شیوه‌نامه اختصاصی کتاب‌‌‌‌‌‌شناسی

شیوه‌نامه ویکی‌نور

هدف این شیوه‌نامه یک‌دست‌سازی نگارش مقاله‌ها در ویکی‌نور است؛ چرا که این کار به نگارش و ویرایش آسان‌تر و آسان‌خوانی مقاله‌ها کمک خواهد کرد.

ضابطه‌های زیر لزوماً بهترین‌ها نیستند اما اگر همگان از شیوه یکسانی پیروی کنند استفاده از ویکی‌نور چه هنگام نگارش مقالات، چه هنگام ویرایش آن‌ها و چه هنگام خواندن مقاله‌ها آسان می‌شود.

شیوه‌نامه محتوایی

معرفی کتاب اصلی

کتاب اصلی به دو گروه از منابع اطلاق می‌شود:

1. منابعی که هیچ ترجمه، شرح، تعلیقه، تلخیصی برای آن وجود ندارد.
2. منابعی که برای آنها ترجمه، شرح ... و یا نسخه دیگری، وجود دارد. در این صورت برای منبعی که متقدم زمانی است درباره پنج بخشی و برای باقی منابع، مقاله‌ای متناسب با آن (درباره ترجمه، شرح، تلخیص، تعلیقه، و...) نوشته می‌شود.

مقالات کتاب‌شناسی متشکل از پنج عنوان اصلی است که نویسنده در ذیل هر عنوان باید با رعایت اختصار، اطلاعات یافته را ارائه نماید:

معرفی اجمالی:

موضوعات مدنظر در این بخش عبارتند از:

1. نام کامل کتاب؛
2. نام مشهور کتاب؛
3. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.نام مولف؛
4. زمان تالیف،
5. موضوع کتاب؛
6. زبان کتاب،
7. انگیزه تالیف، اهمیت و جایگاه کتاب.

ساختار:

در ساختار مقالات، مباحث زیر حائز اهمیت است:

1. معرفی ساختار کتاب با توجه به مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و اجزاء و ابواب، خاتمه و تعلیقات؛
2. شیوه بحث و چگونگی چینش مطالب؛
3. سبک نگارش؛
4. ذکر منابع مورد استفاده.

گزارش محتوا:

در این بخش که مهم‌ترین بخش مقاله است، نویسنده با توجه به مقدمه‌ها و متن اثر گزارش توصیفی از مباحث کتاب ارائه می‌کند. برگردان مطالب به زبان امروزین و روان و سلیس بودن مطالب مورد توجه است.

وضعیت کتاب:

در این بخش موضوعات زیر مورد توجه است:

1. سابقه تحقیق و تصحیح؛
2. سابقه شرح و ترجمه؛
3. فهرست‌ها؛
4. پاورقی‌ها؛
5. ملحقات و تصاویر.

منابع مقاله:

مقاله نویس لازم است منابع تمامی مطالبی را که از مقدمه و یا متن کتاب و یا هر منبع دیگری که استفاده می‌کند به شیوه پانوشت مشخص نماید.

معرفی ترجمه، شرح، تعلیقه، تخلیص و نسخه دیگر کتاب

1. درصورتی که ترجمه، شرح، تعلیقه، تلخیص و... تنها منبع موجود و یا منبع اصلی نباشد، مقاله ای مختصر بدون عناوین پنج گانه مقاله اصلی درباره آن نوشته می‌شود.
2. این نوع از مقالات با نام کامل کتاب، نام مترجم/شارح آغاز می‌شود. پس از آن لازم است به نام کتاب اصلی، مؤلف و سال تالیف اشاره و به کتاب شناسی اثر ارجاع داده شود.
3. زمان نگارش ترجمه/شرح و تعلیقه – بویژه در مواردی که خود ترجمه/شرح و تعلیقه به لحاظ قدمت و یا نویسنده آن حائز اهمیت است – نیز لازم است مورد توجه قرار گیرد.
4. گاه انگیزه ترجمه یا شرح کتاب توسط مترجم یا شارح ذکر گردیده است که به آن اشاره می‌شود.
5. بررسی اهمیت و جایگاه ترجمه و شرح از اطلاعات مهم و مورد نیاز خواننده است. این بخش را می‌توان از سخنان و آثار بزرگان به دست آورد.
6. برای ترجمه انواع مختلفی ذکر شده است که آن را می‌توان در سه بخش تحت اللفظی، معنایی و آزاد خلاصه نمود. شرح را نیز در یک تقسیم‌بندی می‌توان در سه بخش توضیحی، توضیحی نقدی، مزجی و غیرمزجی مورد بررسی قرار داد.

شیوه¬نامه معرفی مؤلف (مترجم):

مهم¬ترین نکات مقالاتِ معرفیِ مؤلف (مترجم) عبارت است از:

1. در ابتدای مقالات معرفی مؤلف نام کامل مؤلف، سپس نام مشهور او ذکر خواهد شد.
2. عصر ولادت، تاریخ و محل تولد مؤلفه دیگری است که باید ذکر شود. عدم اطلاع از زمان ولادت مؤلف با استناد به منابع معتبر از اطلاعات مفید و لازم به ذکر است.
3. محل سکونت، تحصیل و تدریس نویسنده در تحلیل شخصیتی و کتاب شناختی او مؤثر بوده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
4. به دین، مذهب و مشرب عقیدتی و فکری نویسنده اشاره ‌می‌شود.
5. لازم است به اساتید و شاگردان نویسنده اشاره شود.
6. جایگاه مولف در رشته علمی خود و تأثیراتی که در پیشبرد آن علم داشته است از مواردی است که باید به طور خلاصه به آن پرداخته شود.
7. سال وفات و محل دفن نویسنده نیز از نکاتی است که حتی عدم ذکر آن در منابع نیز لازم است مورد توجه قرار گیرد.
8. در ادامه به آثار نویسنده اشاره می‌شود. در این بخش نیازی به شرح نیست چراکه به این موضوع در بخش کتاب شناسی پرداخته می‌شود.
9. در نقل از منابع مختلف، نيازى به آوردن عين عبارت منقول نيست، بلكه با رعايت امانت و با شيوه‏اى رسا، محتوای آن به فارسى گزارش شود، مگر آن‌كه عين عبارت در انتقال معنا نقش كليدى داشته باشد. در تلخیص مطالب نیز، لازم است حق مطلب ادا شده و کلام مؤلف ضایع نشود.