ابشیهی، محمد بن احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۳ دسامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۰۴

ابشيهي، محمد بن احمد

نام	ابشيهي، محمد بن احمد
نام های دیگر	ابشيهي، بهاء‌الدين ابوالفتح محمد بن احمد ابشيهي، شهاب‌الدين احمد بن محمد ابشيهي، محمد بن احمد
نام پدر	احمد
متولد	/ 790ق
محل تولد	أَبشُوَیه مصر
رحلت	/ 850ق
اساتید	جلال‎الدین بُلْقینى
برخی آثار	المستطرف في کل فن مستظرف /نوع اثر:کتاب /نقش:نويسنده
کد مولف	AUTHORCODE02192AUTHORCODE

محمد بن احمد ابشیهی دانشمند شافعی مذهب قرن نهم مصری است که اثر معروف وی، «المستطرف» نام دارد.

ابشیهى‎، ابوالفتح بهاءالدین محمد بن احمد (790-850ق‎/ 1338-1446م‎)، دانشمند شافعى مذهب مصری که به زادگاهش أَبشُوَیه (به فتح و کسر همزه‎) از دهکده‎های فَیوم منسوب است‎. ازآنجاکه وی بیشتر در المحلة الکبری مى‎زیست‎، نسبت «محلى‎» نیز به او داده‎اند.

در ده‎سالگی قرآن را حفظ کرد و در پى کسب دانش بارها به قاهره رفت و به‎ویژه در درس جلال‎الدین بُلْقینى‎، قاضى القضاة قاهره (د 824ق‎) حضور یافت و گویا در همان احوال با ادیبانى چون ابن فهد، رقیب ابن فارض مناظره داشت‎. در 814ق حج گزارد و پس از مرگ پدر، خطیب شهر خویش گردید. شاید مراد سخاوی از این شهر، المحله باشد نه ابشویه‎^[۱].

آثار

سخاوی که تنها منبع شرح احوال اوست‎، 3 کتاب به وی نسبت داده است‎:

اطواق الأزهار على صدور الأنهار در باب موعظه‎؛
کتابى در فن ترسل و نامه‎نگاری که گویا هرگز به پایان نرسیده است‎. این دو کتاب از میان رفته‎اند؛
المسطرف في كل فن مستظرف‎. ابشیهى همه شهرت خود را مدیون همین کتاب است‎^[۲].

علاوه بر آثار مذکور‎، نسخه‎ای خطى به نام «تذكرة العارفين و تبصرة المستبصرين‎» در خزاین الکتب دمشق موجود است که بروکلمان در شمار آثار او نهاده است و سرکیس و «دائرة‎المعارف اسلام‎» از او تقلید کرده‎اند^[۳].

گویى در عصر ابشیهى‎، اهل ادب به نگارش کتاب‎های دائرةالمعارف‎گونه و جنگ‎های ادبى اقبال تمام داشته‎اند. جمال‎الدین وطواط (د 718ق‎‎)، علاءالدین بهایى (د 815ق‎)، شمس‎الدین نواجى (د 859ق‎‎) و حتى بعدازآن داوود انطاکى (د 1008ق‎) آثاری به همین شیوه تألیف کرده‎اند؛ اما جُنگ ابشیهى (المستطرف‎) بیش از همه شهرت یافته و نسخه‎های خطى آن در همه کشورهای اسلامى منتشر شده است. بروکلمان به 22 نسخه اشاره کرده است‎، اما اینک دست‎نوشته‎های بیشتری از آن یافت شده است. علاوه بر این‎، برخى به تلخیص کتاب پرداختند: «المستطلف من المستطرف»‎، «المستقطف من المستطرف» و نیز تلخیص آن در الظاهریه‎^[۴].

گویا کتاب «المستطرف» نخستین بار در 1268ق‎ در بولاق به چاپ رسیده و پس‎ازآن بارها انتشار یافته که آخرین چاپ در 1986م در بیروت بوده است‎. شهرت «المستطرف» موجب شد که آن را حتى پیش از آنکه در بولاق به چاپ رسد، به ترکى ترجمه کنند. سپس ژ.را آن را به فرانسه برگرداند^[۵].

