الحديث النبوي بين الرواية و الدراية؛ دراسة موضوعية منهجية لأحاديث أربعين صحابيا علي ضوء الكتاب، السنة، العقل، اتفاق الأمة، و التاريخ

الحديث النبوي بين الرواية و الدراية: دراسة موضوعية منهجية لأحاديث أربعين صحابيا علي ضوء الکتاب، السنة، العقل، اتفاق الأمة، و التاريخ

نام کتاب	الحديث النبوي بين الرواية و الدراية: دراسة موضوعية منهجية لأحاديث أربعين صحابيا علي ضوء الکتاب، السنة، العقل، اتفاق الأمة، و التاريخ
نام های دیگر کتاب	دراسه موضوعیه منهجیه لاحادیث اربعین صحابیا علی ضوء الکتاب، السنه، العقل، اتفاق الامه و التاریخ
پدیدآورندگان	سبحانی تبریزی، جعفر (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏114‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏ح‎‏4
موضوع	حدیث - علم الدرایه حدیث - علم الرجال حدیث - علم الروایه حدیث - نقد و تفسیر صحابه - احادیث - نقد و تفسیر محدثان - نقد و تفسیر
ناشر	مؤسسة الإمام الصادق (علیه السلام)
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1419 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE22577AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«الحديث النبوي بين الرواية و الدراية»، نوشته جعفر سبحانى است كه نويسنده در آن، با ذكر مقدمه‌اى عالمانه و مفصل در مورد روش و چگونگى‌هاى تمحيص و پاك‌سازى سنت، روايات صحيح و سقيم چهل نفر از صحابه پيامبر(ص) را از ابعاد مختلف (قرآنى، روايى، اجماع و تاريخ) مورد نقد و بررسى قرار داده است.

نام كامل اين كتاب، عبارت است از: «الحديث النبوي بين الرواية و الدراية: دراسة موضوعية منهجية لأحاديث أربعين صحابيا على ضوء الكتاب، السنة، العقل، اتفاق الأمة و التاريخ».

نويسنده اين اثر را در تاريخ سوم جمادى‌الاولى سال 1419ق، در قم به پايان رسانده است (همان، ص673).

ساختار

كتاب حاضر از مقدمه مفصل نويسنده (شامل: 1. جايگاه سنت نبوى؛ 2. اهتمام پيامبر(ص) به تدوين سنت؛ 3. منع شرعى از نگارش حديث؛ 4. عللى كه براى كمى اهتمام به تدوين حديث پنداشته شده است؛ 5. پاك‌سازى سنت نبوى، انگيزه‌ها و عوامل اين پاك‌سازى؛ 6. روش‌هاى اين پاك‌سازى؛ 7. روش ما در پاك‌سازى سنت؛ 8. كتاب صحيحى جز قرآن كريم نيست) و متن اصلى (شامل مختصرى از شرح حال و بررسى برخى از روايات صحيح و سقيم صحابه پيامبر به ترتيب: 1. معاذ بن جبل؛ 2. ابىّ بن كعب انصارى؛ 3. عباس بن عبدالمطلب؛ 4. عبدالله بن مسعود؛ 5. ابودرداء انصارى؛ 6. عبادة بن صامت؛ 7. طلحة بن عبيدالله تيمى؛ 8. حذيفة بن يمان عبيسى؛ 9. عقبة بن عمرو (ابومسعود انصارى)؛ 10. تميم دارى؛ 11. ابوموسى اشعرى؛ 12. زيد بن ثابت انصارى؛ 13. مغيرة بن شعبه؛ 14. جرير بن عبدالله بجلى؛ 15. عمران بن حصين خزاعى؛ 16. اسامة بن زيد بن حارثه؛ 17. ثوبان غلام پيامبر(ص)؛ 18. سعد بن ابى‌وقاص؛ 19. ابوهريره؛ 20. عقبة بن عامر جهنى؛ 21. جبير بن مطعم؛ 22. سمرة بن جندب؛ 23. عبدالله بن مغفّل مزنى؛ 24. بريدة بن حصيب اسلمى؛ 25. عبدالله بن عمرو بن عاص؛ 26. عبدالله بن عباس؛ 27. زيد بن ارقم انصارى؛ 28. براء بن عازب انصارى؛ 29. عبدالله بن زبير؛ 30. ابوسعيد خدرى؛ 31. عبدالله بن عمر؛ 32. جابر بن سمره؛ 33. عبدالرحمن بن غنم اشعرى؛ 34. جابر بن عبدالله انصارى؛ 35. ابوامامه باهلى؛ 36. عبدالله بن ابى‌اوفى؛ 37. سهل بن سعد ساعدى؛ 38. انس بن مالك؛ 39. سائب بن يزيد كندى؛ 40. عامر بن واثله) تشكيل شده است.

