۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
جز (جایگزینی متن - 'الدين' به ' الدين') |
||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
المعجم فى آثار ملوك العجم، نوشته | المعجم فى آثار ملوك العجم، نوشته شرف الدين فضل الله حسينى قزوينى، به كوشش احمد فتوحى نسب. | ||
اين اثر كه تاريخ ايران را از روزگار كيومرث تا انوشيروان ساسانى در بردارد، نمونهاى از عبارتپردازى و دشوارنويسى مُنشيانه و به گفته برخى از محققان، از تاريخ وصاف نيز مغلقتر است. شادروان بهار (ملكالشعرا) در سبكشناسى خود درباره اهميت اين كتاب مىگويد: المعجم همانند گلستان و ديگر كتابهاى ادبى، ديرى در مكتبها و مدرسههاى ايران تدريس مىشد. نويسنده نه تنها نام كتاب را از المعجم فى معايير اشعار العجم برگزيد كه در نوشتن عبارتها و الفاظ كتابش نيز از نويسنده آن ( | اين اثر كه تاريخ ايران را از روزگار كيومرث تا انوشيروان ساسانى در بردارد، نمونهاى از عبارتپردازى و دشوارنويسى مُنشيانه و به گفته برخى از محققان، از تاريخ وصاف نيز مغلقتر است. شادروان بهار (ملكالشعرا) در سبكشناسى خود درباره اهميت اين كتاب مىگويد: المعجم همانند گلستان و ديگر كتابهاى ادبى، ديرى در مكتبها و مدرسههاى ايران تدريس مىشد. نويسنده نه تنها نام كتاب را از المعجم فى معايير اشعار العجم برگزيد كه در نوشتن عبارتها و الفاظ كتابش نيز از نويسنده آن (شمس الدين محمد قيس رازى) پيروى كرد. با توجه به تاريخ تولد و مرگ نويسنده (660 - 740 ه.ق)، كتاب او را از آثار سده هفتم و هشتم هجرى بايد به شمار آورد كه به نام اتابك نصرت الدين احمد، پادشاه لرستان نوشته شده است. ناراستىهاى گزارشهاى اين كتاب از منابعى بر مىآيد كه نويسنده از آنها در ساماندهى اثر خود بهره برده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
نويسنده با «ذكر سبب تأليف كتاب» آغاز مىكند: او سالها در انديشه نوشتن كتابى بوده است كه اخبار و گزارشهايى درباره پادشاهان پيشين و امتهاى گذشته را در بر داشته باشد تا اينكه در روزگار | نويسنده با «ذكر سبب تأليف كتاب» آغاز مىكند: او سالها در انديشه نوشتن كتابى بوده است كه اخبار و گزارشهايى درباره پادشاهان پيشين و امتهاى گذشته را در بر داشته باشد تا اينكه در روزگار نصرت الدين زمينهاى فراهم آورد و او به نوشتن المعجم دست گشاد. درونمايه اصلى اين اثر با گزارش درباره روزگار پادشاهى كيومرث آغاز مىشود كه نخستين شاه «عجم» بود و به گفته نويسنده، برخى از محققان او را فرزند نوح و شمارى ديگر از آنان، از مغان و آتشپرستان دانستهاند. | ||
معناشناسى واژه كيومرث (زنده گويا) و چند و چون ولادت و فرمانفرمايى و توصيف عدل و احسان او و وضع و حال مردمان در آن دوران، محتواى گزارش نويسنده در اينباره است. نويسنده در ذكر پادشاهان ايرانى كمابيش بدين موضوعها مىپردازد: تبار و نياكان و همسر و فرزندان، شيوه حكومتدارى و روىدادهاى مهم دوران و گستره دانش و هنر آنان، نام وزيران و اميرانشان و شهرها و ساختمانهايى كه در روزگارشان بنياد يافت. | معناشناسى واژه كيومرث (زنده گويا) و چند و چون ولادت و فرمانفرمايى و توصيف عدل و احسان او و وضع و حال مردمان در آن دوران، محتواى گزارش نويسنده در اينباره است. نويسنده در ذكر پادشاهان ايرانى كمابيش بدين موضوعها مىپردازد: تبار و نياكان و همسر و فرزندان، شيوه حكومتدارى و روىدادهاى مهم دوران و گستره دانش و هنر آنان، نام وزيران و اميرانشان و شهرها و ساختمانهايى كه در روزگارشان بنياد يافت. | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
نويسنده افزون بر [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] از كتابهايى ديگرى نيز براى نوشتن اين اثر بهره برده، اما ناهمگونىهاى اين منابع موجب تفاوتهاى گزارشهاى او شده است. مقدمه مصحح كتاب درباره پيشينه نثر پارسى در سدههاى هفتم و هشتم هجرى و جايگاه اين كتاب در ميان آثار نويسندگان روزگار ايلخانان، بسيار سودمند مىنمايد. او همچنين از كسانى ياد مىكند كه نوشتههايشان در نويسنده كتاب تأثير گذارده است. شرح حال و شمارش آثار | نويسنده افزون بر [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]] از كتابهايى ديگرى نيز براى نوشتن اين اثر بهره برده، اما ناهمگونىهاى اين منابع موجب تفاوتهاى گزارشهاى او شده است. مقدمه مصحح كتاب درباره پيشينه نثر پارسى در سدههاى هفتم و هشتم هجرى و جايگاه اين كتاب در ميان آثار نويسندگان روزگار ايلخانان، بسيار سودمند مىنمايد. او همچنين از كسانى ياد مىكند كه نوشتههايشان در نويسنده كتاب تأثير گذارده است. شرح حال و شمارش آثار شرف الدين قزوينى از ديگر بخشهاى اين درآمد ارزشمند به شمار مىرود. او به نقل از محمد بن بدر جاجرمى قصيدهاى بلند از نويسنده مىآورد كه مجموعه كلمات هر چهار يا پنج بيتش، يكى از وزنهاى عروضى است. اشارتى به برخى از صنعتهاى ادبى به كار رفته در نثر المعجم؛ مانند سجع، تضاد و طباق، اغراق و مبالغه، تنسيق الاعداد و... نيز در اين مقدمه ارزشمند يافت مىشود و از آن پس اطلاعات نسخهشناختى مصحح درباره كتاب عرضه شده و نسخهبدلها در پانوشت جاى گرفته و افزون بر اينها، برخى از واژگان و تركيبها و اصطلاحات در همين بخش آمده است. | ||
تعليقات مصحح را درباره محتواى كتاب و فهرست آيات و لغات و تركيبات و نمايه كتابها، قبيلهها و جاىها و كسان را در پايان آن مىتوان ديد. | تعليقات مصحح را درباره محتواى كتاب و فهرست آيات و لغات و تركيبات و نمايه كتابها، قبيلهها و جاىها و كسان را در پايان آن مىتوان ديد. |
ویرایش