ظاهراً دو امر موجب شهرت المستطرف بوده است‎: یکى آنکه ابشیهى موفق شده بود از معانى دینى و اخلاقى و ادبى‎، ترکیبى فراهم آورد که با ذوق مسلمانان سده‎های 9 و 10ق همسازی تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‎دوست‎، همه مفاهیم و معانى موردنیاز خود را در آن بازیابد. دوم آنکه شیوه نگارش ابشیهى از سادگى و روانى خاصى برخوردار است‎. وی- شاید به سبب عدم تبحر کافى- از تکلف سجع‎پردازی و معقدسرایى و مترادف‎سازی در امان ماند و به زبانى که قابل‎فهم همگان بود، نوشت‎، چنانکه گاه نمى‎توانست از مصطلحات و ترکیبات لهجه مصری بپرهیزد و به همین سبب است که سخاوی بر وی خرده مى‎گیرد و مى‎نویسد ازآنجاکه به علم نحو احاطه نداشت‎، اغلاط بسیاری در سخنش راه یافت‎. آنچه در نظر سخاوی عیب است‎، اینک زمینه مناسبى برای بررسى لهجه و ضرب‎المثل‎ها و احیاناً برخى خلقیات مصریان آن روزگار است‎^[۶].

پانویس

↑ آذرنوش، آذرتاش، ج2، ص578
↑ همان
↑ همان
↑ همان
↑ همان
↑ همان

منابع مقاله

آذرنوش، آذرتاش، «دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی»، ج 2، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

