طب الأئمة علیهم‌السلام (ترجمه پسنديده)

طب الأئمة علیهم السلام (ترجمه پسنديده)

نام کتاب	طب الأئمة علیهم السلام (ترجمه پسنديده)
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	شبر، عبدالله (نويسنده) پسندیده، عباس (مترجم)
زبان	فارسی
کد کنگره
موضوع
ناشر	حديث مهر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1390 هـ.ش
کد اتوماسیون	33221

«طب الأئمة عليهم السلام (ترجمه پسنديده)»، اثر علامه سيد عبدالله شبر، از جمله كتاب‌هايى است كه در گروه «جامع‌هاى موضوعى» طبقه‌بندى مى‌شود. نويسنده در اين اثر، سعى كرده است احاديث طبى پراكنده را در يك اثر، عرضه نمايد و هرچند اين كتاب نمى‌تواند كامل‌ترين «جامع» در موضوع طب و درمان باشد، اما از ديگر كتاب‌هاى طبى ارائه‌شده، جامع‌تر و كامل‌تر است (مقدمه مترجم، ص 32).

اين اثر كه به زبان عربى عرضه شده، به قلم عباس پسنديده، به فارسى روان و سليس، ترجمه شده است.

اصل كتاب در دو بخش تنظيم شده است. بخش اول، داراى هشتاد و پنج فصل است و روايات آن، بر اساس داروها طبقه‌بندى شده‌اند و به‌عبارت‌ديگر، بخش اول، مربوط به خواص درمانى خوراكى‌ها و نوشيدنى‌هاست. بخش دوم، داراى چهل و شش فصل است و روايات و مطالب آن بر اساس نوع بيمارى‌ها طبقه‌بندى شده‌اند (همان) و اين چينش، در ترجمه نيز مراعات شده است.

روايت‌هاى كتاب، برخى به‌صورت كامل نقل شده‌اند و برخى را نويسنده به‌صورت گزارشى (و بدون نقل عين حديث) ذكر كرده و در پاره‌اى موارد، به ترجمه برخى لغات مشكل نيز پرداخته است (همان).

انتشارات حديث مهر، در راستاى رسالت فرهنگى و حديثى خود و به جهت احساس نياز جامعه و به دليل جامعيت اثر حاضر، ترجمه اين كتاب را در دستور كار خود قرار داده است. البته لازم به يادآورى است كه ترجمه ديگرى از اين كتاب وجود دارد، ولى اولا آن ترجمه، گزينشى است و به ترجمه پاره‌اى از موارد بسنده شده است و ثانيا آن ترجمه، بدون تصحيح و بر اساس متن چاپ‌شده موجود است كه غلطهاى بسيارى دارد (همان).

مترجم به اين نكته اشاره نموده است كه: «در هنگام ترجمه، به مشكل جديدى مواجه شديم كه عبارت است از غلطهاى چاپ عربى كتاب. اين غلطها تا وقتى محدود و اندك بود، مشكل چندانى را به وجود نمى‌آورد، اما در پايان ترجمه، با خيل غلطهايى روبه‌رو شديم كه اعتماد ما را نسبت به صحيح بودن كل متون عربى كتاب، سلب كرد. به همين جهت، انتشارات حديث مهر، تصميم به تصحيح ترجمه گرفت (همان، ص 33).

شيوه تصحيح كتاب، به روش گردآورى مؤلف برمى‌گردد. مؤلف از علماى معاصر قرن سيزدهم است و احاديث كتاب را از منابعى جمع‌آورى كرده كه هم‌اكنون در اختيار ماست و خود نيز به آن‌ها اشاره كرده است. اين كتاب‌ها عمدتا عبارتند از كتب اربعه و جامع‌هاى روايى مانند «بحار الأنوار»، «وسائل الشيعة»، «مستدرك الوسائل» و برخى كتاب‌هاى ديگر و لذا چون نسخه خطى كتاب در هيچ‌يك از كتابخانه‌ها و گنجينه‌هاى خطى ايران يافت نشده، احاديث كتاب با كتاب‌هاى مرجع مطابقت و سپس تصحيح شده است. (همان).

در اين زمينه، توجه به نكات زير، ضرورى است:

1. اختلاف‌هاى قابل ذكر، در پاورقى‌ها ذكر شده و از ذكر برخى اختلاف‌هاى ناچيز، صرف نظر شده و تنها به تغيير ترجمه، اكتفا شده است.

2. در اختلاف نسخه‌ها، متن كتاب، اصل قرار گرفته است.

3. آدرس روايات، ذكر شده است.

4. در مواردى كه مؤلف يك حديث را به‌صورت گزارشى نقل كرده و يا عين حديث نقل‌شده، پيدا نشده است، در آدرس‌دهى آمده است: «رجوع كنيد به...».

5. مترجم به اين نكته اشاره دارد كه به منبع و مأخذ برخى احاديث دست نيافته و لذا اين قسمت از مطالب كتاب، بدون تصحيحات لازم احتمالى و بدون ذكر آدرس، به همان صورت كه در كتاب بوده، ترجمه شده است (همان).

در ترجمه كتاب سعى شده است نه آن‌چنان در چنگ الفاظ اسير شد كه روان بودن و رسا بودن ترجمه، خدشه‌دار شود و نه آن‌چنان به روان بودن و رسا بودن آن توجه كرد كه از قالب روايت خارج شد، بلكه سعى شده است با نگرش كلى به يك حديث (نه نگرش لفظى منفصل)، ترجمه‌اى ارائه شود كه تا حد امكان، مطابق الفاظ روايت و درعين‌حال، شيوا و رسا باشد (همان، ص 34).

مؤلف عمده احاديث بخش اول كتاب را همراه با سند ذكر كرده، ولى از آنجا كه ذكر سند براى خوانندگان فارسى‌زبان، فايده‌اى در بر نداشته، از ذكر آن، در ترجمه خوددارى شده است (همان).

در پاره‌اى موارد، مؤلف به ترجمه لغتى پرداخته كه مترجم خود را از ذكر آن، بى‌نياز ديده و لذا اين قسمت‌ها نيز ترجمه نشده است (همان).

در ابتداى كتاب، مقدمه مفصلى از مترجم آمده كه در آن، ضمن اشاره به نكاتى پيرامون كتاب و شيوه ترجمه و تصحيح آن، به بيان ويژگى‌هاى مكتب بهداشتى درمانى اسلام (كه عبارتند از: تقدم پيشگيرى بر درمان؛ تحمل بيمارى و خوددارى از درمان و مصرف دارو؛ پرهيز، مادر درمان‌ها؛ رجوع به پزشك در وقت نياز و توجه به عوامل معنوى در پيشگيرى و درمان) و نكاتى مهم پيرامون روايات طبى (از جمله: تأثير آب و هوا در درمان؛ خصوصيات شخصى بيمار؛ ويژگى‌هاى بيمارى؛ احاديث ساختگى و فراموشى) اشاره شده است (همان، ص 15).

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست بيمارى‌هاى جسمى و روحى و خوراكى‌ها و داروهاى معنوى، در انتهاى كتاب آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.