اسیران و جانبازان کربلا

اسيران و جانبازان کربلا (به ضميمه زنان نقش آفرين در نهضت عاشورا)
پدیدآوران	مظفري، محمد (نويسنده) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. نمايندگي ولي فقيه. پژوهشکده تحقيقات اسلامی (تهيه کننده) جمشيدي، سعيد(نويسنده)
ناشر	فراز انديشه
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1383ش
شابک	‎964-94742-2-6
موضوع	1.حسين بن علي(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - اصحاب 2.واقعه کربلا، 61ق. - زنان 3.واقعه کربلا، 61ق. - شهيدان
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏42‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏الف‎‏5

اسیران و جانبازان کربلا (به‌ضمیمه زنان نقش‌آفرین در نهضت عاشورا)، اثر محمد مظفری و سعید جمشیدی، پژوهشی است پیرامون زندگانی اسیران و مجروحان کربلا، به‌ویژه افرادی که درباره آن‌ها تحقیقی انجام نشده است. این کتاب به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از پژوهشکده تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه آغاز و مطالب در سه بخش و هر بخش در چندین فصل، تنظیم شده است.

بخش اول و دوم کتاب، از چند فصل تشکیل و در آن از مبارزات و تلاش‌های روشنگرانه امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و حضرت زینب(س) در طول اسارت سخن گفته شده است، ولی در بخش سوم (جانبازان و سایر اسیران) به علت نبود اطلاعات کامل از این سرافرازان، شرح حالشان بر اساس حروف الفبا تنظیم و تبیین و از فصل‌بندی احتراز شده است.

گزارش محتوا

در مقدمات، به بیان اهداف تدوین کتاب و موضوع آن اشاره شده است.

اهداف نویسنده در این نوشتار، عبارت است از:

1. آشنایی با زندگی اسیران کربلا، به‌ویژه اسیرانی که درباره آن‌ها تحقیقی انجام نشده است.
2. ارائه الگوی عملی مبارزه و استقامت به زنان، مردان، جوانان، به‌خصوص نظامیان و بسیجیان کشور.
3. تقویت نیروی معنوی و روحی مخاطبان در برابر مصائب و مشکلات.
4. زنده نگه داشتن ابعاد حادثه خونین کربلا و تقویت روحیه ظلم‌ستیزی.

درباره نام و تعداد اسیران و جانبازان (مجروحان) کربلا، آمار دقیقی در دست نیست، ولی نویسنده با تفحص در منابع پیشین و اخیر، نام پنجاه‌وهفت تن را که دو تن از آن‌ها به نام‌های سوار بن منعم و موقع بن ثمامه جانباز (مجروح) هستند را استخراج و شرح حال و اقدامات آنان را تدوین کرده است که می‌توان این کتاب را تنها کتاب مستقل در این زمینه دانست ‌.

بخش اول، در پنج فصل زیر، به بیان مبارزات و اقدامات امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) اختصاص یافته است: در فصل نخست، به معرفی اجمالی امام چهارم(ع) پرداخته شده است. القاب ایشان عبارتند از: زين‌العابدين، سيدالعابدين، زين‌الصالحين، وارث‌ علم‌النبيين، وصي‌الوصيين، خازن‌ وصاياالمرسلين، إمام‌المؤمنين، المتهجد، الزاهد، العابد، العدل، السجاد، ذوالثقنات و... از جمله مطالب مطرح‌شده در این فصل آن است که یکى از نویسندگان معاصر درباره‏ سبب ملقب شدن ایشان به القاب فوق مى‌گوید: «بیشتر کسانى که این لقب‏ها را بدو داده‌‏اند نه شیعه بودند و نه او را امام و منصوب از جانب خدا مى‏‌دانستند، اما نمى‏‌توانستند آنچه را در او مى‏‌بینند ندیده بگیرند».

در فصل دوم، به نقش امام سجاد(ع) در ماجراهای مربوط به مدینه تا کربلا پرداخته شده است. از جمله موضوعات این فصل عبارتند از: گزارش امام سجاد(ع) از روز تاسوعا و شب عاشورا؛ امام سجاد(ع) راوی نیایش امام حسین(ع) در صبح عاشورا؛ سپردن اسم اعظم و میراث پیامبران(ع) به امام سجاد(ع)؛ دفن شهیدان کربلا به راهنمایی امام سجاد(ع) و.

در فصل سوم، به حوادث از کربلا تا مدینه و نقش امام سجاد(ع) در آن پرداخته شده است. از جمله این حوادث عبارتند از: امام سجاد(ع) هنگام عبور از قتلگاه؛ شکوه امام(ع) از کوفیان؛ امام(ع) در قصر دارالاماره؛ دفاع امام(ع) از حضرت زینب(س)؛ خطبه امام(ع) در کوفه؛ اشعار منسوب به امام(ع) درباره مصائب شام؛ امام(ع) در مجلس یزید؛ بازتاب خطبه امام(ع) در شام؛ بازگرداندن امام(ع) و سایر اسرا به مدینه و.

در فصل چهارم، به دوران پس از اسارت امام سجاد(ع) تا شهادت ایشان پرداخته شده است. در این فصل به این نکته اشاره شده است که امام سجاد(ع) در مدینه، براى ادامه نهضت خونین پدر بزرگوارش به تلاش‏هاى روشنگرانه‏‌ى معنوى و فرهنگى زیادى دست زد که برخى از آنها عبارتند از:

1. جهاد فرهنگى‏؛
2. زنده‌نگه داشتن یاد امام حسین(ع)؛
3. تمجید از شهیدان کربلا؛
4. نظارت بر قیام مختار.

در فصل پنجم، به معرفی اجمالی امام باقر(ع) و بیان نقش ایشان در زنده نگه‌داشتن حماسه عاشورا پرداخته شده است.

در بخش دوم، در چهار فصل زیر، از مبارزات و تلاش‌های روشنگرانه حضرت زینب(س) در طول اسارت سخن گفته شده است:

در فصل نخست، به معرفی اجمالی حضرت زینب(س) پرداخته شده.و در فصل دوم، جنبه‌های زندگی حضرت زینب(س) از مدینه تا کربلا بررسی گردیده است که برخی از آنها عبارتند از: همراهی با امام حسین(ع) در مسیر کربلا؛ گفتگو با امام حسین(ع) در شب عاشورا؛ گریه زینب(س) و زنان در روز عاشورا؛ شهادت فرزندان حضرت زینب(س)؛ سخن حضرت زینب با عمر سعد و لشکریانش در روز عاشورا و.

وقایع مربوط به کربلا تا مدینه، در فصل سوم گرد آمده که از جمله آن‌ها می‌توان به خطبه حضرت زینب در کوفه؛ داستان مسلم جصاص؛ جلوگیری از کشته شدن امام سجاد(ع) به دست ابن زیاد؛ ورود به شام؛ حفاظت و مراقبت از اسرا؛ آمدن به کربلا و زیارت قبور شهیدان و.

فصل چهارم وقایع مربوط به دوران زندگانی حضرت زینب(س)، از مدینه تا هنگام وفات ایشان را در خود جای داده است. از جمله این وقایع عبارتند از: مخالفت والی یزید با آن حضرت(س) در مدینه؛ ورود حضرت زینب(س) به مصر و تاریخ دقیق وفات حضرت زینب(س).

بخش سوم دربردارنده نام اسیران و مجروحان کربلا می‌باشد که به ترتیب حروف الفبا، سامان یافته است. از جمله این افراد عبارتند از: ام‌اسحاق بنت طلحه؛ ام‌الکرام دختر گرامی امام على(ع)؛ ام‌جعفر جمانه دختر حضرت علی(ع)؛ ام‌رافع سلمی که خادمه پیامبر(ص) بود؛ ام‌سلیمان همسر سیدالشهدا(ع)؛ ام‌عبدالله دختر امام حسن(ع) و همسر امام سجاد(ع)؛ ام‌کلثوم بنت عبدالله جعفر و.

از آنجا که به‌جز زنان اسیر، بانوان دیگری نیز در نهضت عاشورا با شهادت، مرثیه‌سرایی و... نقش‌آفرینی کرده و باعث تداوم آن گردیده‌اند، نویسنده قسمت پایانی کتاب را با عنوان ضمیمه به اینان اختصاص داده است؛ این تصمیم باعث شده است تا زندگی تمام زنان مرتبط با کربلا (اسیر، شهید و...) در یک جا گردآوری و مورد استفاده قرار گیرد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده نویسنده در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع.، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.