الجمل في النحو

الجمل في النحو

نام کتاب	الجمل في النحو
نام‌های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	خلیل بن احمد (نويسنده) قباوه، فخرالدین (محقق)
زبان	عربی
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏8‎‏ج‎‏8
موضوع	زبان عربی - نحو
ناشر	استقلال
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1410 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE15299AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

الجمل في النحو، اثر منسوب به خليل بن احمد فراهيدى (ت 175ق)، از علماى قرن دوم هجرى، به زبان عربى است كه توسط دكتر فخر الدين قباوه تحقيق شده است.

كتاب، چنان‌كه از نامش مشخص است در علم نحو است. مؤلف، قواعد اين علم را به شيوه‌اى سنتى بيان كرده است.

ساختار

كتاب، شامل مقدمه محقق و متن در 17 بخش است.

تفاوتى كه بين اين كتاب با كتاب‌هاى نحوى جديد است، اين است كه اين كتاب با منصوبات شروع شده است؛ مؤلف در اين باره مى‌گويد: «من منصوبات را مقدم آوردم؛ زيرا وجوه نصب نسبت به ديگر اعراب بيشتر است».؛ درحالى‌كه كتب جديد نحو با مرفوعات آغاز مى‌شود.

گزارش محتوا

مقدمه محقق، شامل تاريخچه‌اى از كتاب، بررسى انتساب كتاب به مؤلف مذكور، نسخ خطى كه محقق از آن استفاده كرده و روش تحقيق آن مى‌باشد.

متن كتاب، شامل بخش‌هاى ذيل مى‌باشد:

بخش اول، در منصوبات است كه اقسام منصوبات را شمرده و با آوردن مثال‌هاى فراوانى از آيات و اشعار به توضيح آن‌ها مى‌پردازد.

بخش‌هاى ديگر كتاب، شامل اقسام مرفوعات، مجرورات، مجزومات و اقسام الف (مانند الف وصل، الف قطع، الف سنخ، الف استفهام، الف استخبار، الف تثنيه، الف ضمير، الف تأنيث و غيره)، اقسام لام (لام صفت، لام خبر، لام كى، لام نداء، لام استغاثه، لام تعجب، لام قسم و...) و اقسام هاء (مثل هاء سنخ، هاء تنبيه، هاء ترقيق، هاء ضمير، هاء تانيث و غيره) و.... پرداخته است.

مؤلف، در بخش پايانى كتاب در فصلى به «رُويد» پرداخته و اشاره مى‌كند كه «رُويد» گاهى اسم فعل واقع مى‌شود و به معناى «أمهله» است و در برخى موارد به معناى صفت، حال و مصدر نيز مى‌آيد. ايشان در پايان به فرق بين «أم» و «أو» پرداخته است.

وضعيت كتاب

محقق كتاب، دكتر فخر الدين قباوه با استفاده از سه نسخه «اياصوفيا» و «قولة» و نسخه «بشيرآغا» اين كتاب را تصحيح نموده است.

محقق، نسخه‌هاى كتاب را با علائم اختصارى «الأصل»، «ق» و «ب» مشخص كرده است.

پاورقى‌هاى كتاب، شامل ارجاعات، توضيحات لغات و بيشتر به اختلاف سه نسخه كه با علائم اختصارى مشخص شده، مى‌باشد.

در ابتداى كتاب چند تصوير از نسخ خطى كه محقق از آن‌ها استفاده كرده، آمده است.

فهارس كتاب، در پايان و شامل آيات، اعلام، قوافى و محتويات كتاب مى‌باشد.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.