۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''نقد الرجال'''، تأليف [[سيد مصطفى بن حسين حسينى تفرشى]] از عالمان قرن يازدهم به زبان عربى است كه توسط مؤسسه آل البيت مورد تحقيق قرار گرفته و منتشر شده است. | '''نقد الرجال'''، تأليف [[سيد مصطفى بن حسين حسينى تفرشى]] از عالمان قرن يازدهم به زبان عربى است كه توسط مؤسسه آل البيت مورد تحقيق قرار گرفته و منتشر شده است. | ||
نويسنده به آغاز تأليف كتاب اشاره‌اى نكرده است و درباره فراغت از كتاب خود گفته <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1236/1/429 متن كتاب، ج5، ص429]</ref> كه در ماه رمضان 1015ق از تأليف آن فراغت يافته است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/252 ربانى، محمدحسن، ص252]</ref> | نويسنده به آغاز تأليف كتاب اشاره‌اى نكرده است و درباره فراغت از كتاب خود گفته<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1236/1/429 متن كتاب، ج5، ص429]</ref> كه در ماه رمضان 1015ق از تأليف آن فراغت يافته است<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/252 ربانى، محمدحسن، ص252]</ref> | ||
هدف وى از تأليف اين اثر، به گفته خودش <ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/1232/1/34 مقدمه مولف، ج1، ص34]</ref>، تدوين كتابى بوده كه جامع تمامى راويان حديث، به‌دور از خطا، همراه با نظم و ترتيب و دربردارنده آراى دانشمندان اين علم باشد تا كمبود تأليفات پيشينيان را جبران كند. رجاليان مشهور، كتاب وى را بسيار سودمند و دقيق و از بهترين آثار در رجال‌شناسى دانسته‌اند <ref>[http://rch.ac.ir/article/Details/11020 رهايى، يحيى، ج7، ص614]</ref> | هدف وى از تأليف اين اثر، به گفته خودش<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/1232/1/34 مقدمه مولف، ج1، ص34]</ref>، تدوين كتابى بوده كه جامع تمامى راويان حديث، به‌دور از خطا، همراه با نظم و ترتيب و دربردارنده آراى دانشمندان اين علم باشد تا كمبود تأليفات پيشينيان را جبران كند. رجاليان مشهور، كتاب وى را بسيار سودمند و دقيق و از بهترين آثار در رجال‌شناسى دانسته‌اند<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details/11020 رهايى، يحيى، ج7، ص614]</ref> | ||
در نقد الرجال به‌صراحت يادآور شده كه عمده محاسن كتابش، دستاوردهاى شاگردى [[ملا عبدالله شوشترى]] است <ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | در نقد الرجال به‌صراحت يادآور شده كه عمده محاسن كتابش، دستاوردهاى شاگردى [[ملا عبدالله شوشترى]] است<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | ||
او در نقد الرجال كوشيده است كه با نگرشى انتقادى، اقوال و آراء مختلف را در ترتيبى نيكو و عباراتى جامع و كوتاه گرد آورد. [[شيخ حر عاملى]] و به‌تبع او [[افندى]] و [[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادى]] گويند كه تفرشى در اين كتاب، كمتر به رجال متأخر از [[شيخ طوسى]] نظر داشته است. در برابر، [[خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین|خوانسارى]] معتقد است كه به نسبت ديگر كتاب‌هاى رجالى، تفرشى بيشتر به متأخران پرداخته و حتى به نظر مى‌رسد كه برخلاف ديگر رجاليان، قصدش جامعيت در ذكر علماى بزرگ متأخر بوده است <ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | او در نقد الرجال كوشيده است كه با نگرشى انتقادى، اقوال و آراء مختلف را در ترتيبى نيكو و عباراتى جامع و كوتاه گرد آورد. [[شيخ حر عاملى]] و به‌تبع او [[افندى]] و [[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادى]] گويند كه تفرشى در اين كتاب، كمتر به رجال متأخر از [[شيخ طوسى]] نظر داشته است. در برابر، [[خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین|خوانسارى]] معتقد است كه به نسبت ديگر كتاب‌هاى رجالى، تفرشى بيشتر به متأخران پرداخته و حتى به نظر مى‌رسد كه برخلاف ديگر رجاليان، قصدش جامعيت در ذكر علماى بزرگ متأخر بوده است<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | ||
