۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ابوالقاسم پاينده' به 'ابوالقاسم پاينده ') |
جز (جایگزینی متن - '»ا' به '» ا') |
||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
مؤلف در «كتاب الجغرافيه» از روش هفت اقليم ايرانى استفاده كرده، ولى ارائه اقاليم وى مخالف روش اقليمهاى ايرانى است. روشهاى اقليم ايرانى چنين است كه اقليم چهارم مركز اقاليم ديگر است كه سه اقليم در جنوب و سه اقليم در شمال آن است و اقليم مركزى از نظر تعادلى، آب و هوا و شهرها بهترين اقليمها است؛ در حالى كه زهرى اقليم برتر و مركز اقاليم را اقليم اول؛ يعنى سرزمينهاى يمن، مكه، طائف، قلزم و مصر و اطراف آن مىداند و مىنويسد، اين اقليم وسط قسمت آباد زمين است، حال آن كه در روش ايرانى، اقليم برتر، خراسان، جبال، عراق، شام، روم و... را در بر مىگيرد. همچنين مابقى اقاليمى كه در كتابش به دست داده با آن چه كه جغرافيادانان ارائه كردهاند، اختلاف دارد. معلوم نيست كه الگوى زهرى در ارائه چنين تقسيمى براى اقاليم از چه كتابى بوده است. | مؤلف در «كتاب الجغرافيه» از روش هفت اقليم ايرانى استفاده كرده، ولى ارائه اقاليم وى مخالف روش اقليمهاى ايرانى است. روشهاى اقليم ايرانى چنين است كه اقليم چهارم مركز اقاليم ديگر است كه سه اقليم در جنوب و سه اقليم در شمال آن است و اقليم مركزى از نظر تعادلى، آب و هوا و شهرها بهترين اقليمها است؛ در حالى كه زهرى اقليم برتر و مركز اقاليم را اقليم اول؛ يعنى سرزمينهاى يمن، مكه، طائف، قلزم و مصر و اطراف آن مىداند و مىنويسد، اين اقليم وسط قسمت آباد زمين است، حال آن كه در روش ايرانى، اقليم برتر، خراسان، جبال، عراق، شام، روم و... را در بر مىگيرد. همچنين مابقى اقاليمى كه در كتابش به دست داده با آن چه كه جغرافيادانان ارائه كردهاند، اختلاف دارد. معلوم نيست كه الگوى زهرى در ارائه چنين تقسيمى براى اقاليم از چه كتابى بوده است. | ||
روش زهرى در اين كتاب هيچ شباهتى به روش مكتب بلخى كه سرزمينهاى اسلامى را به بيست ناحيه يا اقليم تقسيم كردهاند، ندارد. بيشتر توجه زهرى در اين كتاب به عجايب است و در سرتاسر كتاب از كتاب شخصى به نام جزّار كه مؤلف كتابى با نام «عجائب | روش زهرى در اين كتاب هيچ شباهتى به روش مكتب بلخى كه سرزمينهاى اسلامى را به بيست ناحيه يا اقليم تقسيم كردهاند، ندارد. بيشتر توجه زهرى در اين كتاب به عجايب است و در سرتاسر كتاب از كتاب شخصى به نام جزّار كه مؤلف كتابى با نام «عجائب البلدان» است، مطلب نقل مىكند. زهرى در اين كتاب از مخلوقات و صفات و شكلها و رنگها و اخلاق آنها و نيز ميوهها و دانههايى كه مىخورند و نوشيدنىهايى كه مىنوشند، سخن مىگويد و از آنچه اختصاص به برخى نواحى جهان دارد نام مىبرد و اختلاف روز اين نواحى را يادآور مىشود. | ||
زهرى بعد از مقدمهاى راجع به زمين و وصف كمربند آبى (يعنى اقيانوسهاى بزرگ)، قسمت آباد زمين را به عنوان كمربند سبز و درياهاى داخل در خشكىها و اجزاى زمين و قسمت بيابانى آن را، كه بسيار مختصر؛ ولى ارزنده است، معرفى مىكند. وى پس از وصف زمين و اجزاى آن به وصف شكار و بعضى از حيوانات درنده؛ مانند زمرّده (ميمون) پرداخته و سپس از شكار رخ ياد مىكند و بعد از آن به تعاريف جغرافيايى پرداخته و از قسمت خشك و بيابانى زمين و كوه قمر (كوه كليمانجارو در آفريقاى مركزى) و رودخانه نيل سخن مىگويد، كه ولو مختصر است؛ اما اطلاعات ارزندهاى از سرزمين مصر و رود نيل و كوه قمر در اختيار خواننده قرار مىدهد. | زهرى بعد از مقدمهاى راجع به زمين و وصف كمربند آبى (يعنى اقيانوسهاى بزرگ)، قسمت آباد زمين را به عنوان كمربند سبز و درياهاى داخل در خشكىها و اجزاى زمين و قسمت بيابانى آن را، كه بسيار مختصر؛ ولى ارزنده است، معرفى مىكند. وى پس از وصف زمين و اجزاى آن به وصف شكار و بعضى از حيوانات درنده؛ مانند زمرّده (ميمون) پرداخته و سپس از شكار رخ ياد مىكند و بعد از آن به تعاريف جغرافيايى پرداخته و از قسمت خشك و بيابانى زمين و كوه قمر (كوه كليمانجارو در آفريقاى مركزى) و رودخانه نيل سخن مىگويد، كه ولو مختصر است؛ اما اطلاعات ارزندهاى از سرزمين مصر و رود نيل و كوه قمر در اختيار خواننده قرار مىدهد. |
ویرایش