تلخيص كتاب العبارة: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۰ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۳۴

تلخيص كتاب العبارة


نام کتاب	تلخيص كتاب العبارة
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	ابن رشد، محمد بن احمد (نویسنده) هريدي، احمد عبدالمجيد (مقدمه‌نويس و مصحح) باترورث، چارلز ادوين (مقدمه‌نويس و مصحح) قاسم، محمود محمد ( محقق)
زبان	عربي
کد کنگره	‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60
موضوع	ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره فلسفه اسلامي - متون قديمي تا قرن 14
ناشر	الهيئة المصرية العامة للکتاب
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1981م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE1711AUTOMATIONCODE

تلخيص كتاب العبارة، چنان‎که از نام آن پیداست، خلاصه‎‎ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» ارسطو است که توسط ابن رشد، صورت گرفته است.

شرح‎های ابن رشد بر آثار ارسطو را می‎توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، خلاصه‎های نوشته‎های ارسطو که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن ارسطو را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های ارسطو و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‎خورد^[۱].

کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‎گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‎های ارسطو در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‎باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است^[۲].

در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که ابن رشد، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب ارسطو را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب ارسطو، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‎گونه که مطالب کتاب ارسطو را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب ارسطو می‎باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام ارسطو را نقل می‎کند) – مگر در چند مورد - موضعی که ارسطو بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‎که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است^[۳].

ابن رشد در این کتاب، فقط پنج مرتبه از عبارت «قال» استفاده کرده و در اولین مرتبه (که در ابتدای کتاب می‎باشد)، کلامی پس از آن آمده که بعید است از ارسطو باشد و در دو مرتبه دیگر که از این عبارت استفاده شده، پس از «قال» عبارتی آمده که مناظر و مشابه با نص ارسطو در «كتاب العبارة» نمی‎باشد^[۴].

چنان‎که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‎مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‎باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که ارسطو و ابن رشد، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‎اند، فراهم می‎سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند ارسطو، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است^[۵].

در فصل دوم، ابتدا به بحث از اصناف معانی و متقابلات شش‎گانه پرداخته شده و سپس، موضوع و محمول به‎حسب این متقابلات توضیح داده شده است^[۶].

ابن رشد فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده^[۷] و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است^[۸]. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است^[۹].

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‎های اعلام (شامل دو بخش: الف)- ارسطو (مواضعی که در آنها ارسطو ذکر شده، مواضعی که به وی اشاره گردیده و مواضعی که به اقوال او شده است)؛ ب)- سایر اعلام)؛ کتب مذکور در متن و مقابله فقرات «تلخيص كتاب العبارة» ابن رشد با نصوص «كتاب العبارة» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‎ها که توسط مصححین نوشته شده است، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است^[۱۰].

پانویس

↑ ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561
↑ ر.ک: مقدمه نخست، ص13
↑ ر.ک: مقدمه دوم، ص17
↑ ر.ک: همان، ص17-‎18
↑ ر.ک: همان، ص20
↑ ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83
↑ ر.ک: همان، ص84-‎97
↑ ر.ک: همان، ص105-‎108
↑ ر.ک: همان، ص117-‎124
↑ ر.ک: پاورقی، ص87

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.
خراسانی، شرف‎الدین، دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

وابسته‌ها

پیوندها

مطالعه کتاب تلخيص كتاب العبارة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور

