۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ،' به '،'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
مهم‌ترين اثر [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] ، «سيرت جلال‌الدين مينكبرنى» است. وى، جوينى و جوزجانى، سه تن مورخى بودند كه در هنگام حمل مغول، در خراسان و ماوراءالنهر مى‌زيستند و بسيارى از وقايع اين دوران را شاهد بوده يا از افراد نزديك به واقعه كسب اطلاع كرده‌اند. سيرت جلال‌الدين خوارزمشاه در حقيقت سرگذشت پسر سلطان محمد خوارزمشاه و شرح يازده سال از اين دوران؛ يعنى از آغاز حمل مغول تا مرگ سلطان جلال‌الدين، و خاطرات شخص [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] از رويدادهاى اين دوران است. در اين ميان، مؤلف در مواردى به سابقه بعضى از وقايع در دوره‌هاى پيش از آن؛ يعنى زمان حكمرانى سلطان محمد اشاره نموده و اطلاعات ارزشمندى در اين خصوص عرضه كرده است. دقت مؤلف در ضبط وقايع، نزديكى او به دربار سلطان جلال‌الدين، ارزيابى‌اش از وقايع، ديد انتقادى و نيز قلت آثار درخصوص حكومت خوارزمشاهيان، سبب شده است كه اثر او جايگاهى خاص در ميان منابع اين دوران به دست آورد. | مهم‌ترين اثر [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]]، «سيرت جلال‌الدين مينكبرنى» است. وى، جوينى و جوزجانى، سه تن مورخى بودند كه در هنگام حمل مغول، در خراسان و ماوراءالنهر مى‌زيستند و بسيارى از وقايع اين دوران را شاهد بوده يا از افراد نزديك به واقعه كسب اطلاع كرده‌اند. سيرت جلال‌الدين خوارزمشاه در حقيقت سرگذشت پسر سلطان محمد خوارزمشاه و شرح يازده سال از اين دوران؛ يعنى از آغاز حمل مغول تا مرگ سلطان جلال‌الدين، و خاطرات شخص [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] از رويدادهاى اين دوران است. در اين ميان، مؤلف در مواردى به سابقه بعضى از وقايع در دوره‌هاى پيش از آن؛ يعنى زمان حكمرانى سلطان محمد اشاره نموده و اطلاعات ارزشمندى در اين خصوص عرضه كرده است. دقت مؤلف در ضبط وقايع، نزديكى او به دربار سلطان جلال‌الدين، ارزيابى‌اش از وقايع، ديد انتقادى و نيز قلت آثار درخصوص حكومت خوارزمشاهيان، سبب شده است كه اثر او جايگاهى خاص در ميان منابع اين دوران به دست آورد. | ||
[[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] در نگارش كتاب «سيرت جلال‌الدين» ظاهراً در آغاز قصد نوشتن يك تاريخ عمومى را داشت؛ ولى آن گونه كه خود اشاره كرده است با ديدن كتاب «الكامل» ابن‌اثير و دقت او در شرح رويدادها، به ويژه وقايع دور خوارزمشاهيان، تصميم گرفت فقط به شرح سرگذشت جلال‌الدين خوارزمشاه بسنده كند. وى تأكيد كرده كه در شرح اين رويدادها فقط آن وقايعى را نوشته كه ديده يا از اشخاص شاهدِ آن‌ها شنيده است. بااين حال ظاهراً بخشى از كتاب سيرت جلال‌الدين او دربار منشأ مغولان و وقايع مربوط به چنگيزخان، از اين قاعده مستثناست؛ زيرا با اطلاعات موثق تاريخى چندان هماهنگى ندارد. ولى شرح رويدادهايى كه به نوعى مرتبط با زندگى [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] بوده، اين كتاب را به اثرى ارزشمند درباره دوره خوارزمشاهيان و زمان سلطان جلال‌الدين تبديل كرده است. | [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] در نگارش كتاب «سيرت جلال‌الدين» ظاهراً در آغاز قصد نوشتن يك تاريخ عمومى را داشت؛ ولى آن گونه كه خود اشاره كرده است با ديدن كتاب «الكامل» ابن‌اثير و دقت او در شرح رويدادها، به ويژه وقايع دور خوارزمشاهيان، تصميم گرفت فقط به شرح سرگذشت جلال‌الدين خوارزمشاه بسنده كند. وى تأكيد كرده كه در شرح اين رويدادها فقط آن وقايعى را نوشته كه ديده يا از اشخاص شاهدِ آن‌ها شنيده است. بااين حال ظاهراً بخشى از كتاب سيرت جلال‌الدين او دربار منشأ مغولان و وقايع مربوط به چنگيزخان، از اين قاعده مستثناست؛ زيرا با اطلاعات موثق تاريخى چندان هماهنگى ندارد. ولى شرح رويدادهايى كه به نوعى مرتبط با زندگى [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] بوده، اين كتاب را به اثرى ارزشمند درباره دوره خوارزمشاهيان و زمان سلطان جلال‌الدين تبديل كرده است. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