تفرشى در مقدمه‌اى كه بر كتاب خود نوشته است، منابع خود را در نگارش اين كتاب ذكر مى‌كند. البته منابع او بيش از آنهاست و بسيارى از آنها را در ضمن كتاب آورده است. بدين‌طريق، برخى نقل‌ها كه از كتب قدما كرده، تنها منبع ما براى دستيابى به آن ديدگاه‌هاست <ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | تفرشى در مقدمه‌اى كه بر كتاب خود نوشته است، منابع خود را در نگارش اين كتاب ذكر مى‌كند. البته منابع او بيش از آنهاست و بسيارى از آنها را در ضمن كتاب آورده است. بدين‌طريق، برخى نقل‌ها كه از كتب قدما كرده، تنها منبع ما براى دستيابى به آن ديدگاه‌هاست<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
اين كتاب پنج جلدى، حاوى مقدمه مؤلف و 31 باب است. متن كتاب حاوى اسماء روات به ترتيب حروف الفبا در 28 باب است و در پايان كتاب سه باب كنيه، القاب و نساء به‌همراه يك خاتمه آمده است. | اين كتاب پنج جلدى، حاوى مقدمه مؤلف و 31 باب است. متن كتاب حاوى اسماء روات به ترتيب حروف الفبا در 28 باب است و در پايان كتاب سه باب كنيه، القاب و نساء به‌همراه يك خاتمه آمده است. | ||
شيوه كار نويسنده از زبان خود چنين است كه: اراده كردم كتابى به نگارش درآورم كه مشتمل بر تمام رجال ممدوح، مذموم و مهمل و خالى از غلط و تكرار باشد و در ذيل هر راوى، اقوال علما درباره آن راوى ذكر شود <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/253 ربانى، محمدحسن، ص253]</ref> | شيوه كار نويسنده از زبان خود چنين است كه: اراده كردم كتابى به نگارش درآورم كه مشتمل بر تمام رجال ممدوح، مذموم و مهمل و خالى از غلط و تكرار باشد و در ذيل هر راوى، اقوال علما درباره آن راوى ذكر شود<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/253 ربانى، محمدحسن، ص253]</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
همان‌طوركه از نام كتاب برمى‌آيد، مرحوم تفرشى در تأليف «نقد الرجال» به شيوه نقد وارد شده و بنا را بر نقّادى سخنان علماى رجال گذاشته است. او برخلاف رجالى معاصر خود [[ميرزا محمّد بن على استرآبادى]] بر قرائن تكيه ننموده است؛ لذا مى‌بينيم راويانى كه از مشايخ اجازه هستند را توثيق ننموده و شيخوخت اجازه را قرينه بر توثيق راوى برنمى‌شمارد <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/252 ربانى، محمدحسن، ص252]</ref> | همان‌طوركه از نام كتاب برمى‌آيد، مرحوم تفرشى در تأليف «نقد الرجال» به شيوه نقد وارد شده و بنا را بر نقّادى سخنان علماى رجال گذاشته است. او برخلاف رجالى معاصر خود [[ميرزا محمّد بن على استرآبادى]] بر قرائن تكيه ننموده است؛ لذا مى‌بينيم راويانى كه از مشايخ اجازه هستند را توثيق ننموده و شيخوخت اجازه را قرينه بر توثيق راوى برنمى‌شمارد<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/252 ربانى، محمدحسن، ص252]</ref> | ||
امتيازات «نقد الرجال» به‌طور كلى داراى ويژگى‌هايى است كه به بعضى از آنها مى‌پردازيم: | امتيازات «نقد الرجال» به‌طور كلى داراى ويژگى‌هايى است كه به بعضى از آنها مى‌پردازيم: | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
#آراى جديد، به‌ويژه درباره مفردات و مشتركات، همراه نقد نظريات علامه حلّى و ابن داود را آورده است. | #آراى جديد، به‌ويژه درباره مفردات و مشتركات، همراه نقد نظريات علامه حلّى و ابن داود را آورده است. | ||
#به لحاظ اختصار، داراى ارزش فراوانى است؛ درعين‌حال، مجموعه عبارات [[نجاشى]]، [[شيخ طوسى]] و [[علامه حلّى]] را در بر دارد. | #به لحاظ اختصار، داراى ارزش فراوانى است؛ درعين‌حال، مجموعه عبارات [[نجاشى]]، [[شيخ طوسى]] و [[علامه حلّى]] را در بر دارد. | ||
#به نظر او دو غضائرى وجود دارد و رجالى‌اى كه آراى او در طعن راويان، وجود دارد، احمد بن حسين بن عبيداللّه غضائرى است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/252 ربانى، محمدحسن، ص252 و 253]</ref> | #به نظر او دو غضائرى وجود دارد و رجالى‌اى كه آراى او در طعن راويان، وجود دارد، احمد بن حسين بن عبيداللّه غضائرى است<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20642/1/252 ربانى، محمدحسن، ص252 و 253]</ref> | ||
