (از محقق)؛
3. مباحثی پیرامون دارالعلوم دیوبند و زندگی‎نامه مؤلف؛
4. متن اصلی مشتمل بر بیست‎وشش پرسش و پاسخ؛
5. تصدیقات علمای برخی از بلاد پیرامون مطالب کتاب.

گزارش محتوا

نگارنده قبل از شروع مباحث به دو نکته مهم اشاره می‎کند و آن اینکه:

1. خود را در فروع دین مقلد ابوحنیفه می‎داند و حنفی محسوب می‎شود و در اصول دین از ابوالحسن اشعری و منصور ماتریدی تبعیت کرده و خود را جزء مکتب اشاعره می‎داند.
2. در عرضه مطالب خویش هیچ مطلب و ادعایی را مطرح نمی‎کند الا اینکه مستند به کتاب، سنت نبوی، اجماع امت و یا نظر یکی از ائمه مذاهب اربعه است، ولی خود را از ارتکاب لغزش و خطای احتمالی در ارائه مطالب مبرا نمی‎داند.

سؤال اول، در این‎باره است که حکم مسافرت و تحمل سختی مسیر، برای زیارت نبی مکرم اسلام(ع) چیست (گفتنی است که وهابی‎ها مسافرت به این منظور را حرام می‎دانند و نویسنده و برخی دیگر از علما و یاران وی متهم به وهابیت بوده‎اند).

سؤال دوم، در این‎باره است که کدام‎یک از این دو امر برای زائر بهتر است: موقع حرکت، به نیت زیارت حضرت حرکت کند یا اینکه رفتن به مسجد النبی را نیز قصد نماید، با توجه به اینکه وهابیت معتقد است: کسی که به مدینه مسافر می‎کند، فقط باید زیارت مسجد نبوی را قصد نماید.

نگارنده در جواب بیان می‎دارد که زیارت قبر نبی اکرم(ص)، مسئله‎ای نیست که قابل شک و تردید باشد، بلکه از جمله مهم‎ترین مقربات الهی و بزرگ‎ترین ثواب‎ها و نجات‎دهنده‎ترین اسباب محسوب می‎شود؛ گرچه انسان برای درک آن از مال و جان مایه بگذارد و در موقع نائل شدن به چنین سفری نیت زیارت پیامبر اکرم(ص) و به‎همراه آن زیارت مسجد پیامبر و سایر مشاهد مشرفه را بکند، بلکه به قول ابن همام بهتر است فقط قصد زیارت حضرت نماید... و مؤید این مطلب است قول نبی اکرم(ص) که می‎فرماید: کسی که به زیارت من بیاید، درحالی‎که حاجتی غیر از زیارت من نداشته باشد، بر من لازم است که در روز قیامت از او شفاعت کنم.

سؤال سوم و چهارم در باب جواز توسل به نبی مکرم اسلام(ص) و همچنین به سلف صالح، از قبیل انبیا و صالحین و صدیقین و شهدا است. نگارنده در این زمینه به‎صراحت بیان می‎دارد که از نظر ما و بزرگان از مشایخ ما توسل به نبی مکرم اسلام(ص) و انبیا و صالحین و صدیقین جایز است؛ به این صورت که در دعای خود بگوید: «اللهم إني أتوسل إليك بفلان أن تجيب دعوتي...».

سؤال پنجم، پیرامون حیات نبی مکرم اسلام(ص) در قبر شریفشان است؛ که آیا این حیات، ویژه آن حضرت است یا مثل سایر مؤمنین حیات وی برزخی است؟ نویسنده در جواب به این سؤال بیان می‎دارد که اعتقاد ما در این موضوع این است که نبی مکرم اسلام(ص) در قبر شریفشان دارای حیاتی دنیوی، اما بدون تکلیفند و این امر مختص به نبی اسلام(ص) و سایر انبیا(ع) است و سایر مؤمنین، بلکه همه مردم فقط دارای حیات برزخی هستند. در اثبات این نظریه به سخنانی از بزرگان اهل سنت، مانند سیوطی استناد شده است.

سؤال ششم در مورد این است که آیا جایز است کسی که به مسجد النبی برای زیارت پیامبر اکرم(ص) رفته است، صورت خود را بر قبر ایشان گذاشته و به ایشان متوسل شود؟ نگارنده در جواب به ذکر نظرات مختلف از علمای اهل سنت در این زمینه اشاره می‎کند.

سؤال هفتم در مورد این است که حکم تکثیر صلوات بر پیامبر و خواندن کتاب «دلائل الخيرات» محمد بن سلیمان که در مورد صلوات بر پیامبر است و نیز خواندن اوراد مذکور در آن چیست؟ نگارنده در پاسخ می‎گوید: از نظر ما چنین افعالی استحباب دارد و این از راجح‎ترین و محبوب‎ترین مستحبات است، خواه به خواندن کتاب مزبور و اوراد آن باشد خواه به غیر آن.

سؤال بعدی در مورد حکم تقلید از ائمه چهارگانه در جمیع اصول و فروع دین است. جواب نگارنده این است که بر هر شخصی ضرورت دارد از یکی از ائمه چهارگانه تقلید کند؛ زیرا اگر کسی از این مسیر خارج شود و بخواهد با رأی شخصی و هوای نفس خویش استنباط احکام کرده و به دین عمل کند، به مسیری قدم نهاده که نهایت آن چیزی جز گمراهی و الحاد نیست. وی سپس تصریح می‎کند که او و مشایخ وی نیز در اصول و فروع دین از ابوحنیفه تقلید می‎کنند.

سؤال دیگر است که آیا جایز است انسان برای سلوک و طی طریق معنوی از مسلک تصوف پیروی کرده و از شیوخ صوفیه بهره ببرد؟. جواب مؤلف این است که بله در مرام و مکتب ما مستحب است انسان پس از طی مرحله تصحیح عقاید و تحصیل شرع، دست به دامن صاحب نفسی و راسخ القدمی در تصوف شده و با زهد و رغبت به آخرت علایق نفسانی و مادی خویش را از دنیا منقطع گرداند و در نهایت واصل إلی الحق شود.

یکی از سؤالات کلیدی در این نوشتار این است که منظور از عرش الهی در آیه شریفه: الرحمن علی العرش استوی، چیست؟ و اینکه آیا وجود مکان و جهت برای خدای متعال ممکن است؟ نگارنده در این مسئله بیان می‎دارد که نظر ما این است که خداوند متعال منزه و بری از صفات مخلوقات است؛ یعنی زمان و مکان و جهت در ذات مقدسش راه ندارد و علمای متأخر این‎گونه آیات را تأویل می‎برند، با تأویلاتی مطابق با لغت و شرع، مانند اینکه منظور از «استوی»، استیلای خداوند متعال است بر تمام کائنات و منظور از ید، همان قدرت الهی است و مانند چنین تأویلاتی در جای دیگر.

افضلیت و برتری خاتم‎النبین(ص) بر سایر مخلوقات، از جمله سؤالات طرح‎شده است، که نویسنده در این‎باره معتقد است که رسول اکرم(ص)، افضل از جمیع خلائق است و هیچ بدیل و قرینی برای او متصور نیست .

در ادامه، نگارنده به موضوعاتی چون خاتمیت نبی مکرم اسلام(ص)، سیادت ایشان، علم پیامبر و مباحث مرتبط دیگر پرداخته است.

وضعیت کتاب

در انتهای کتاب، فهرست مطالب و همچنین فهارس فنی مطرح شده است. در پاورقی‎ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.