اصل كتاب را [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] به زبان عربى نوشته و در قرن هفتم، شخص ناشناسى آن را به فارسى ترجمه و تحرير كرده است. از اين ترجمه ظاهراً نسخ منحصر به فرد آن، كه در كتابخانه مكرمين خليل ينانج استاد تاريخ دانشگاه استانبول موجود مى‌باشد، در اختيار [[مینوی، مجتبی|مجتبى مينوى]] قرار گرفت و وى اين ترجمه را با تعليقات ارزشمندى به چاپ رساند. | اصل كتاب را [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] به زبان عربى نوشته و در قرن هفتم، شخص ناشناسى آن را به فارسى ترجمه و تحرير كرده است. از اين ترجمه ظاهراً نسخ منحصر به فرد آن، كه در كتابخانه مكرمين خليل ينانج استاد تاريخ دانشگاه استانبول موجود مى‌باشد، در اختيار [[مینوی، مجتبی|مجتبى مينوى]] قرار گرفت و وى اين ترجمه را با تعليقات ارزشمندى به چاپ رساند. | ||
متن عربى كتاب ظاهراً تا ساليان بسيارى ناشناخته ماند. جز آن كه برخى نويسندگانى؛ چون ابن‌خلدون و ابوالفداء از بخش‌هاى كوتاهى از آن استفاده كردند. حتى رضاقلى‌خان هدايت كه مقدمه‌اى بر اثر ديگر [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] ؛ يعنى «نفثه‌المصدور» نگاشته است، از كتاب «سيرت جلال‌الدين» نامى نبرده و محتملاً از آن بى‌اطلاع بوده است. در 1891.م هوداس فرا[[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] ، معلم زبان‌هاى شرقى، نسخ منحصر به فرد اين كتاب، موجود در كتابخانه ملى پاريس، را تصحيح كرد و به چاپ رساند. نسخ مورد استفاده هوداس، استنساخ سال 667ق؛ يعنى 28 سال پس از تأليف اصل كتاب بوده است. در 1953.م نيز حافظ احمد حمدى با تكيه بر چاپ پاريس، مجدداً اين اثر را در مصر به چاپ رساند. متن عربى را در 1324.ش، محمدعلى ناصح، رئيس انجمن ادبى ايران، از روى چاپ هوداس به فارسى ترجمه كرد كه در برنامه حاضر موجود است. | متن عربى كتاب ظاهراً تا ساليان بسيارى ناشناخته ماند. جز آن كه برخى نويسندگانى؛ چون ابن‌خلدون و ابوالفداء از بخش‌هاى كوتاهى از آن استفاده كردند. حتى رضاقلى‌خان هدايت كه مقدمه‌اى بر اثر ديگر [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] ؛ يعنى «نفثه‌المصدور» نگاشته است، از كتاب «سيرت جلال‌الدين» نامى نبرده و محتملاً از آن بى‌اطلاع بوده است. در 1891.م هوداس فرا[[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]]، معلم زبان‌هاى شرقى، نسخ منحصر به فرد اين كتاب، موجود در كتابخانه ملى پاريس، را تصحيح كرد و به چاپ رساند. نسخ مورد استفاده هوداس، استنساخ سال 667ق؛ يعنى 28 سال پس از تأليف اصل كتاب بوده است. در 1953.م نيز حافظ احمد حمدى با تكيه بر چاپ پاريس، مجدداً اين اثر را در مصر به چاپ رساند. متن عربى را در 1324.ش، محمدعلى ناصح، رئيس انجمن ادبى ايران، از روى چاپ هوداس به فارسى ترجمه كرد كه در برنامه حاضر موجود است. | ||
متن فارسى كتاب سيرت جلال‌الدين، كه در قرن هفتم قمرى ترجمه شده است، در مقايسه با متن عربى آن كاستى‌هايى دارد. ظاهراً مترجم آن ترجيح داده است، بعضى توضيحات مؤلف را ترجمه نكند يا حذف كند. با اين حال، انشاى فصيح و مناسب او بهره‌مندى از اين اثر را ساده و مطلوب ساخته است. بررسى متن عربى و ترجم فارسى در كنار يكديگر كسب اطلاعات را از اين اثر مفيد مى‌سازد. | متن فارسى كتاب سيرت جلال‌الدين، كه در قرن هفتم قمرى ترجمه شده است، در مقايسه با متن عربى آن كاستى‌هايى دارد. ظاهراً مترجم آن ترجيح داده است، بعضى توضيحات مؤلف را ترجمه نكند يا حذف كند. با اين حال، انشاى فصيح و مناسب او بهره‌مندى از اين اثر را ساده و مطلوب ساخته است. بررسى متن عربى و ترجم فارسى در كنار يكديگر كسب اطلاعات را از اين اثر مفيد مى‌سازد. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
1- مينوى، مجتبى، معرفى كتاب سيرت جلال الدين مينكبرنى، مجله وحيد، مهر1344، ش22، ص17-24. | 1- مينوى، مجتبى، معرفى كتاب سيرت جلال الدين مينكبرنى، مجله وحيد، مهر1344، ش22، ص17-24. | ||
2- خسروبيگى، هوشنگ، خاطره نگاريهاى شهاب الدين [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]] ، سايت: www.zamaneh.com. | 2- خسروبيگى، هوشنگ، خاطره نگاريهاى شهاب الدين [[نسوی، محمد بن احمد|نسوى]]، سايت: www.zamaneh.com. | ||