دائرة‌المعارف بزرگ طب اسلامی

دائرةالمعارف بزرگ طب اسلامی

نام کتاب	دائرةالمعارف بزرگ طب اسلامی
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	نورانی، مصطفی (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏128‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏9‎‏د‎‏2‎‏
موضوع	پزشکی اسلامی - دایرةالمعارف‏ها
ناشر	ارمغان يوسف ج: 1, 2 فخر دین ج: 3, 4, 5 ج: 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12
مکان نشر	قم - ایران ج: 1, 2, 3, 4, 5 ج: 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12
سال نشر	1384 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE12456AUTOMATIONCODE

دائرة‌المعارف بزرگ طب اسلامی تألیف آیت‌الله مصطفى نورانى اردبيلى، موسوعه پنج جلدى طب به زبان فارسى است.

هر چند اسم كتاب گوياى اين مطلب است كه مطالب اين كتاب پيرامون مباحث طبى در معارف اسلامى است، ولى به نظر مى‌رسد اين عنوان، عنوان تسامحى باشد، چرا كه بسيارى از مطالبى كه در اين كتاب آمده ربطى به معارف اسلام ندارد بلكه مباحثى است كه اطباى طب سنتى از بقراط و جالینوس گرفته تا حكيم مؤمن و عقيل خراسانى و گاه پزشکان اروپايى مطرح كرده‌اند و حتى روايتى در رد يا تأييد آن به چشم نمى‌خورد.

مؤلف انگيزه‌اش را از نگارش اين اثر ترغيب بيشتر مردم به استفاده از گياهان و مصرف كمتر داروهاى شيميايى بيان كرده است.(دايرةالمعارف بزرگ طب اسلامى، ج1، ص14).

ساختار

كتاب مشتمل بر يك مقدمه و متن اثر است. در مقدمه مطالبى با عناوين سبزى‌ها و گياهان، سبزيجات، نشاط و شادى، و آداب خوردن ميوه‌ها بيان شده است. متن كتاب نيز بر اساس حروف الفبا تنظيم و به حرف ياء در جلد پنجم ختم شده است.

دايرةالمعارف طب اسلامى از حيث روش نوشتارى به‌گونه‌اى تحقيقى و علمى است كه براى هر كس قابل فهم نيست و علاوه بر لغات انگليسى، عربى، فارسى قديم و احياناً اردو و سانسكريت و ساير زبان‌ها در آن آورده شده است. بدين‌جهت -به‌رغم فارسى بودن آن- مؤلف به ناچار برخى از لغات مشكل و ناآشنا در آخر كتاب را توضيح داده است. با اين حال اين اثر شايد مفصل‌ترين مجموعه طبى به زبان فارسى باشد و از آنجا كه مجموعه‌اى از آيات، روايات و اقوال پزشکان سنتى است براى همه قابل استفاده است.

گزارش محتوا

در اين كتاب اضافه بر آيات و روايات اسلامى، كلمات انبياء گذشته و شاگردان آنان و حكماء و فلاسفه جهان به‌علاوه دانشمندان طب پس از پيامبر و امامان مانند جابر بن حيان شاگرد امام صادق(ع) و هشام و مفضل و كندى و ابن‌سينا و زكرياى رازى و ديگر دانشمندان اسلامى آورده شده و با پزشکى جديد نيز تطبيق داده شده است؛ بدين جهت تا كنون موسوعه‌اى طبى با اين گستردگى نوشته نشده بود، لذا لازم است پژوهشگران و جوانان اين مطلب را با دقت مورد مطالعه و بررسى و تحقيق قرار دهند و تجزيه و تحليل و تجربه علمى و عملى در اين آن به‌كار برند.

نويسنده متذكر شده است كه در اين كتاب گاه اسم و خواص و محل رويش و سائر مميزات گياهى از دانشمندان متعدد نقل شده است كه در ظاهر تكرارى به نظر مى‌رسد، ولى معلوم است كه تكرار اين مطب نيست، بلكه نظرات دانشمندان است كه به نظر تكرارى مى‌آيد در صورتى‌كه در هر يك از گفتارها نكاتى تازه وجود دارد. در اين كتاب گاهى الفاظ و كلمات بزرگان طبى را عيناً نقل كرديم، لذا در برخى از عبارات همان فارسى قديم آمده است و در برخى از موارد نيز براى آسان شدن مطلب عبارات را تغيير داديم. (دايرةالمعارف بزرگ طب اسلامى، ج1، ص14-15).

از سوى ديگر مؤلف مطالبى از طب جديد نيز نقل مى‌كند. (همان، ج1، ص495). كه البته اين مباحث در مقايسه با مطالب ديگر كم است.

وضعيت كتاب

دايرةالمعارف بزرگ اسلامى از سال 1384ش به بعد توسط انتشارات ارمغان يوسف قم چاپ و منتشر شده است.

فهرست مطالب هر يك از مجلدات در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ در انتهاى همان جلد آمده است.

منابع كتاب

مقدمه و متن كتاب