دارونامه طوبا

‏دارو نامه طوبا

نام کتاب	‏دارو نامه طوبا
نام های دیگر کتاب	گزیده داروهای مجرب پزشکی ایرانی
پدیدآورندگان	ناظم، اسماعیل (نويسنده) باغبانی، محسن (باز نویس)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏‎‏RS‎‏ ‎‏164‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏2‎‏د‎‏2
موضوع	پزشکی سنتی داروهای گیاهی مفردات پزشکی
ناشر	نشر آبژ
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1389 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE29439AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«دارونامه طوبا (گزيده داروهاى مجرب پزشكى ايرانى)» كه توسط آقاى اسماعيل ناظم، استاد دانشكده طب سنتى، به زبان فارسى نگارش شده، شامل توضيحات كلى در نحوه ساخت داروهاى سنتى، مزاج آنها و قوانين مربوط به توليد، نگهدارى و مصرف و همچنين مواد اوليه، تأثير و نحوه ساخت برخى داروهاى طب سنتى مى‌باشد.

ساختار

كتاب، داراى 3 بخش است: بخش اول، فهرست و شش گفتار كوتاه؛ بخش دوم، متن داروخانه طوبا؛ بخش سوم، نام‌نامه ادويه مفرده پزشكى ايران.

گزارش محتوا

در بخش اول، گفتار نخست، در باره قوانين ساخت و استفاده از داروست. ساخت و استفاده از دارو در پزشكى ايرانى، قواعد و قوانين بسيارى دارد كه در اين گفتار به مهم‌ترين اين قوانين كه در كتب اطباى بزرگ آمده، اشاره شده است.

گفتار دوم، در باره شيوه‌هاى تعيين درجه داروهاى مركب است. يكى ديگر از موضوعات مهم در داروسازى، تعيين درجه يك داروى مركب است. اكثر اطباى بزرگ در كتب قرابادين، به اين مسئله پرداخته‌اند. در اين گفتار، شيوه‌هاى به دست آوردن درجه داروهاى مركب بر اساس نظريات حكيم محمدشريف‌خان دهلوى در كتاب «علاج الامراض» و سيد محمدحسين عقيلى خراسانى در كتاب «قرابادين كبير» است.

گفتار سوم، در باره معرفى 400 داروى مفرد پركاربرد در پزشكى ايرانى و ذكر طبيعت و مقدار شربت آن‌هاست. منبع اصلى اين گفتار، كتاب «مخزن الادويه» مرحوم عقيلى است كه با بهره‌گيرى از ساير كتب قدما، اطلاعات آن كامل شده است. اين گفتار، توسط آقاى دانوش آذرگين گردآورى و تنظيم شده است.

گفتار چهارم، در باره اندازه‌سنج‌هاى متداول در پزشكى ايرانى است.

گفتار پنجم، در زمينه نكات كاربردى در باره زمان مصرف داروست.

گفتار ششم، در باره فهرست مهم‌ترين دارونامه‌هاى پزشكى ايرانى است.

پس از اين شش گفتار، تحرير متن اصلى كتاب كه در بيان انواع داروها، خواص، اجزاى دارو، شيوه ساخت دارو، زمان و مقدار مصرف و ملاحظات مصرف است، آغاز مى‌شود.

داروها بر اساس نوع ساخت و ترتيب الفبايى در اين اثر آورده شده است.

گونه‌هاى دارويى كه در اين اثر، شيوه ساخت آنها معرفى شده، به اين قرار است: آبزن، اطريفل، انفيه، ايارج، پماد، پودر، جوارش، حبوب، ذرور، روغن‌ها، سكنجبين، شربت، شياف، ضماد، كپسول، لبوب، لعوق، محلول، مرهم، معجون.

در پايان، «نام‌نامه ادويه مفرده پزشكى ايرانى» تنظيم شده است. اين نام‌نامه، گزيده‌اى از ادويه مفرده كتاب «مخزن الادويه» مرحوم عقيلى خراسانى است.

كتاب‌هاى بسيارى در حوزه داروسازى طب سنتى و توسط پزشكان مشهور تأليف شده است كه اصطلاحا به آنها «قرابادين» گفته مى‌شود. اين كتاب‌ها، گاه بسيار مختصرند و گاه همانند قرابادين عقيل، مفصل و درازدامن.

در اين ميان، كتاب «دارونامه طوبا» را مى‌توان از نگاشته‌هاى نسبتا مختصر به حساب آورد، البته مؤلف، در نگارش اين اثر، سعى كرده تنها به ذكر نسخه‌هاى مجرب بپردازد كه همين باعث شده بسيارى از داروهاى تركيبى كه خاصيت درمانى آنها تجربه نشده، در اين اثر - برخلاف بسيارى از آثار ديگر كه هر نسخه‌اى در آنها ذكر شده - ذكر نشود.

از سويى در اين كتاب، تنها شيوه ساخت داروهايى بيان مى‌شود كه مفردات آنها در دسترس است.

البته يك نكته را بايد متذكر شد و آن اينكه اين كتاب، تنها براى آشنايى با اصول داروسازى سنتى و برخى داروهاى آن توصيه مى شود، اما ساخت اصولى اين داروها نياز به دانش و تجربه طولانى دارد و به‌هيچ‌وجه براى عموم توصيه نمى‌شود.

وضعيت كتاب

كتاب، در 302 صفحه، در سال 1389 و توسط نشر آبژ (تهران)، چاپ و منتشر شده است.

فهرست موضوعات كتاب در ابتداى آن آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.