وابسته‌ها

المستطرف في کل فن مستظرف

کتب طبی انتزاعی

[1] آذرنوش، آذرتاش، ج2، ص578

[2] همان

[3] همان

[4] همان

[5] همان

[6] همان

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR02192.jpg|بندانگشتی|ابشيهي، محمد بن احمد ]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ابشيهي، محمد بن احمد
+! نام!! data-type="authorName" |ابشيهي، محمد بن احمد
 |-
 |نام های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|ابشيهي، بهاء‌الدين ابوالفتح محمد بن احمد
+| data-type="authorOtherNames" |ابشيهي، بهاء‌الدين ابوالفتح محمد بن احمد
 ابشيهي، شهاب‌الدين احمد بن محمد
@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |احمد
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'| / 790ق
+| data-type="authorbirthDate" | / 790ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |أَبشُوَیه مصر
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'| / 850ق
+| data-type="authorDeathDate" | / 850ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |جلال‎الدین بُلْقینى
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|المستطرف في کل فن مستظرف /نوع اثر:کتاب /نقش:نويسنده
+| data-type="authorWritings" |المستطرف في کل فن مستظرف /نوع اثر:کتاب /نقش:نويسنده
+|- class="articleCode"
-|-class='articleCode'
 |کد مولف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE02192AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE02192AUTHORCODE
 |}
 </div>
-'''محمد بن احمد ابشیهی''' دانشمند شافعی مذهب قرن نهم مصری است که اثر معروف وی، «المستطرف» نام دارد.
+'''محمد بن احمد ابشیهی''' دانشمند شافعی مذهب قرن نهم مصری است که اثر معروف وی، «[[المستطرف في كل فن مستظرف|المستطرف]]» نام دارد.
+ابشیهى‎، ابوالفتح بهاءالدین محمد بن احمد (790-850ق‎/ 1338-1446م‎)، دانشمند شافعى مذهب مصری که به زادگاهش أَبشُوَیه (به فتح و کسر همزه‎) از دهکده‎های فَیوم منسوب است‎. ازآنجاکه وی بیشتر در المحلة الکبری مى‎زیست‎، نسبت «محلى‎» نیز به او داده‎اند.
-ابشیهى‎، ابوالفتح بهاءالدین محمد بن احمد (790-850ق‎/ 1338-1446م‎)، دانشمند شافعى مذهب مصری که به زادگاهش أَبشُوَیه (به فتح و کسر همزه‎) از دهکده‎های فَیوم منسوب است‎. ازآنجاکه وی بیشتر در المحلة الکبری مى‎زیست‎، نسبت «محلى‎» نیز به او داده‎اند. در ده‎سالگی قرآن را حفظ کرد و در پى کسب دانش بارها به قاهره رفت و به‎ویژه در درس جلال‎الدین بُلْقینى‎، قاضى القضاة قاهره (د 824ق‎) حضور یافت و گویا در همان احوال با ادیبانى چون ابن فهد، رقیب ابن فارض مناظره داشت‎. در 814ق حج گزارد و پس از مرگ پدر، خطیب شهر خویش گردید. شاید مراد سخاوی از این شهر، المحله باشد نه ابشویه‎<ref>آذرنوش، آذرتاش، ج2، ص578</ref>.
+در ده‎سالگی قرآن را حفظ کرد و در پى کسب دانش بارها به قاهره رفت و به‎ویژه در درس جلال‎الدین بُلْقینى‎، قاضى القضاة قاهره (د 824ق‎) حضور یافت و گویا در همان احوال با ادیبانى چون ابن فهد، رقیب ابن فارض مناظره داشت‎. در 814ق حج گزارد و پس از مرگ پدر، خطیب شهر خویش گردید. شاید مراد [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] از این شهر، المحله باشد نه ابشویه‎<ref>آذرنوش، آذرتاش، ج2، ص578</ref>.
 ==آثار==
@@ خط ۴۸: / خط ۴۹: @@
 # المسطرف في كل فن مستظرف‎. ابشیهى همه شهرت خود را مدیون همین کتاب است‎<ref>همان</ref>.
-علاوه بر آثار مذکور‎، نسخه‎ای خطى به نام «تذكرة العارفين و تبصرة المستبصرين‎» در خزاین الکتب دمشق موجود است که بروکلمان در شمار آثار او نهاده است و سرکیس و «دائرة‎المعارف اسلام‎» از او تقلید کرده‎اند<ref>همان</ref>.
+علاوه بر آثار مذکور‎، نسخه‎ای خطى به نام «تذكرة العارفين و تبصرة المستبصرين‎» در خزاین الکتب دمشق موجود است که [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] در شمار آثار او نهاده است و سرکیس و «دائرة‎المعارف اسلام‎» از او تقلید کرده‎اند<ref>همان</ref>.
