۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف'
جز (جایگزینی متن - '،ج' به '، ج') |
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''قواعد المرام في علم الكلام''' يكى از بهترين، جامع‌ترين، مختصرترين و قديمى‌ترين كتب كلامى مى‌باشد.اين كتاب تنها كتاب | '''قواعد المرام في علم الكلام''' يكى از بهترين، جامع‌ترين، مختصرترين و قديمى‌ترين كتب كلامى مى‌باشد.اين كتاب تنها كتاب مؤلف است كه به همۀ مباحث كلامى پرداخته است. | ||
اين كتاب را [[ابن میثم، میثم بن علی|ابن ميثم]] به اشارۀ امير عزالدين عبدالعزيز نيشابورى، متوفى 672 ه.ق نوشته است و از نگارش آن در سال 676 ه.ق فراغت حاصل نموده است.اين كتاب با عباراتى كوتاه اما متقن به بيان اكثر معتقدات شيعه پرداخته است. | اين كتاب را [[ابن میثم، میثم بن علی|ابن ميثم]] به اشارۀ امير عزالدين عبدالعزيز نيشابورى، متوفى 672 ه.ق نوشته است و از نگارش آن در سال 676 ه.ق فراغت حاصل نموده است.اين كتاب با عباراتى كوتاه اما متقن به بيان اكثر معتقدات شيعه پرداخته است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
اين كتاب از 8 قاعده تشكيل يافته كه | اين كتاب از 8 قاعده تشكيل يافته كه مؤلف تمام مباحث كلامى را ذيل اين 8 قاعده دسته‌بندى نموده.او هرقاعده را به چند ركن و هرركن را به چندين مبحث تقسيم مى‌كند كه در ذيل تفصيل آن مى‌آيد: | ||
القاعدة الاولى فى المقدمات:اين بحث كه به مقدمات علم كلام مى‌پردازد از 4 ركن تشكيل يافته است.ركن اول به چهار مبحث مى‌پردازد:بحث از تصور و تصديق، بحث از بديهى، تصديق جازم و غير جازم و بحث از طرقى كه ما را به تصديق و تصور رهنمون مى‌شوند. | القاعدة الاولى فى المقدمات:اين بحث كه به مقدمات علم كلام مى‌پردازد از 4 ركن تشكيل يافته است.ركن اول به چهار مبحث مى‌پردازد:بحث از تصور و تصديق، بحث از بديهى، تصديق جازم و غير جازم و بحث از طرقى كه ما را به تصديق و تصور رهنمون مى‌شوند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
تقسيم حقائق به بسيط و مركب، كيفيت معرفت بسائط، ترتيب در اقوال شارحه و شرائط تعريف.ركن چهارم در بيان طرقى است كه ما را به تصديق مى‌رساند كه از 6 مبحث‌تشكيل يافته است.مباحثى همچون خبر و انواع آن، تعريف حجت و اقسام آن، تعريف قياس، دليل و اماره و اينكه آيا دليل لفظى مفيد يقين است يا نه؟ | تقسيم حقائق به بسيط و مركب، كيفيت معرفت بسائط، ترتيب در اقوال شارحه و شرائط تعريف.ركن چهارم در بيان طرقى است كه ما را به تصديق مى‌رساند كه از 6 مبحث‌تشكيل يافته است.مباحثى همچون خبر و انواع آن، تعريف حجت و اقسام آن، تعريف قياس، دليل و اماره و اينكه آيا دليل لفظى مفيد يقين است يا نه؟ | ||
القاعدة الثانية فى احكام كلية للمعلومات: | القاعدة الثانية فى احكام كلية للمعلومات:مؤلف در اين قاعده نيز به مباحث مقدماتى كلام پرداخته است.او گرچه مى‌گويد«فيها اركان» ولى به جز يك ركن كه از 10 مبحث تشكيل يافته ركن ديگرى وجود ندارد. | ||
القاعدة الثالثه فى حدوث العالم:اين قاعده از دو ركن تشكيل يافته و ركن اول دو اصل دارد.اصل اول در اثبات جوهر فرد است كه طى سه مبحث | القاعدة الثالثه فى حدوث العالم:اين قاعده از دو ركن تشكيل يافته و ركن اول دو اصل دارد.اصل اول در اثبات جوهر فرد است كه طى سه مبحث مؤلف مباحث مربوط به جوهر فرد و جسم را بيان مى‌كند.مؤلف در اصل دوم اثبات مى‌كند كه همۀ حوادث متناهى بوده و براى آنها، بدايتى هست.ركن دوم به مباحث مربوط به حدوث عالم مى‌پردازد. | ||
مؤلف طى يك بحث براهين حدوث عالم را بيان كرده و در مبحث ديگر شبهات مخالفين را بيان و به آنها جواب مى‌دهد. | |||
القاعدة الرابعة فى اثبات العلم بالصانع و صفاته:اين قاعده از سه ركن تشكيل يافته است.ركن اول در اثبات علم بوجود صانع مى‌باشد كه به او طريق اثبات مى‌شود. | القاعدة الرابعة فى اثبات العلم بالصانع و صفاته:اين قاعده از سه ركن تشكيل يافته است.ركن اول در اثبات علم بوجود صانع مى‌باشد كه به او طريق اثبات مى‌شود. | ||
ركن دوم در صفات سلبيۀ صانع است كه | ركن دوم در صفات سلبيۀ صانع است كه مؤلف ذيل 10 بحث صفات سلبيه را بيان مى‌كند.و ركن سوم در صفات ثبوتيه مى‌باشد كه از 11 بحث تشكيل يافته است. | ||
القاعده الخامسة فى الافعال و اقسامها و احكامها:اين قاعده متشكل از 4 ركن مى‌باشد.ركن اول كه طى 6 بحث مطرح شده است به مباحث عدل و حسن و قبح افعال مى‌پردازد. | القاعده الخامسة فى الافعال و اقسامها و احكامها:اين قاعده متشكل از 4 ركن مى‌باشد.ركن اول كه طى 6 بحث مطرح شده است به مباحث عدل و حسن و قبح افعال مى‌پردازد. | ||
ركن دوم در 5 بحث به مباحث تكليف و تعريف آن و احكام آن مى‌پردازد، ركن سوم در دو بحث، لطف را تعريف كرده و اقسام آن را بيان مى‌كند و در ركن چهارم | ركن دوم در 5 بحث به مباحث تكليف و تعريف آن و احكام آن مى‌پردازد، ركن سوم در دو بحث، لطف را تعريف كرده و اقسام آن را بيان مى‌كند و در ركن چهارم مؤلف طى 3 بحث مباحث مربوط به اسم؟؟؟ و عوض را بيان مى‌كند. | ||
القاعدة السادسة فى النبوات:اين قاعده از سه ركن و يك مقدمه متشكل است. | القاعدة السادسة فى النبوات:اين قاعده از سه ركن و يك مقدمه متشكل است.مؤلف در ركن اول طى 3 بحث، نبوت را تعريف و غايت آن را بيان مى‌نمايد و از شبهات براهمه جواب مى‌دهد.او در ركن دوم در دو بحث از عصمت انبياء سخن مى‌راند.مؤلف ركن سوم را به نبوت خاصه اختصاص داده و طى 8 بحث اثبات مى‌كند رسالت حضرت ختمى‌مرتبت(ص)، معجزۀ او و افضليت آن حضرت را و از ديگر مباحث پيرامون حضرت رسول(ص)بحث مى‌كند. | ||
القاعدة السابعة فى المعاد:بحث معاد از 4 ركن و يك مقدمه تشكيل يافته است. | القاعدة السابعة فى المعاد:بحث معاد از 4 ركن و يك مقدمه تشكيل يافته است.مؤلف در مقدمه نظرات مختلف حول معاد را بيان مى‌كند.او در ركن اول به معاد جسمانى پرداخته و در طى 5 بحث معاد جسمانى را اثبات مى‌كند.در ركن دوم بحث مى‌كند از معاد روحانى. | ||
او طى 9 بحث معاد روحانى را هم اثبات مى‌كند و در ركن سوم طى 11 بحث از وعد و وعيد و ثواب و عقاب بحث مى‌كند و بلاخره در ركن چهار در دو بحث از ايمان و كفر سخن مى‌گويد. | او طى 9 بحث معاد روحانى را هم اثبات مى‌كند و در ركن سوم طى 11 بحث از وعد و وعيد و ثواب و عقاب بحث مى‌كند و بلاخره در ركن چهار در دو بحث از ايمان و كفر سخن مى‌گويد. | ||