زبان و ادبيات اين اثر، علمى و عربى جديد است. نويسنده از تعداد قابل توجهى (128 كتاب) از منابع مهمّ و آثار علمى انديشمندان اسلامى قديم و جديد به زبان عربى براى توليد اثر حاضر بهره برده است. شيوه نويسنده در اين اثر، نقلى، تحليلى، انتقادى و اجتهادى است.

گزارش محتوا

نويسنده در مقدمه‌اش كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را مشخص نكرده، روش خودش را در اين اثر، با ذكر مثال شرح داده و نوشته است: «ما نخست هر حديثى را بر قرآن كريم و بعد در مرحله دوم بر سنت متواتر و بعد سنت مستفيضى كه مورد قبول دانشمندان حديث‌شناس قرار گرفته و بعد در مرحله سوم بر عقل و بعد در مرحله چهارم بر تاريخ صحيح و بعد در مرحله پنجم بر اجماع امت عرضه مى‌كنيم و هر حديثى كه مخالف يكى از اين حجت‌هاى قاطع باشد حكم مى‌كنيم كه موضوع و مجعول يا ضعيف است (ر.ك: مقدمه كتاب، ص53 - 54).

نويسنده در اين اثر، برخى از روايات چهل تن از ياران پيامبر(ص) را به ترتيب زمانى بر اساس تاريخ وفات مورد بررسى قرار داده و بعد از ذكر مختصرى از سيره و زندگى هر صحابى، بحث از روايات هركدام از اين صحابه را به دو بخش تقسيم كرده است كه به ترتيب عبارتند از: 1. أحاديثه الرائعة (روايات ارزنده و مقبول او)؛ 2. أحاديثه السقيمة (روايات نادرست او).

هرچند در باره محتواى اين اثر سودمند، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضيق مجال، سخن را با ذكر يك نكته به پايان مى‌بريم: نويسنده تأكيد كرده است كه ابوهريره اهل هزل و بازى بود و مال را خيلى دوست داشت و آن را ذخيره مى‌كرد و با خاندان اموى ارتباط مستحكمى داشت و در مدينه جانشين مروان بن حكم مى‌شد. نويسنده به نقل از شعبه آورده است كه: «كان أبوهريرة يدلّس»؛ يعنى ابوهريره، تدليس مى‌كرد. يكى از تدليس‌هاى ابوهريره آن بود كه آنچه را از كعب‌الاحبار شنيده بود، به پيامبر(ص) نسبت مى‌داد (همان، ص301 - 310). اين نوع گزارش كه در آن فعل ماضى استمرارى آمده، بيانگر روش و سيره است؛ يعنى عادت و سيره عملى او چنين بود.

وضعيت كتاب

نويسنده براى كتاب حاضر، فهرست منابع (همان، ص677 - 691) و فهرست الفبايى صحابه كه در اين كتاب رواياتشان مورد بررسى قرار گرفته است (همان، ص693 - 695) و همچنين فهرست تفصيلى مطالب (همان، ص697 - 724) را تنظيم كرده است، ولى متأسفانه خبرى از فهرست‌هاى فنى ديگر مانند آيات، اشعار، امكنه و اصطلاحات و... نيست.

اين كتاب، مستند است و نويسنده ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. نويسنده گاه در پاورقى‌ها، ارجاعات خودش را به منابع بر اساس نام كتاب و ذكر شماره جلد و صفحه ذكر كرده است (همان، ص18، پاورقى 1 - 4 و ص19؛ پاورقى 1 و...) و گاه توضيحى مطرح كرده است (همان، ص104، پاورقى 1؛ ص106، پاورقى 1؛ ص420، پاورقى 1 و...)

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب الحديث النبوي بين الرواية و الدراية: دراسة موضوعية منهجية لأحاديث أربعين صحابيا علي ضوء الکتاب، السنة، العقل، اتفاق الأمة، و التاريخ در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور