گنجی، محمدحسن

گنجی، محمدحسن

نام	گنجی، محمدحسن
نام های دیگر
نام پدر
متولد	1291 هـ.ش
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	زمین در فضا / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده دانش جغرافیایی مسلمانان: تاریخچه آراء، آثار و نقشه‌های جغرافیایی در تمدن اسلامی / نوع اثر: کتاب / نقش: مترجم
کد مولف	6930

«محمد حسن گنجى» در 21 خرداد 1291 در بيرجند به دنيا آمد. پس از طى تحصيلات ابتدايى در مدرسه شوكتيه و به پايان رساندن تحصيلات متوسطه در زادگاه خود، در مهرماه 1309ش به تهران آمد تا حقوق بخواند. ولى در تهران متوجه شد كه بيشتر استادان مدرسه عالى حقوق آن زمان، فرانسوى هستند و چون زبان فرانسوى نمى‌دانست به دارالمعلمين عالى رفت كه نخستين بنياد آموزش عالى آن زمان بود. دارالمعلمين عالى، كه در 1307 بنيان‌گذارى شده بود، دو گروه «فلسفه و ادبيات» و «تاريخ و جغرافيا» داشت. گنجى در رشته تاريخ و جغرافيا نام‌نويسى كرد و پس از سه سال در 1312 ليسانس آن رشته را دريافت كرد. از آن‌جا كه گنجى در كنكور اعزام به خارج در بخش معلمى تاريخ و جغرافيا مقام اول را به دست آورده بود، در 25 شهريور 1312 همراه با حدود 90 نفر ديگر كه 20 نفر از آنان از دانش‌آموختگان دانشسراى عالى بودند، به فرانسه فرستاده شد. چون در دبيرستان شوكتيه بيرجند تا اندازه‌اى با زبان انگليسى آشنا شده بود، او را با 12 نفر ديگر از دانشجويان كه به زبان انگليسى آشنايى داشتند، پس از چند روز ماندن در پاريس به لندن فرستادند. در آن روزها معمول بود كه دانشجويان فرستاده شده به انگلستان را براى يكسال به زندگى در يك خانواده انگليسى وامى‌داشتند تا زبان و آداب انگليسى را فراگيرند. اما چون گنجى زبان انگليسى را به اندازه نياز مى‌دانست، او را بى‌درنگ پس از ورود به انگلستان به دانشگاه ويكتوريا در منچستر معرفى كردند كه در آن زمان يكى از پنج دانشگاه معتبر پس از آكسفورد و كمبريج به شمار مى‌آمد. در سال دوم در انگلستان بود كه پس از يك سال مطالعه و بررسى رشته‌هاى گوناگون، تصميم خود را گرفت كه در زمينه جغرافيا كار كند و از آن زمان تاريخ براى او در درجه دوم اهميت قرار گرفت. او در آن سال در گروه تخصصى جغرافيا در دانشگاه منچستر نام‌نويسى كرد و پس از چهارسال توانست ليسانس تخصصى و ممتاز در جغرافيا B.A.Honurs را به دست آورد كه برابر كارشناسى ارشد به شمار مى‌آيد.

وى بار ديگر با استفاده از دو بورس تحصيلى در سال 1331 به منظور تكميل تحصيلات خود عازم آمريكا شد و در دانشگاه كلارك آمريكا به اخذ درجه دكتراى جغرافيا توفيق يافت. دكتر گنجى پس از پشت سر نهادن رتبه‌هاى علمى و مسئوليت‌هاى دانشيارى، استادى، مديريت گروه جغرافيا، رياست دانشكده ادبيات و علوم انسانى و معاونت دانشگاه تهران، بازنشسته گرديد. با وجود اين، استاد هيچگاه دست از كار نكشيد و از سال 1364 با مركز دايرة المعارف بزرگ اسلامى همكارى خود را آغاز كرد.

وى از سال 1370 به عنوان مشاور رئيس دانشكده علوم زمين، با دانشگاه شهيد بهشتى همكارى دارد. از جمله سمت‌هاى ديگر او، رياست اداره كل هواشناسى ايران، رياست هواشناسى منطقه آسيا و عضو كميته اجرايى سازمان هواشناسى جهان است. وى برگزيده همايش طرح سپاس در سال 86 در فرهنگسراى سينا مى‌باشد.

ايشان عضو مادام العمر انجمن جغرافيايى انگلستان، عضو سابق انجمن سلطنتى مردم‌شناسى انگلستان و ايرلند، عضو شوراى عالى آمار، عضو هيئت تحريريه دايرة المعارف بريتانيا، عضو افتخارى انجمن آمريكايى پيشرفت علوم، عضو شوراى عالى مردم‌شناسى، عضو انجمن جغرافيايى كشورهاى آسيا و آفريقا، عضو كميته ملى آب‌شناسى يونسكو، عضو هيئت مميزه دانشگاه تهران، عضو شوراى دانشگاه تهران، عضو كميسيون همكارى فرهنگى دانشگاهى ايران و فرانسه، عضو كميته جغرافيايى فرهنگستان ايران، عضو شوراى عالى جغرافيايى وابسته به سازمان جغرافيايى كشور، عضو كميته برنامه‌ريزى وزارت آموزش و پرورش، عضو هيئت امناى مدرسه عالى بازرگانى رشت، عضو هيئت امناى مدرسه عالى علوم اراك، عضو هيئت امناى مدرسه عالى فنى، عضو اتحاديه انجمن‌هاى علمى، رئيس اولين كنگره جغرافى‌دانان ايران (1352)، اولين رئيس انجمن جغرافى‌دانان ايران (1353-1362) و... بود.