القاعدة الثامنة فى الامامة:آخرين قاعدۀ كتاب از 3 ركن و يك مقدمه تشكيل‌يافته است. | القاعدة الثامنة فى الامامة:آخرين قاعدۀ كتاب از 3 ركن و يك مقدمه تشكيل‌يافته است.مؤلف در ركن اول طى 3 بحث از تعريف امام، وجوب نصب آن و علت وجودش بحث مى‌كند.او در ركن دوم طى 6 بحث صفاتى را كه لازم است امام داشته باشد بيان مى‌كند و در ركن سوم 5 بحث ائمۀ اثنی‌عشر (ع)را تعيين مى‌كند. | ||
==ويژگيهاى كتاب== | ==ويژگيهاى كتاب== | ||
#ترتيب و ساختار كتاب:از ويژگيهاى كتاب قواعد المرام مى‌توان به چينش مباحث در آن اشاره نمود.در كتب كلامى معمولا در نزد قدماء مطالب به صورت طبقه‌بندى ارائه نشده است و متأخرين اكثرا ذيل پنج اصل، اصول اعتقادى را دسته‌بندى كرده‌اند.اما | #ترتيب و ساختار كتاب:از ويژگيهاى كتاب قواعد المرام مى‌توان به چينش مباحث در آن اشاره نمود.در كتب كلامى معمولا در نزد قدماء مطالب به صورت طبقه‌بندى ارائه نشده است و متأخرين اكثرا ذيل پنج اصل، اصول اعتقادى را دسته‌بندى كرده‌اند.اما مؤلف براى بيان مطالب اعتقادى از دسته‌بندى خاصى استفاده نموده است.او علاوه بر 5 اصل اعتقادى شيعه 3 مبحث ديگر نيز اضافه نموده است 2-مبحث آن به بحث‌هاى مقدماتى همچون علم و نظر كه در نزد قدماء مطرح بود مى‌پردازد و يك مبحث به حدوث عالم.از آنجا كه بعضى از متكلمين نتوانسته‌اند بحث از حدوث عالم را ذيل يكى از 5 اصل اعتقادى يعنى توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد جاى دهند، اكثرا از طرح اين مبحث سرباز زده‌اند و گاه در رساله‌اى مجزا به اين بحث پرداخته‌اند.اما مؤلف با عقد بابى به عنوان حدوث عالم اين بحث را در كنار مباحث توحيد و ديگر مباحث اعتقادى مطرح مى‌كند. | ||
#معاد روحانى: | #معاد روحانى:مؤلف همچون ديگر متكلمين به معاد جسمانى قائل است و مى‌گويد معادى كه در شريعت ثابت است معاد جسمانى مى‌باشد.اما از اين باب كه جمع كند بين قواعد حكمى و شرعى مى‌گويد مانعى نيست كه به هردو معاد قائل شويم.گرچه در آيات و روايات دليلى بر اين معاد نيست، اما چون قوانين حكمت مقتضى اين معاد است «موجب المصير اليه».[1] | ||
==نسخه‌شناسى== | ==نسخه‌شناسى== | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
اين كتاب در سال 1406 ه.ق توسط انتشارات كتابخانۀ آيه الله مرعشى نجفى در قم و با تحقيقات [[حسینی اشکوری، احمد|سيد احمد حسينى]]، در 199 صفحه و به صورت وزيرى چاپ شده است. | اين كتاب در سال 1406 ه.ق توسط انتشارات كتابخانۀ آيه الله مرعشى نجفى در قم و با تحقيقات [[حسینی اشکوری، احمد|سيد احمد حسينى]]، در 199 صفحه و به صورت وزيرى چاپ شده است. | ||
كتاب داراى مقدمه‌اى كوتاه حول شخصيت | كتاب داراى مقدمه‌اى كوتاه حول شخصيت مؤلف مى‌باشد.و تنها داراى فهرست مطالب مى‌باشد. | ||
اين كتاب براى بار دوم در سال 1413 ه.ق توسط همان انتشارات تجديد چاپ شده است. | اين كتاب براى بار دوم در سال 1413 ه.ق توسط همان انتشارات تجديد چاپ شده است. | ||