تنبيه الأمة و تنزيه الملة: تفاوت میان نسخه‌ها

اينكه بعضى از مستشرقين «نفى نگارش تنبيه الامه و طرد آن»را به عنوان يكى از عوارض شهادت شيخ فضل اللّه نورى به مؤلف نسبت داده‌اند، و اينكه «نائينى تحت شرائط و عوارض بعدى مسوّده‌هاى تنبيه الامة را در رود فرات ريخت يا در آتش سوزاند» و يا اينكه «چون مؤلف اين كتاب را با مقام و موقعيت خود در عرصۀ مرجعيت منافى ديد، اقدام به جمع آورى آن نمود» و يا اينكه «چون نائينى احساس كرد با وجود اين كتاب دشمنان او كه مخالفان مشروطه بودند، او را زعيم سياسى مى‌شمارند نه زغيم دينى»همگى يا اخبارى بدون شاهد و مدرك‌اند و يا صرفا تحليل‌هايى غير واقعى به نظر مى‌رسند.چنانكه نسبت دادن جمع آورى اين كتاب به دشمنان مشروطه نيز گمانى بيش نبوده و چندان بر واقعيات منطبق نيست.

آیت‌الله آخوند ملاّ محمد كاظم خراسانى:رساله شريفۀ«تنبيه الأمّة و تنزيه الملّة» که از افاضات جناب مستطاب شريعت مدار،صفوة الفقهاء و المجتهدين ثقة الاسلام و المسلمين، العالم العامل آقا ميرزا محمد حسين النائينى الغروى-دامت افاضاته-است، اجلّ از تمجيد و سزاوار است كه ان شاء اللّه تعالى به تعليم و تعلّم و تفهيم و تفهّم آن، مأخوذ بودن اصول مشروطيت را از شريعت محقّه استفاده و حقيقت كلمۀ مباركۀ«بمولاتكم علّمنا اللّه معالم ديننا و أصلح ما كان فسد من دنيانا»را به عين اليقين ادراك نمايند، ان شاء اللّه تعالى.