برخى از ويژگى‌هاى ديگر اين كتاب عبارت است از: اكتفا نكردن به توثيق يا تضعيف افراد و استناد به توثيق‌هاى فقها در منابع فقهى؛ ژرف‌نگرى در اختلاف نسخه‌هاى اصول رجالى؛ ابتكار در حل برخى مشكلات رجالى. | برخى از ويژگى‌هاى ديگر اين كتاب عبارت است از: اكتفا نكردن به توثيق يا تضعيف افراد و استناد به توثيق‌هاى فقها در منابع فقهى؛ ژرف‌نگرى در اختلاف نسخه‌هاى اصول رجالى؛ ابتكار در حل برخى مشكلات رجالى. | ||
تفرشى برخلاف روش معمول رجاليان معاصرش، برخى از فقهاى بزرگ را در شمار راويان آورده است <ref>[http://rch.ac.ir/article/Details/11020 رهايى، يحيى، ج7، ص614]</ref> | تفرشى برخلاف روش معمول رجاليان معاصرش، برخى از فقهاى بزرگ را در شمار راويان آورده است<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details/11020 رهايى، يحيى، ج7، ص614]</ref> | ||
از ديگر مزاياى كتاب تفرشى را آن دانسته‌اند كه تا سرحد امكان، اقوال علما را بدون تغيير نقل كرده است. نيز از ديگر مزاياى كار او، تعرض به مستندات رجاليان در توثيق و تضعيف، برشمردن مشايخ و شاگردان هر راوى، دقت در اختلاف نسخ و كوشش در ضبط صحيح اسامى است <ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | از ديگر مزاياى كتاب تفرشى را آن دانسته‌اند كه تا سرحد امكان، اقوال علما را بدون تغيير نقل كرده است. نيز از ديگر مزاياى كار او، تعرض به مستندات رجاليان در توثيق و تضعيف، برشمردن مشايخ و شاگردان هر راوى، دقت در اختلاف نسخ و كوشش در ضبط صحيح اسامى است<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | ||
نقد الرجال از همان آغاز نگارش، با استقبال گسترده‌اى در ميان علماى حديث مواجه گشت و حتى برخى از هم‌عصران خود تفرشى در زمان حياتش بر آن حاشيه زدند. پس از آن، حاشيه، شرح و تكمله‌هايى بر آن نوشته‌اند كه نشان از تداول اين كتاب در دوره‌هاى مختلف دارد. در ميان تكمله‌هايى كه بر اين كتاب نوشته شده است، مى‌توان به «[[تكملة الرجال]]» [[عبدالنبى كاظمى]] و در ميان حاشيه‌ها، به تعليقه [[محمدتقى مجلسى]] اشاره كرد <ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | نقد الرجال از همان آغاز نگارش، با استقبال گسترده‌اى در ميان علماى حديث مواجه گشت و حتى برخى از هم‌عصران خود تفرشى در زمان حياتش بر آن حاشيه زدند. پس از آن، حاشيه، شرح و تكمله‌هايى بر آن نوشته‌اند كه نشان از تداول اين كتاب در دوره‌هاى مختلف دارد. در ميان تكمله‌هايى كه بر اين كتاب نوشته شده است، مى‌توان به «[[تكملة الرجال]]» [[عبدالنبى كاظمى]] و در ميان حاشيه‌ها، به تعليقه [[محمدتقى مجلسى]] اشاره كرد<ref>[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3041 مهروش، فرهنگ، ج15، ص679]</ref> | ||
در پايان كتاب، خاتمه‌اى مشتمل بر شش فايده بر آن نگاشته است: | در پايان كتاب، خاتمه‌اى مشتمل بر شش فايده بر آن نگاشته است: | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
«ابوالحسن اول(ع)» همان امام كاظم(ع)، «ابوالحسن ثانى(ع)» همان امام رضا (ع) و «ابوالحسن ثالث(ع)» همان امام هادى(ع) است. | «ابوالحسن اول(ع)» همان امام كاظم(ع)، «ابوالحسن ثانى(ع)» همان امام رضا (ع) و «ابوالحسن ثالث(ع)» همان امام هادى(ع) است. | ||
«ابوابراهيم»، «العبدالصالح»، «عبدصالح» و «الفقيه» در سند روايات همان امام كاظم(ع) مى‌باشد و در برخى از موارد نيز [[امام عسكرى(ع)]] و امام زمان(عج) به نام «الفقيه» آمده‌اند <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1236/1/317 ر.ك: متن كتاب، ج5، ص317]</ref> | «ابوابراهيم»، «العبدالصالح»، «عبدصالح» و «الفقيه» در سند روايات همان امام كاظم(ع) مى‌باشد و در برخى از موارد نيز [[امام عسكرى(ع)]] و امام زمان(عج) به نام «الفقيه» آمده‌اند<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1236/1/317 ر.ك: متن كتاب، ج5، ص317]</ref> | ||
فايده دوم: بيوگرافى مختصرى از تاريخ ائمّه(ع): تاريخ ولادت، وفات، مدّت عمر. | فايده دوم: بيوگرافى مختصرى از تاريخ ائمّه(ع): تاريخ ولادت، وفات، مدّت عمر. | ||