منهج‌اليقين (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)

منهج الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)

نام کتاب	منهج الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)
نام های دیگر کتاب	الکافی. فارسی. برگزیده. شرح
پدیدآورندگان	کلینی، محمد بن یعقوب (نويسنده) گلستانه، علاءالدین محمد (شارح) صدرایی خویی، علی (مصحح) صحفی، مجتبی (مصحح)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏129‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏8‎‏ ‎‏ک‎‏20423
موضوع	جعفر بن محمد(ع)، امام ششم، 80 - 148ق. - نامه‏‌ها وعظ کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی - نقد و تفسیر
ناشر	موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1388 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE3652AUTOMATIONCODE

منهج‌اليقين (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان) از محمد بن شاه ابوتراب محمد على حسينى اصفهانى مشهور به علاءالدين گلستانه (1110 ق) شرح فارسى مزجى و مفصلى از نامه امام صادق(ع) به يارانش، در 1081ق تدوين و به همت سيد مجتبى صحفى و على صدرايى خويى تحقيق و تصحيح شده است.

امام صادق(ع) در آن، تكاليف شيعيان را در مسائل مختلف دينى و اجتماعى، مشخّص كرده است. به همين دليل، در برخى مصادر از آن به «وصيّت امام صادق(ع)» نيز تعبير شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه‌اى از مصحح، آقاى على صدراى خويى شروع شده و در ادامه در صفحاتى مؤلف شناسى از كلينى انجام ميگيرد و بعد از آن متن كتاب با مقدمه‌ى مؤلف شروع می‌شود.

محتواى كتاب

مؤلف، بر آن بوده كه مضامين نامه امام(ع) را براى فهم عموم مردم و استفاده مسلمانان، شرح و توضيح دهد. به همين منظور، او اين نامه را به صورت قطعه قطعه آورده است و پس از هر قطعه از آن، ابتدا ترجمه روان آن را آورده است و سپس، مضامين آن را به طور مستوفى، شرح داده، كه گاه توضيح وى از هر قسمت، از ده صفحه هم تجاوز مى‌كند. وى در اغلب موارد به آيات و روايات، استشهاد مى‌كند و توضيحات وى، نسبت به رواياتى كه ذكر نموده، حجم اندكى از كتاب را در بر مى‌گيرد.

نثرِ شرح گلستانه، روان است و با وجود گذشت حدود سيصد و پنجاه سال از زمان تأليف آن، براى فارسى زبانان امروز نيز قابل درك و فهم است.

ادبيات مؤلف به صورت وعظ و خطابه و براى استفاده عموم مردم است. به همين منظور، در شرح، از آوردن متن اصلى روايات، خوددارى نموده است و اغلب به ترجمه روايات، بسنده نموده است. سند رواياتى را حذف كرده، به ذكر راوى اوّل، اكتفا نموده است؛ ولى معمولا مصادرى را كه روايت را از آنها گرفته، ياد كرده و در موارد متعدّدى هم با ذكر نام مؤلّف مصدر، اكتفا كرده است.

وى همچنين در ضمن شرح، به بيان واجبات و محرّمات دينى پرداخته و آداب و شرعيات را نيز متذكّر شده است. او دوستدار خاندان اهل بيت(ع) است و به همين دليل، در جاىْ جاىِ شرح، در فضائل اهل بيت عليهم‌السلام و حقّانيت طريق آنها، مطالبى به چشم مى‌خورد، و در اين موضوع، به منابع اهل سنّت نيز استشهاد مى‌كند و روايات آنها را از كتاب‌هايشان، نقل مى‌كند. به اعترافاتى كه دانمشندان اهل سنّت درباره حقّانيت اهل بيت عليهم‌السلام دارند، اشاره مى‌كند.

او مانند عالمان معاصر خود در اصفهان، از استناد به كلام فلاسفه و گفتار عارفان و استدلال فلسفى، و همچنين آوردن شعر، خوددارى نموده است و در شرحش در اين زمينه‌ها، مطلبى به چشم نمى‌خورد.

عمده منابع و مصادر وى، كتب اربعه روايى شيعه، خصوصاً الكافى، نيز نهج‌البلاغة، آثار ابن طاووس و كتاب روايى مشهور ديگر شيعه و گاه اهل سنّت است.

روش تحقيق و تصحيح

تصحيح بر اساس تلفيق نسخه‌ها انجام گرفته و موارد اختلاف در پاورقى تذكّر داده شد.

در تحقيق، سعى شده تمامى ارجاعات مؤلّف، بازشناسى شود، نشانى آنها داده شود.

پيشينه كتاب

تأليف اين شرح در شؤال 1081، به پايان رسيده و تا كنون، بنا به گزارش خان‌بابا مشار، دو بار در هند به چاپ رسيده است.

شروح بر اين رساله

علاوه بر شرح حاضرشرح ديگرى بر نامه از محمّد محسن بن عين على، از عالمان قرن سيزدهم هجرى وجود دارد كه شارح، متن نامه را تحرير كرده و در لابه‌لاى سطور، مطالب آن را به فارسى ترجمه نموده و در حاشيه، با امضاى «منه» قسمت‌هايى از آن را توضيح داده است.

نسخه مورد استفاد در اين اثر

تا كنون چندين نسخه خطّى از منهج اليقين، شناسايى شده كه براى تصحيح و تحقيق، از دو نسخه خطّى متعلق به كتابخانه مسجد اعظم قم و كتابخانه آية اللَّه گلپايگانى، همراه با نسخه چاپ سنگى بمبئى استفاده شده است.

فهارس

كتاب شامل فهرست روايات، اعلام، كتب، اماكن، و فهرست منابع و مآخذ ميباشد

منابع مقاله

متن و مقدمه كتاب

پیوندها

مطالعه کتاب منهج الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور