۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== معرفی اجمالی == | == معرفی اجمالی == | ||
'''طبقات الحنابلة'''، اثر [[ابن ابییعلی، محمد بن ابییعلی|ابوالحسین محمد بن ابویعلی]]، معروف به ابن ابییعلی، فرهنگ نامه رجال مذهب حنبلی از قرن سوم تا نیمه قرن ششم قمری است. این کتاب اولین کتابی است که در باب طبقات حنبلیه نگاشته شده است<ref>ندوی،هاشم، ص98</ref>، همچنین یکی از مهم ترین منابع شناسایی فقهای حنبلی میباشد و جمعی بر آن تلخیص و برخی دیگر بر آن حاشیه نوشتهاند<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49</ref> | '''طبقات الحنابلة'''، اثر [[ابن ابییعلی، محمد بن ابییعلی|ابوالحسین محمد بن ابویعلی]]، معروف به ابن ابییعلی، فرهنگ نامه رجال مذهب حنبلی از قرن سوم تا نیمه قرن ششم قمری است. این کتاب اولین کتابی است که در باب طبقات حنبلیه نگاشته شده است<ref>ندوی،هاشم، ص98</ref>، همچنین یکی از مهم ترین منابع شناسایی فقهای حنبلی میباشد و جمعی بر آن تلخیص و برخی دیگر بر آن حاشیه نوشتهاند<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
در ابتدای جلد اول، مقدمه کوتاهی آمده، سپس با بیان نسب محمد بن حنبل، سخنان بزرگان را در فضایل او ذکر نموده، سپس به بیان طبقه اول فقهای حنبلی پرداخته که این عده، اصحاب بدون واسطه [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] هستند. در انتهای همین جلد دو باب آمده: بابیراجع به کسانی که به هر دلیل اسامی آنان ذکر نشده و یا اینکه در اسامی آنها اختلاف وجود دارد و به کنیه شناخته میشوند و باب دوم، اسامی زنانی است که سؤالاتی از [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] کردهاند. | در ابتدای جلد اول، مقدمه کوتاهی آمده، سپس با بیان نسب محمد بن حنبل، سخنان بزرگان را در فضایل او ذکر نموده، سپس به بیان طبقه اول فقهای حنبلی پرداخته که این عده، اصحاب بدون واسطه [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] هستند. در انتهای همین جلد دو باب آمده: بابیراجع به کسانی که به هر دلیل اسامی آنان ذکر نشده و یا اینکه در اسامی آنها اختلاف وجود دارد و به کنیه شناخته میشوند و باب دوم، اسامی زنانی است که سؤالاتی از [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] کردهاند. | ||
درجلد دوم کتاب، طبقات دوم تا ششم فقهای حنبلی ذکر شده است. طبقه دوم درباره تابعین [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] بر اساس حروف معجم است. اما طبقات چهارگانه دیگر بر اساس سال درگذشت اشخاص است که به 512ق/1118م ختم شده است<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49؛ حاجی خلیفه، ص1097</ref> | درجلد دوم کتاب، طبقات دوم تا ششم فقهای حنبلی ذکر شده است. طبقه دوم درباره تابعین [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] بر اساس حروف معجم است. اما طبقات چهارگانه دیگر بر اساس سال درگذشت اشخاص است که به 512ق/1118م ختم شده است<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49؛ حاجی خلیفه، ص1097</ref> | ||
جلد سوم و چهارم کتاب نیز با یک مقدمه کوتاه آغاز شده و سپس از متوفیان نیمه دوم قرن پنجم از سال 460 تا 500ق تحت عنوان «وفیات المائة الخامسة» یاد میکند و تا متوفیان سال 701 تا 751ق تحت عنوان «وفیات المائة الثامنة» میآورد و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت میکند. در ادامه، بغیة الوعاة سیوطی در طبقات لغویین و نحات به آخر جلد چهارم ملحق گردیده است. | جلد سوم و چهارم کتاب نیز با یک مقدمه کوتاه آغاز شده و سپس از متوفیان نیمه دوم قرن پنجم از سال 460 تا 500ق تحت عنوان «وفیات المائة الخامسة» یاد میکند و تا متوفیان سال 701 تا 751ق تحت عنوان «وفیات المائة الثامنة» میآورد و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت میکند. در ادامه، بغیة الوعاة سیوطی در طبقات لغویین و نحات به آخر جلد چهارم ملحق گردیده است. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
درباره این کتاب توجه به نکات زیر مفید است: | درباره این کتاب توجه به نکات زیر مفید است: | ||