اساتيد:

اساتيد وى عبارت بودند از: ميرزا احمد نراقى، شيخ احمد سليمانى نراقى، كلنل علينقى وزيرى مفيدالملك، سيد رضى حسين (ناظم هندى)، عباس اقبال آشتيانى، ماژور مسعودخان كيهان، بديع‌الزمان فروزانفر، سيد محمدكاظم عصار، دكتر صادق رضازاده شفق، عبدالحسين شيبانى وحيدالملك، دكتر عيسى صديق، دكتر اسدالله بيژن و ...

افتخارات و جوايز:

ايشان در سال 1354 به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران انتخاب شد. وى در بيست و نهمين كنگره اتحاديه بين المللى جغرافيايى در كره جنوبى در سال 2000 ميلادى به عنوان يكى از 15 جغرافيدان برجسته جهان شناخته شد و سازمان هواشناسى جهانى، جايزه علمى سال 2001 خود را به وى اعطا كرد.

ايشان همچنين نشان درجه سه در خدمات دولتى را دريافت كرده است. وى از اوايل انقلاب تا اكنون بالغ بر 63 لوح تقدير از مراكز آثار و مفاخر علمى، چهره‌هاى ماندگار، انجمن‌هاى علمى جغرافيايى و دانشگاه‌ها دريافت كرده است. وى برگزيده همايش طرح سپاس در سال 86 در فرهنگسراى سينا مى‌باشد.

آثار:

از آثار ايشان مى‌توان به 1 جزوه درسى، 16 اثر تأليفى، 6 نقد كتاب، 12 مقدمه كتاب، 80 مقاله علمى، 19 سخنرانى و 14 مقاله به زبان انگليسى اشاره نمود.

آب و هواى ايران، آب و هواى كشورهاى آسياى مركزى، آتشفشان سنت هلن، آمار بارندگى در ايران، آثار و نقشه‌هاى جغرافيايى در تمدن اسلامى (ترجمه)، تاريخچه جغرافيا در تمدن اسلامى (ترجمه)، آمايش زمين به صورت يك منبع طبيعى، آمريكا را بشناسيد، آموزش جغرافيا، اطلس اقليمى ايران، اطلس كامل تهران، اكولوژى و اقليم‌شناسى، انحطاط جغرافيايى شهر بيرجند، ايران، برتراند راسل و جغرافيا، برداشتى جغرافيايى از جمعيت مسلمان جهان، تاثير آب و هوا در زندگى بشر، تاريخ جغرافياى اسلامى، تاريخچه جغرافيا در اسلام، تاريخچه نهضت‌هاى پان، ترجمه بشر چيست؟، تغييرات آب و هوا، تغييرات ناگهانى هواى ساحل جنوبى، تقسيمات اقليمى ايران، جغرافيا در ايران از دارالفنون تا انقلاب اسلامى، جغرافيا و آمار، جغرافياى ايران، جغرافياى سال پنجم ابتدايى، جغرافياى سال ششم ابتدايى، جنگ و جغرافيا يا روابط دول بزرگ در اقيانوسيه، خاورميانه كجا است، خشكسالى در قائنات، دون ژوان ايرانى، روند تحقيقات جغرافيايى در ايران، سازمان هواشناسى جهانى و هواشناسى ايران، سخنى چند درباره هواشناسى، شمه‌اى از خدمات جغرافيايى سازمان جغرافيايى، كليات جغرافياى طبيعى، كمك به اقليم‌شناسى باستانى ايران، لزوم تهيه نقشه‌هاى جغرافيايى، مشخصات جغرافياى طبيعى ايران، مطالعه اجمالىِ فرهنگ‌هاى جغرافيايى، مطالعه جغرافياى در خواص جمعيتى امت مسلمان در جهان، مفهوم جغرافيا و روش تدريس و...

وابسته‌ها

تاریخچه جغرافیا در تمدن اسلامی / نوع اثر: کتاب / نقش: مترجم

زمین در فضا / نوع اثر: کتاب / نقش: گردآوري و ترجمه

دانش جغرافیایی مسلمانان: تاریخچه آراء، آثار و نقشه های جغرافیایی در تمدن اسلامی / نوع اثر: کتاب / نقش: مترجم

وصف خليج فارس در نقشه هاي تاريخي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

جغرافيا در ايران از دارالفنون تا انقلاب اسلامي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده