غرر العوائد من درر الفوائد

غرر العوائد من درر الفوائد

نام کتاب	غرر العوائد من درر الفوائد
نام های دیگر کتاب	دررالفوائد. شرح
پدیدآورندگان	حائری، عبدالکریم (نويسنده) ثقفی تهرانی، محمد (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏159‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏2‎‏ ‎‏د‎‏40‎‏32
موضوع	اصول فقه شیعه حائری، عبدالکریم، 1238؟ - 1315ق. درر الفوائد - نقد و تفسیر
ناشر	حیدری (چاپخانه)
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1389 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13033AUTOMATIONCODE

غرر العوائد من درر الفوائد، به زبان عربى، يكى از آثار ارزش‌مند آیت‌الله ثقفى، حاشيه بر درر الفوائد شيخ عبدالكريم حائرى است. مؤلف، در اين كتاب، كوشيده تا كلام استاد را تقرير كرده و به برخى از نظريات خود نيز اشاره نمايد.

ساختار

كتاب، مشتمل بر يك دوره اصول بوده كه از مباحث علم شروع شده و تا بحث تعارض دليلين خاتمه مى‌يابد.

گزارش محتوا

مؤلّف، ابتدا، به مباحث مقدماتى مى‌پردازد و نظريّات شخصى خود را ابراز مى‌دارد كه اينك به بيان برخى از آنها مى‌پردازيم:

1. تعريف علم اصول: علم به قواعد ممهّده براى كشف حال احكام واقعيّه است. مؤلّف، با افزودن قيد«الكليّة»، اصالة الاباحة در شبهات موضوعيه و قاعده طهارت و امثال آن را خارج نموده است.
2. وضع و اقسام آن: آیت‌الله حائرى، وضع خاص و موضوع‌له عام را قابل تصوّر مى‌دانست و افاضل حوزه علميه به اين نظريه استاد اعتراض كردند كه واضع، عقلاً نمى‌تواند با در نظر گرفتن معناى خاص، معناى كلى را از طريق آن لحاظ كرده و سپس لفظ را براى آن وضع كند، چرا كه معناى خاص، مرآت معناى كلى و عامّ نمى‌شود.
3. انواع استعمال: عبارتند از استعمالات چهارگانه؛ يعنى استعمال لفظ در نوع، صنف، مثل و نفس كه همگى بالطبع هستند.
4. اراده در معناى موضوع‌له مدخليّت ندارد، نه به لحاظ آلى و نه به لحاظ استقلالى، البته در مقام استعمال اراده نقش دارد. اين بحث، در دلالت تصوّريه است، امّا دلالت تصديقيه چنان‌كه شيخ الرئيس و خواجه طوسى فرموده‌اند، تابع اراده است و اگر اراده نباشد، دلالت تصديقيّه تحقق پيدا نمى‌كند.
5. مركّبات داراى وضع شخصى مركب از مجموع ماده و هيئت نيستند، پس لفظ«اضرب» با ماده و هيئت دلالت بر انشاء طلب ضرب مى‌كند.
6. صحيح و اعمّ: آيا موضوعٌ‌له الفاظ عبادات و معاملات معانى صحيحه است و يا اعمّ از صحيح و فاسد؟.

و...

مؤلف، بعد از فراغت از مقدّمات، وارد مباحث اصلى كتاب مى‌شوند كه عبارتند از:

1. بحث اوامر: مادّه امر در طلب حتمى، از صيغه اظهر است، لكن استعلاء و علو در مفهوم آن معتبر نيست. در اين بخش، درباره اجزاء و مقدّمه واجب بحث مفصّل به عمل آمده است.
2. نواهى: شامل مباحث مادّه نهى، اجتماع امر و نهى و اقتضاى نهى از شىء نسبت به فساد آن مى‌باشد.
3. مفاهيم: در مفهوم شرط، سؤال اين است كه آيا دلالت بر انتفاء جزاء عند الانتفاء(انتفاء شرط) دارد يا نه؟ پس مفهوم داشتن، به معناى انتفاى عندالانتفاء است. به نظر مشهور، قضاياى شرطيّه، به وضع واضع دلالت بر مفهوم دارند.
4. عام و خاص.
5. حجيّت قطع: مؤلف، در اين بخش، حواشى مفيدى بر مبحث حجيّت قطع و عدم قابليّت جعل تأليفى حجيّت براى قطع، تجرّى و اقسام قطع دارند.
6. احكام ظنّ: محلّ نزاع در امكان تعبدبه ظن و عدم آن، فقط در امر مولوى است و الاّ امر ارشادى، خارج از محل بحث است. به نظر مؤلّف حجيّت قول لغوى، خالى از قوّت نيست.
7. برائت: در شبهات حكميه وجوبيه و تحريميه كه حجتى در مورد آنها نباشد، برائت جارى مى‌شود.
8. احتياط: مجراى اصالة الاحتياط عبارت است از شك در مكلفٌ‌به با علم به نوع تكليف.
9. تخيير: مؤلف، در اين بخش، حكم مسئله دوران بين المحذورين و مانند آن را مورد بررسى قرار داده است.
10. استصحاب.
11. تعارض دليلين: در اين بخش، مفهوم تعارض و اخبار علاجيه و مرجّحات نوعيه دلاليه و مرجّحات خارجيه مورد بررسى و شرح قرار گرفته است.

منابع

مقدّمه و متن كتاب.