#نویسنده علاوه بر شرح حال افراد به پاره ای از عقایدشان نیز اشاره میکند؛ مثلا از قول هارون بن عبدالله معروف به هارون حمال مینویسد: قرآن کلام خداوند است و در هر صورت مخلوق نمیباشد و با هیچ توجیهی نمیتوان پذیرفت که مخلوق باشد و کسانی که گمان نمودهاند که اسماء خدا مخلوق است، از نظر من کافرند...<ref>ر.ک: همان، ج1، ص398</ref> | #نویسنده علاوه بر شرح حال افراد به پاره ای از عقایدشان نیز اشاره میکند؛ مثلا از قول هارون بن عبدالله معروف به هارون حمال مینویسد: قرآن کلام خداوند است و در هر صورت مخلوق نمیباشد و با هیچ توجیهی نمیتوان پذیرفت که مخلوق باشد و کسانی که گمان نمودهاند که اسماء خدا مخلوق است، از نظر من کافرند...<ref>ر.ک: همان، ج1، ص398</ref> | ||
#مؤلف سعی نموده، تاریخ وفات علمای حنبلی را در کتابش بیان نماید<ref>ر.ک: همان</ref> | #مؤلف سعی نموده، تاریخ وفات علمای حنبلی را در کتابش بیان نماید<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#در بخش ذیل طبقات، ابن رجب، به شرح حال فقهای حنبلی و ذکر اطلاعاتی همچون اساتید، تألیفات، تولد و وفات و شغلهای آنها از سال 460 تا 751ق، به شیوه ی صد سالانه میپردازد. ابن رجب این کتاب را با اصحاب قاضی ابن ابییعلی آغاز نموده و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت میکند. | #در بخش ذیل طبقات، ابن رجب، به شرح حال فقهای حنبلی و ذکر اطلاعاتی همچون اساتید، تألیفات، تولد و وفات و شغلهای آنها از سال 460 تا 751ق، به شیوه ی صد سالانه میپردازد. ابن رجب این کتاب را با اصحاب قاضی ابن ابییعلی آغاز نموده و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت میکند. | ||
#او در مقدمه کتابش مینویسد: این کتابی است که من جمع نمودم و آن را ذیلی بر کتاب طبقات فقهای اصحاب امام احمد - که توسط ابن ابییعلی نگاشته شده - قرار دادم و آن را با اصحاب قاضی ابییعلی شروع نمودم و ترتیب کتابم را بر اساس سال وفات قرار دادم<ref>ر.ک: همان، ج3، ص5</ref> | #او در مقدمه کتابش مینویسد: این کتابی است که من جمع نمودم و آن را ذیلی بر کتاب طبقات فقهای اصحاب امام احمد - که توسط ابن ابییعلی نگاشته شده - قرار دادم و آن را با اصحاب قاضی ابییعلی شروع نمودم و ترتیب کتابم را بر اساس سال وفات قرار دادم<ref>ر.ک: همان، ج3، ص5</ref> | ||
#در جزء اول کتاب، ابن رجب پس از یک مقدمه به افرادی که پس از ابن ابییعلی در سده پنجم )سال 500-460) و نیز ششم (600-501) وفات کردهاند و در جزء دوم به کسانی که در سده هفتم و هشتم وفات نمودهاند، پرداخته است. | #در جزء اول کتاب، ابن رجب پس از یک مقدمه به افرادی که پس از ابن ابییعلی در سده پنجم )سال 500-460) و نیز ششم (600-501) وفات کردهاند و در جزء دوم به کسانی که در سده هفتم و هشتم وفات نمودهاند، پرداخته است. | ||
#نویسنده در پاره ای موارد، کیفیت ضبط برخی از اسماء دشوار را بیان کرده است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> | #نویسنده در پاره ای موارد، کیفیت ضبط برخی از اسماء دشوار را بیان کرده است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> | ||
#وی تاریخ و محل تولد افراد<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>، زمان و مکان وفات و محل دفن آنها<ref>ر.ک: همان، ص11</ref> و نیز سن آنها هنگام وفات<ref>ر.ک: همان، ص10</ref> را در صورت مشخص بودن ذکر میکند. | #وی تاریخ و محل تولد افراد<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>، زمان و مکان وفات و محل دفن آنها<ref>ر.ک: همان، ص11</ref> و نیز سن آنها هنگام وفات<ref>ر.ک: همان، ص10</ref> را در صورت مشخص بودن ذکر میکند. | ||
#همچنین اساتیدی را که فرد در رشتههای مختلف از آنها بهره برده<ref>ر.ک: همان، ص251</ref> و نیز کتابهایی را که فرد نگاشته و یا تلخیص و یا شرح کرده، ضبط نموده است<ref>ر.ک: همان، ص252</ref> | #همچنین اساتیدی را که فرد در رشتههای مختلف از آنها بهره برده<ref>ر.ک: همان، ص251</ref> و نیز کتابهایی را که فرد نگاشته و یا تلخیص و یا شرح کرده، ضبط نموده است<ref>ر.ک: همان، ص252</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||