۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ']]ج' به ']] ج'
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ']]ج' به ']] ج') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
'''إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد''' تألیف [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر الدين ابوطالب محمد بن حسن بن يوسف حلى]]، معروف به فخر المحققين (771 - 682 ق) يكى از بهترين شروح قواعد الأحكام علامۀ حلى (م 726 ق) مى‌باشد. نام ديگر کتاب إثبات الفوائد في شرح إشكالات القواعد ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج /5ص 5، ج 298/2) است. | '''إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد''' تألیف [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر الدين ابوطالب محمد بن حسن بن يوسف حلى]]، معروف به فخر المحققين (771 - 682 ق) يكى از بهترين شروح قواعد الأحكام علامۀ حلى (م 726 ق) مى‌باشد. نام ديگر کتاب إثبات الفوائد في شرح إشكالات القواعد ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج /5ص 5، ج 298/2) است. | ||
==اعتبار کتاب== | ==اعتبار کتاب== | ||
اگر چه علامۀ حلى اين کتاب و کتاب‌هاى تذكرة الفقهاء، إرشاد الأذهان، الألفين الفارق بين الصدق و المين را به دليل درخواست فرزندش فخر المحققين تأليف نموده است اما بعد فخر المحققين خود اين کتاب را بنا به امر پدر بزرگوارش شرح زده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 496/2 و 497). | اگر چه علامۀ حلى اين کتاب و کتاب‌هاى تذكرة الفقهاء، إرشاد الأذهان، الألفين الفارق بين الصدق و المين را به دليل درخواست فرزندش فخر المحققين تأليف نموده است اما بعد فخر المحققين خود اين کتاب را بنا به امر پدر بزرگوارش شرح زده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 496/2 و 497). | ||
اگر چه مؤلف علاوه بر کتاب قواعد الأحكام ساير کتاب‌هاى پدر بزرگوارش همچون إرشاد الأذهان و نهج المسترشدين و مبادىء الأصول و تهذيب الأصول را شرح زده است امّا به دليل اهميت اين کتاب يكبار خطبۀ آن را بصورت مختصر شرح زده كه آن را جامع الفوائد يا إيضاح القلوب ناميده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 67/5 و [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 261/2). | اگر چه مؤلف علاوه بر کتاب قواعد الأحكام ساير کتاب‌هاى پدر بزرگوارش همچون إرشاد الأذهان و نهج المسترشدين و مبادىء الأصول و تهذيب الأصول را شرح زده است امّا به دليل اهميت اين کتاب يكبار خطبۀ آن را بصورت مختصر شرح زده كه آن را جامع الفوائد يا إيضاح القلوب ناميده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 67/5 و [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 261/2). | ||
و يكبار نيز بر آن حاشيه و تعليقه زده است كه چون شاگردش على بن مظاهر آن را جمع‌آورى نموده است به نام المسائل المظاهرية ناميده شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 172/6). | و يكبار نيز بر آن حاشيه و تعليقه زده است كه چون شاگردش على بن مظاهر آن را جمع‌آورى نموده است به نام المسائل المظاهرية ناميده شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 172/6). | ||
و يكبار نيز آن را بطور مفصل شرح زده است كه حاصل آن کتاب إيضاح الفوائد است جلد اول إيضاح الفوائد در زمان زندگانى علامۀ حلى و جلد دوم بعد از وفات او تأليف شده است. كه با توجه به تجربيات فقهى مؤلف و احاطۀ وسيع‌تر او به مباحث فقهى، شرح جلد دوم قواعد علامه از اعتبار علمى بيشترى برخوردار است. | و يكبار نيز آن را بطور مفصل شرح زده است كه حاصل آن کتاب إيضاح الفوائد است جلد اول إيضاح الفوائد در زمان زندگانى علامۀ حلى و جلد دوم بعد از وفات او تأليف شده است. كه با توجه به تجربيات فقهى مؤلف و احاطۀ وسيع‌تر او به مباحث فقهى، شرح جلد دوم قواعد علامه از اعتبار علمى بيشترى برخوردار است. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
تاريخ تأليف شرح خطبۀ قواعد پس از پايان يافتن إيضاح الفوائد مى‌باشد. | تاريخ تأليف شرح خطبۀ قواعد پس از پايان يافتن إيضاح الفوائد مى‌باشد. | ||
علامۀ بزرگوار [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مى‌نويسد: مؤلف پس از نگارش إيضاح الفوائد چون خطبۀ آن را شرح نزده بود از او خواسته شد كه خطبۀ آن را شرح بزند و او کتاب مختصر شرح خطبۀ قواعد جامع الفوائد را نوشت. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 67/5). | علامۀ بزرگوار [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مى‌نويسد: مؤلف پس از نگارش إيضاح الفوائد چون خطبۀ آن را شرح نزده بود از او خواسته شد كه خطبۀ آن را شرح بزند و او کتاب مختصر شرح خطبۀ قواعد جامع الفوائد را نوشت. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 67/5). | ||
شرح جلد اوّل قواعد الأحكام تا آخر کتاب وصايا (اول کتاب نكاح) در زمان زندگانى علامۀ حلى (قده) پايان يافته است زيرا مؤلف در شرح جلد اوّل پدر بزرگوارش را با عبارت «دام ظله» دعا مى‌كند. در پايان اين جلد يعنى آخر کتاب وصايا در تاريخ 699 ق و 724 ق به عنوان تاريخ پايان يافتن کتاب ذكر شده است. | شرح جلد اوّل قواعد الأحكام تا آخر کتاب وصايا (اول کتاب نكاح) در زمان زندگانى علامۀ حلى (قده) پايان يافته است زيرا مؤلف در شرح جلد اوّل پدر بزرگوارش را با عبارت «دام ظله» دعا مى‌كند. در پايان اين جلد يعنى آخر کتاب وصايا در تاريخ 699 ق و 724 ق به عنوان تاريخ پايان يافتن کتاب ذكر شده است. | ||
