مناجات الهیات حضرت امیر علیه‌السلام

مناجات الهیات حضرت امیر علیه‌السلام

نام کتاب	مناجات الهیات حضرت امیر علیه‌السلام
نام های دیگر کتاب	ما نزل من القرآن في علي علیه‌السلام
پدیدآورندگان	علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول (نويسنده) مرزبانی، محمد بن عمران (نويسنده) اوجبی، علی (گردآورنده)
زبان	فارسی عربی
کد کنگره
موضوع
ناشر	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1378 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE2692AUTOMATIONCODE

معرفى كتاب

مناجات الهیات حضرت امیر(علیه‌السلام) دو رساله نگاشته ابوعبيد اللّه محمد بن عمران مرزبانى خراسانى الاصل است كه به سال 297 ق در بغداد متولد و در سال 384 ق و بنا بر روايتى ديگر در سال 371 و يا 378 ق در همان شهر چشم از جهان فروبست.از اين رو وى را خراسانى بغدادى نيز ناميده‌اند.

«مناجات الهيات» راز و نياز علی‌عليه‌السلام با ذات اقدس الهى است كه فرازهاى آن با واژۀ «الهى»آغاز مى‌شود.شايد وجه تسميۀ كتاب به اين نام، توسط مترجم آن خواجه عبدالحق سبزوارى نيز همين نكته باشد.هر چند در دست‌نوشت كهن اين مناجات و نيز در بحار الانوار و مصباح كفعمى از آن به عنوان مناجات اميرالمؤمنين ياد شده است.

اهميت اين مناجات

در اهميت آن همين بس كه مرحوم آیت‌الله مرعشى آن را به كبريت احمر و حجر مكرّم توصيف كرده‌اند.همچنين استاد محمد مشكات پس از صحيفۀ سجاديه و معدودى ادعيه، اين مناجات را معتبرترين مناجات مى‌داند.

اين مناجات افزون بر قوت و زيبايى نثر و آرايه‌هاى ادبى، شامل مضامين عالى عرفانى، فلسفى و اخلاقى است كه هر فيلسوفى را به تأمل و هر عارف و صاحبدلى را به وجد مى‌آورد.

سند مناجات

برخى در حجيت سند اين روايت-به جهت خبر واحد بودنش-خدشه كرده‌اند، ولى بر فرض عدم حجيت سند، به پيروى از پيشينۀ فقهاى عظام مى‌توان گفت ضعف سندى مانع استفاده از مضامين عميق و انيق آن نمى‌شود و مى‌توان با تمسك به اخبار من بلغ و نيز قاعدۀ تسامح در ادلۀ سنن، آن را مانند ديگر مناجاتهاى معتبر خواند و ثواب برد.

ترجمۀ كهن

ترجمۀ اين مناجات توسط خواجه عبدالحق بن محمد سبزوارى از مترجمان و كاتبان زبردست سده‌هاى 9 و 10 هجرى قمرى به سال 908 ق نگاشته شده است.نثر ترجمه يك‌دست نيست، گاه بسيار روان، شيوا و جذاب و گاه متكلفانه است.

نسخه‌شناسى

1. نسخه‌اى كه از طريق على بن فضل اللّه بن على بن عبداللّه حسنى راوندى(پسر)روايت و به خط نسخ در اواخر قرن ششم هجرى كتابت شده است.
2. نسخه‌اى كه توسط خواجه عبدالحق بن محمد سبزوارى به سال 908 هجرى به خط نسخ كتابت شده است.

اين نسخه نسبت به نسخۀ قبلى كاملتر و حجيم‌تر است و از سوى ابوالرضا فضل اللّه بن على بن عبداللّه راوندى(پدر) روايت شده است.

رسالۀ «ما نزل من القرآن في علي‌عليه‌السلام»

اين رساله حاوى روايت‌هايى پيرامون آياتى از سوره‌هاى:بقره، آل عمران، حج، نمل، سجده، احزاب، مريم، صافات، ص، زمر، مؤمنون، جاثيه، مجادله، صف، تحريم، هل أتى، مطففين و بيّنه مى‌باشد كه در شأن علی‌عليه‌السلام نازل شده است.

نسخۀ خطى

نسخۀ كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى به شمارۀ 401 به خط نسخ و ثلث.اين نسخه به خط خوشنويس شهير سده‌هاى 5 و 6 هجرى قمرى يعنى ابوالدر جمال‌الدين ياقوت مستعصمى ملقب به «قبلة الكتاب» در 19 رمضان سال 606 هجرى قمرى براى كتابخانۀ خليفۀ عباسى كتابت شده است.

نسخۀ برنامه

اين نسخه به كوشش على اوجبى و بحثى مفصل در بارۀ سند حديث در مقدمۀ كتاب به همراه يادداشتى از استاد محمد مشكات و نيز نسخه بدل‌ها و تصوير نسخ خطى و واژه نامه‌اى در آخر آن از سوى سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى در سال 1378 به چاپ رسيده است.