[1] ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561

[2] ر.ک: مقدمه نخست، ص13

[3] ر.ک: مقدمه دوم، ص17

[4] ر.ک: همان، ص17-‎18

[5] ر.ک: همان، ص20

[6] ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83

[7] ر.ک: همان، ص84-‎97

[8] ر.ک: همان، ص105-‎108

[9] ر.ک: همان، ص117-‎124

[10] ر.ک: پاورقی، ص87

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR01711J1.jpg|بندانگشتی|تلخيص كتاب العبارة]]
 {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
-|+ |
+|+
 |-
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|تلخيص كتاب العبارة
+! نام کتاب!! data-type="bookName" |تلخيص كتاب العبارة
 |-
 |نام های دیگر کتاب
-|data-type='otherBookNames'|
+| data-type="otherBookNames" |
 |-
 |پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[هريدي، احمد عبدالمجيد]] (مقدمه‌نويس و مصحح)
+| data-type="authors" |[[ابن رشد، محمد بن احمد]] (نویسنده)
+[[هريدي، احمد عبدالمجيد]] (مقدمه‌نويس و مصحح)
 [[باترورث، چارلز ادوين]] (مقدمه‌نويس و مصحح)
@@ خط ۱۹: / خط ۲۰: @@
 |-
 |زبان
-|data-type='language'|عربي
+| data-type="language" |عربي
 |-
 |کد کنگره
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60
+| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60
 |-
 |موضوع
-|data-type='subject'|ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره
+| data-type="subject" |ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره
 فلسفه اسلامي - متون قديمي تا قرن 14
 |-
 |ناشر
-|data-type='publisher'|الهيئة المصرية العامة للکتاب
+| data-type="publisher" |الهيئة المصرية العامة للکتاب
 |-
 |مکان نشر
-|data-type='publishPlace'|مصر - قاهره
+| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره
 |-
 |سال نشر
-|data-type='publishYear'| 1981م
+| data-type="publishYear" | 1981م
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
 |کد اتوماسیون
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE1711AUTOMATIONCODE
+| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE1711AUTOMATIONCODE
 |}
 </div>
-'''تلخيص كتاب العبارة'''، چنان‎که از نام آن پیداست، خلاصه‎‎ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» ارسطو است که توسط ابن رشد، صورت گرفته است.
+'''تلخيص كتاب العبارة'''، چنان‎که از نام آن پیداست، خلاصه‎‎ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» [[ارسطو]] است که توسط [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، صورت گرفته است.
-شرح‎های ابن رشد بر آثار ارسطو را می‎توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، خلاصه‎های نوشته‎های ارسطو که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن ارسطو را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های ارسطو و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‎خورد<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.
+شرح‎های ابن رشد بر آثار [[ارسطو]] را می‎توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، خلاصه‎های نوشته‎های [[ارسطو]] که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن [[ارسطو]] را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های [[ارسطو]] و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‎خورد<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.
-کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‎گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‎های ارسطو در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‎باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص13</ref>.
+کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‎گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‎های [[ارسطو]] در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‎باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص13</ref>.
-در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که ابن رشد، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب ارسطو را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب ارسطو، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‎گونه که مطالب کتاب ارسطو را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب ارسطو می‎باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام ارسطو را نقل می‎کند) – مگر در چند مورد - موضعی که ارسطو بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‎که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص17</ref>.
+در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب [[ارسطو]] را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب [[ارسطو]]، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‎گونه که مطالب کتاب [[ارسطو]] را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب [[ارسطو]] می‎باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام [[ارسطو]] را نقل می‎کند) – مگر در چند مورد - موضعی که [[ارسطو]] بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‎که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص17</ref>.
 ابن رشد در این کتاب، فقط پنج مرتبه از عبارت «قال» استفاده کرده و در اولین مرتبه (که در ابتدای کتاب می‎باشد)، کلامی پس از آن آمده که بعید است از ارسطو باشد و در دو مرتبه دیگر که از این عبارت استفاده شده، پس از «قال» عبارتی آمده که مناظر و مشابه با نص ارسطو در «كتاب العبارة» نمی‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص17-‎18</ref>.
-چنان‎که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‎مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‎باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که ارسطو و ابن رشد، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‎اند، فراهم می‎سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند ارسطو، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.
+چنان‎که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‎مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‎باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که [[ارسطو]] و [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‎اند، فراهم می‎سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند [[ارسطو]]، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.
 در فصل دوم، ابتدا به بحث از اصناف معانی و متقابلات شش‎گانه پرداخته شده و سپس، موضوع و محمول به‎حسب این متقابلات توضیح داده شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83</ref>.
-ابن رشد فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده<ref>ر.ک: همان، ص84-‎97</ref> و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص105-‎108</ref>. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است<ref>ر.ک: همان، ص117-‎124</ref>.
+[[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده<ref>ر.ک: همان، ص84-‎97</ref> و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص105-‎108</ref>. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است<ref>ر.ک: همان، ص117-‎124</ref>.
-فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‎های اعلام (شامل دو بخش: الف)- ارسطو (مواضعی که در آنها ارسطو ذکر شده، مواضعی که به وی اشاره گردیده و مواضعی که به اقوال او شده است)؛ ب)- سایر اعلام)؛ کتب مذکور در متن و مقابله فقرات «تلخيص كتاب العبارة» ابن رشد با نصوص «كتاب العبارة» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.
+فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‎های اعلام (شامل دو بخش: الف)- ارسطو (مواضعی که در آنها ارسطو ذکر شده، مواضعی که به وی اشاره گردیده و مواضعی که به اقوال او شده است)؛ ب)- سایر اعلام)؛ کتب مذکور در متن و مقابله فقرات «تلخيص كتاب العبارة» [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] با نصوص «كتاب العبارة» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.
 در پاورقی‎ها که توسط مصححین نوشته شده است، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص87</ref>.