الحاوي في الطب (ترجمه کتاب چهارم در بیماری‌های شش)

الحاوي في الطب (ترجمه کتاب چهارم در بیماری های شش)

نام کتاب	الحاوي في الطب (ترجمه کتاب چهارم در بیماری های شش)
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	رازی، محمد بن زکریا‏ (نويسنده) ذاکر، محمد ابراهیم (پژوهش و برگردان)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏128‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏2‎‏ح‎‏2‎‏ ‎‏1389*
موضوع	پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 گیاهان دارویی - متون قدیمی تا قرن 14
ناشر	چوگان
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1389 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE20032AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

الحاوى في الطب (كتاب چهارم در بيمارى‌هاى شش)، ترجمه فارسى كتاب چهارم حاوى محمد بن زكرياى رازى است كه در سال 1376ق / 1957م، از روى يگانه دست‌نوشته كتابخانه اسكوريال مادريد به شماره 807 پژوهش شده است و با هميارى وزارت فرهنگ هند در چاپخانه مجلس دايرةالمعارف عثمانى در حيدرآباد دكن هند به چاپ رسيد و برگردان آن كه توسط دكتر محمدابراهيم ذاكر، پژوهشگر مركز تحقيقات طب سنتى و مفردات پزشكى صورت گرفته است، هم‌اكنون در برابر شماست.

ترجمه مزبور، بسيار شيوا و روان و به‌روز و در بيشتر موارد همراه با معادل‌يابى است. مترجم، در پاورقى‌ها واژه‌هاى دشوار را معنا كرده و درباره بسيارى از داروهايى كه در متن ذكر شده، توضيحاتى مفصل و سودمند داده است. همچنين گاهى اختلاف نسخ در مورد برخى از واژه‌ها و عبارات را يادآور شده است و نيز به معرفى برخى از اعلام موجود در كتاب پرداخته است.

كتاب، زير نظر استاد دكتر على‌اكبر ولايتى، پژوهش و ترجمه شده است. دكتر ولايتى، مقدمه‌اى بر اين كتاب نگاشته و در آن مفصلا از رازى و الحاوى سخن گفته است. دكتر محمدهادى مؤذن جامى، مشاور عالى شهردار تهران نيز در پيشگفتارى به معرفى پيشينه شهر رى پرداخته است.

فهرست محتويات، كوته‌نوشته‌ها و نمايه واژگان پارسى جايگزين برخى واژه‌ها، در آغاز كتاب و نمايه كسان، نمايه كتاب‌ها، نمايه جاها، نمايه بيمارى‌ها، نمايه داروهاى تكى، نمايه داروهاى تركيبى، نمايه جانوران، نمايه خوراكى‌ها، نمايه اندازه‌ها و پيمانه‌ها و نمايه كتاب‌هاى بررسى‌شده در پايان آن ذكر شده است.

مترجم، در ذيل عنوان «شناسنامه كتاب»، گزارشى كوتاه، ولى بسيار گويا و مفيد درباره شناسنامه كتاب الحاوى و شيوه نگارش و سرانجام آن در روزگار زيستى رازى و پخش آن در روزگاران پس از او، سپس برگردان آن به زبان‌هاى گوناگون و چاپ آن در سده‌هاى ميانى تا روزگاران ما داده است. وى همچنين ريز سرگفتارهاى همه اجزاى كتاب الحاوى را ذكر كرده است.

ريز سرگفتارهاى كتاب چهارم الحاوى بدين گونه مى‌باشد:

الف) سخن از آسم و تنگى نفس و هرگونه ناهنجارى در نفس كشيدن و نيز گزاره آنچه تنفس را آسان مى‌كند و آنچه خلطهاى سنگين چسبنده و چركابه‌ى شش را بند مى‌آورد؛

ب) خون‌برآمدن‌هاى از دهان و بالاآوردن و آب‌ريزش از بينى و هرگونه برآمدن خونابه از دهان؛

ج) برآمدن چركابه از شش و سينه و گزاره بيمارى سل و آماس گرم شش و هر دمل پديدآمده در شش و ناى و پيرامون سينه و چركين شدن آن و گردآمدن چركابه در سينه و هرگونه آماس و خون‌برآمدن از سينه و شش و اندام‌هاى تنفسى و بيمارى شش و به‌هم‌ريختن مزاج آن؛

د) جداسازى بيمارى ذات‌الريه از بيمارى ذات‌الجنب؛

ه) ذات‌الجنب و جداسازى آن از آماس جگر و آماس شش و پرده ديافراگم؛

و) انگيزه سرازير شدن چركابه از سينه به شش‌ها؛

ز) بهترين گاه خون‌گيرى از بيمار ذات‌الجنب؛

ح) جداسازى ذات‌الجنب از ذات‌الريه.