در پايان شرح جلد دوم قواعد نيز تاريخ اتمام آن 760 ق ذكر شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 67/5 و ج 497/2) و با توجه به عبارت «قدس سره» تاريخ اتمام کتاب پس از وفات علامۀ حلى بوده است. | در پايان شرح جلد دوم قواعد نيز تاريخ اتمام آن 760 ق ذكر شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 67/5 و ج 497/2) و با توجه به عبارت «قدس سره» تاريخ اتمام کتاب پس از وفات علامۀ حلى بوده است. | ||
از آنجايى كه فاصلۀ 60 سال (699 تا 760 ق) براى اتمام اين دو جلد صحيح بنظر نمى‌رسد و از طرفى با توجه به تاريخ تولد فخر المحقّقين (682 ق) وى حدود 17 سال داشته است و نوشتن کتاب علمى در اين سطح غير متعارف مى‌نمايد بنظر مى‌رسد كه اتمام شرح جلد اوّل قواعد در سال 724 صحيح‌تر باشد. | از آنجايى كه فاصلۀ 60 سال (699 تا 760 ق) براى اتمام اين دو جلد صحيح بنظر نمى‌رسد و از طرفى با توجه به تاريخ تولد فخر المحقّقين (682 ق) وى حدود 17 سال داشته است و نوشتن کتاب علمى در اين سطح غير متعارف مى‌نمايد بنظر مى‌رسد كه اتمام شرح جلد اوّل قواعد در سال 724 صحيح‌تر باشد. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
#نسخه‌اى به خط شيخ عبدالسميع اسدى حلى شاگرد احمد بن فهد حلى (م 841 ق) كه در سال 876 ق نگاشته شده است. | #نسخه‌اى به خط شيخ عبدالسميع اسدى حلى شاگرد احمد بن فهد حلى (م 841 ق) كه در سال 876 ق نگاشته شده است. | ||
#نسخۀ مخزن کتابخانۀ آستان قدس رضوى كه به خط ملا عبداللّه بن على بن سعيد است و در سال 853 ق نگاشته شده است. | #نسخۀ مخزن کتابخانۀ آستان قدس رضوى كه به خط ملا عبداللّه بن على بن سعيد است و در سال 853 ق نگاشته شده است. | ||
#نسخه‌اى كه در بقاياى موقوفۀ شيخ عبدالحسين تهرانى در كربلاء بوده كه به خط نجم الدين محمود بافقى است و در سال 993 ق نگاشته شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 2 ص 497). | #نسخه‌اى كه در بقاياى موقوفۀ شيخ عبدالحسين تهرانى در كربلاء بوده كه به خط نجم الدين محمود بافقى است و در سال 993 ق نگاشته شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 2 ص 497). | ||
#نسخۀ کتابخانۀ[[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد| سيد جواد عاملى]] صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (م 1226 ق) كه در اين نسخۀ کتاب به نام «ثبات الفوائد في شرح إشكالات القواعد» ناميده شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 5 ص 6). | #نسخۀ کتابخانۀ[[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد| سيد جواد عاملى]] صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (م 1226 ق) كه در اين نسخۀ کتاب به نام «ثبات الفوائد في شرح إشكالات القواعد» ناميده شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 5 ص 6). | ||
در نگارش کتاب موجود از 9 نسخۀ خطى إيضاح الفوائد و 4 نسخۀ خطى قواعد الأحكام استفاده شده كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود. | در نگارش کتاب موجود از 9 نسخۀ خطى إيضاح الفوائد و 4 نسخۀ خطى قواعد الأحكام استفاده شده كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود. | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به نقل از توضيح المقاصد تأليف [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] (م 1031 ق): لم يصنف في الكتب الاستدلالية الفقهية مثله كتبه بأمر والده العلامة. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 496/2، 497). | [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به نقل از توضيح المقاصد تأليف [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] (م 1031 ق): لم يصنف في الكتب الاستدلالية الفقهية مثله كتبه بأمر والده العلامة. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 496/2، 497). | ||
ريحانة الأدب: إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد كه به امر والد معظمش علامه تصنيف و به فرمودۀ [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] نظير آن در كتب فقهيه استدلاليّه تأليف نشده. (ريحانة الأدب 306/4). | ريحانة الأدب: إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد كه به امر والد معظمش علامه تصنيف و به فرمودۀ [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] نظير آن در كتب فقهيه استدلاليّه تأليف نشده. (ريحانة الأدب 306/4). | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
- [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 496/2، ج 5/5، ج /5ص 67، ج 139/5، ج 172/6 | - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 496/2، ج 5/5، ج /5ص 67، ج 139/5، ج 172/6 | ||
- [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 261/2 | - [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 261/2 | ||