-گویى در عصر ابشیهى‎، اهل ادب به نگارش کتاب‎های دائرةالمعارف‎گونه و جنگ‎های ادبى اقبال تمام داشته‎اند. جمال‎الدین وطواط (د 718ق‎‎)، علاءالدین بهایى (د 815ق‎)، شمس‎الدین نواجى (د 859ق‎‎) و حتى بعدازآن داوود انطاکى (د 1008ق‎) آثاری به همین شیوه تألیف کرده‎اند؛ اما جُنگ ابشیهى (المستطرف‎) بیش از همه شهرت یافته و نسخه‎های خطى آن در همه کشورهای اسلامى منتشر شده است. بروکلمان به 22 نسخه اشاره کرده است‎، اما اینک دست‎نوشته‎های بیشتری از آن یافت شده است. علاوه بر این‎، برخى به تلخیص کتاب پرداختند: «المستطلف من المستطرف»‎، «المستقطف من المستطرف» و نیز تلخیص آن در الظاهریه‎<ref>همان</ref>.
+گویى در عصر ابشیهى‎، اهل ادب به نگارش کتاب‎های دائرةالمعارف‎گونه و جنگ‎های ادبى اقبال تمام داشته‎اند. جمال‎الدین وطواط (د 718ق‎‎)، علاءالدین بهایى (د 815ق‎)، شمس‎الدین نواجى (د 859ق‎‎) و حتى بعدازآن داوود انطاکى (د 1008ق‎) آثاری به همین شیوه تألیف کرده‎اند؛ اما جُنگ ابشیهى ([[المستطرف في كل فن مستظرف|المستطرف]]‎) بیش از همه شهرت یافته و نسخه‎های خطى آن در همه کشورهای اسلامى منتشر شده است. [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] به 22 نسخه اشاره کرده است‎، اما اینک دست‎نوشته‎های بیشتری از آن یافت شده است. علاوه بر این‎، برخى به تلخیص کتاب پرداختند: «المستطلف من المستطرف»‎، «المستقطف من المستطرف» و نیز تلخیص آن در الظاهریه‎<ref>همان</ref>.
-گویا کتاب «المستطرف» نخستین بار در 1268ق‎ در بولاق به چاپ رسیده و پس‎ازآن بارها انتشار یافته که آخرین چاپ در 1986م در بیروت بوده است‎. شهرت «المستطرف» موجب شد که آن را حتى پیش از آنکه در بولاق به چاپ رسد، به ترکى ترجمه کنند. سپس ژ.را آن را به فرانسه برگرداند<ref>همان</ref>.
+گویا کتاب «[[المستطرف في كل فن مستظرف|المستطرف]]» نخستین بار در 1268ق‎ در بولاق به چاپ رسیده و پس‎ازآن بارها انتشار یافته که آخرین چاپ در 1986م در بیروت بوده است‎. شهرت «[[المستطرف في كل فن مستظرف|المستطرف]]» موجب شد که آن را حتى پیش از آنکه در بولاق به چاپ رسد، به ترکى ترجمه کنند. سپس ژ.را آن را به فرانسه برگرداند<ref>همان</ref>.
-ظاهراً دو امر موجب شهرت المستطرف بوده است‎: یکى آنکه ابشیهى موفق شده بود از معانى دینى و اخلاقى و ادبى‎، ترکیبى فراهم آورد که با ذوق مسلمانان سده‎های 9 و 10ق همسازی تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‎دوست‎، همه مفاهیم و معانى موردنیاز خود را در آن بازیابد. دوم آنکه شیوه نگارش ابشیهى از سادگى و روانى خاصى برخوردار است‎. وی- شاید به سبب عدم تبحر کافى- از تکلف سجع‎پردازی و معقدسرایى و مترادف‎سازی در امان ماند و به زبانى که قابل‎فهم همگان بود، نوشت‎، چنانکه گاه نمى‎توانست از مصطلحات و ترکیبات لهجه مصری بپرهیزد و به همین سبب است که سخاوی بر وی خرده مى‎گیرد و مى‎نویسد ازآنجاکه به علم نحو احاطه نداشت‎، اغلاط بسیاری در سخنش راه یافت‎. آنچه در نظر سخاوی عیب است‎، اینک زمینه مناسبى برای بررسى لهجه و ضرب‎المثل‎ها و احیاناً برخى خلقیات مصریان آن روزگار است‎<ref>همان</ref>.
+ظاهراً دو امر موجب شهرت [[المستطرف في كل فن مستظرف|المستطرف]] بوده است‎: یکى آنکه ابشیهى موفق شده بود از معانى دینى و اخلاقى و ادبى‎، ترکیبى فراهم آورد که با ذوق مسلمانان سده‎های 9 و 10ق همسازی تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‎دوست‎، همه مفاهیم و معانى موردنیاز خود را در آن بازیابد. دوم آنکه شیوه نگارش ابشیهى از سادگى و روانى خاصى برخوردار است‎. وی- شاید به سبب عدم تبحر کافى- از تکلف سجع‎پردازی و معقدسرایى و مترادف‎سازی در امان ماند و به زبانى که قابل‎فهم همگان بود، نوشت‎، چنانکه گاه نمى‎توانست از مصطلحات و ترکیبات لهجه مصری بپرهیزد و به همین سبب است که [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] بر وی خرده مى‎گیرد و مى‎نویسد ازآنجاکه به علم نحو احاطه نداشت‎، اغلاط بسیاری در سخنش راه یافت‎. آنچه در نظر [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] عیب است‎، اینک زمینه مناسبى برای بررسى لهجه و ضرب‎المثل‎ها و احیاناً برخى خلقیات مصریان آن روزگار است‎<ref>همان</ref>.
 ==پانویس ==