بزدوی، محمد بن محمد

بزدوي، محمد بن محمد

نام	بزدوي، محمد بن محمد
نام های دیگر	بزدوي، ابو اليسر محمد
نام پدر
متولد	/ 421ق
محل تولد
رحلت	/ 493ق
اساتید
برخی آثار
کد مولف	AUTHORCODE07341AUTHORCODE

محمد بن محمد بَزْدَوی (421-493ق)، کنیه‎اش ابوالیُسر، قاضی، مدرس، فقیه و محدث حنفی بوده است. ابویعقوب یوسف بن منصور سیاری، از جمله مشایخ وی، نجم‎الدین نسفی، از جمله شاگردان او و المبسوط، در فروع فقه حنفی، از جمله آثار ایشان است.

تولد

بزدوی، حدود 421، در بزده (شهر کوچکی در شش فرسنگی مغرب نسف بر سر راه بخارا) به دنیا آمد. در منابع از دوران رشد، چگونگی تحصیلات و مشایخ وی ذکری به میان نیامده و تنها لکنوی اشاره می‎کند که وی از اسماعیل بن عبدالصادق (متوفی 494) و ابویعقوب یوسف بن منصور سیاری حدیث شنیده است.

خاندان

خاندان بزدوی، عالم پرور بود؛ از جمله جد پدرش عبدالکریم بزدوی (متوفی 390)، برادر بزرگش علی بن محمد، ابوالعُسر (متوفی 482)، فرزندش ابوالمعالی مفتی و قاضی بخارا (متوفی 542) و برادرزاده‎اش حسن بن علی (متوفی 557) از علما بودند.

تخصص

بزدوی در علوم دینی به پایه‎ای رسیده بود که طالبان از اطراف و اکناف به‎سوی او می‎شتافتند. وی به بخارا سفر کرد، اما تاریخ دقیق آن معلوم نیست. او فقه درس می‎داد و مجلس املای حدیث داشت و مشتاقان، روایاتش را می‎نوشتند.

بزدوی، علاوه بر پیشوایی و تدریس و املای حدیث، مقام قضای سمرقند را هم برعهده داشت.

شاگردان

از جمله شاگردان او، نجم‎الدین نسفی؛ مفسر و متکلم نامبردار و صاحب کتاب «القند في ذكر علماءِ سمرقند» (در شرح‎ حال علمای ماوراءالنهر) را می‎توان نام برد. نسفی در جاهای مختلف این کتاب، از بزدوی با عنوان استاد بزرگ یاد می‎کند.

از دیگر شاگردان بزدوی، علاءالدین محمد بن احمد سمرقندی، صاحب کتاب «تحفة الفقهاء» و فرزند خودش ابوالمعالی قاضی و مفتی بخارا و برادرزاده‎اش حسن بن علی بوده‎اند.

سمعانی عده‎ای ـ از جمله ابوالمعالی ـ را نام می‎برد که به‎واسطه آنان، احادیث بزدوی را شنیده است. چون بزدوی در تصنیفات خود همیشه سادگی را رعایت می‎کرد، برخلاف برادرش، علی بن محمد، ابوالیسر لقب گرفت.

وفات

او در سال 493ق، در بخارا درگذشت.

آثار

از آثار منسوب به بزدوی است:

1. المبسوط، در فروع فقه حنفی؛
2. شرح جامع الصغير شیبانی (شرح جامع الصغير را حاجی خلیفه شرح جامع الصدر ثبت کرده است. به نوشته حاجی خلیفه، جامع الصغير را ابوطاهر دَباس، مرتب کرد و حسام‎الدین بن مازه بر اساس این ترتیب، کتابی تألیف کرد که شامل امهات مسائل حنفیه است و به «جامع الصدر الشهيد» شهرت دارد. بر این کتاب، شروح مختلفی نوشته شده که شرح بزدوی از آن جمله است.

منابع مقاله

کیانی فرید، عبدالله، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرة‎المعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.