۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف'
جز (جایگزینی متن - 'تاليف' به 'تألیف') |
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم، مقدمه‌اى به قلم | کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم، مقدمه‌اى به قلم مؤلف و هفتاد باب است. در پايان هم يادداشتهاى مترجم بر چاپ دوم کتاب درج گرديده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
«حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و جلوگيرى از تقلبات و كلاه‌بردارى‌هاى كسبه و اصناف و تعليمات آنها و كارهايى نظير اينهاست كه از لحاظ تشكيلات ادارى جديد، قسمتهايى از وظائف شهردارى، شهربانى و دادستانى را در برمى‌گيرد و در واقع، يكى از واجبات دينى(امر به معروف و نهى از منكر) است كه از صورت فردى خارج شده وبه صورت اجتماعى درآمده است. | «حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و جلوگيرى از تقلبات و كلاه‌بردارى‌هاى كسبه و اصناف و تعليمات آنها و كارهايى نظير اينهاست كه از لحاظ تشكيلات ادارى جديد، قسمتهايى از وظائف شهردارى، شهربانى و دادستانى را در برمى‌گيرد و در واقع، يكى از واجبات دينى(امر به معروف و نهى از منكر) است كه از صورت فردى خارج شده وبه صورت اجتماعى درآمده است. | ||
مؤلف كه خود محتسبى سخت‌گير بوده، برپايه آگاهى‌هاى شغلى و نيز مطالعات سرشار خود در احكام و مقررات اسلام، کتاب خود را تألیف كرده و در آن نخست به ذكر حكم فقهى هر موضوع با استناد به آيات قرآن مجيد و احاديث پرداخته و سپس آن را با وضع موجود روزگار خود تطبيق كرده است. فساد دستگاه حكومت و اولياى امور از مدعيان امر به معروف و نهى از منكر گرفته تا طبقه فعّاله؛ يعنى كسبه و اصناف، او را دل‌آزرده ساخته و از اين‌رو در ضمن شكايت از اوضاع زمان، به ذكر تباهى‌هاى اجتماع و حتى تقلبات دكانداران پرداخته است. | |||
در اين کتاب درباره مسائل مربوط به دانش اقتصاد يعنى كسب و كار و پيمانه و ترازو و اوزان و مقادير و نيز خواص انواع گياهان دارويى و همچنين علم اجتماع يعنى رفتار عمومى و مناسبات مردم با يكديگر و حسن معاشرت و منع از تجاوز و تعدى افراد به همديگر و سرانجام بهداشت عمومى گفت‌وگو شده است. | در اين کتاب درباره مسائل مربوط به دانش اقتصاد يعنى كسب و كار و پيمانه و ترازو و اوزان و مقادير و نيز خواص انواع گياهان دارويى و همچنين علم اجتماع يعنى رفتار عمومى و مناسبات مردم با يكديگر و حسن معاشرت و منع از تجاوز و تعدى افراد به همديگر و سرانجام بهداشت عمومى گفت‌وگو شده است. | ||
حائز اهميت است كه غالب اطلاعات موجود در اين کتاب مطالبى است كه | حائز اهميت است كه غالب اطلاعات موجود در اين کتاب مطالبى است كه مؤلف مستقيماً آموخته و آن را ثبت نموده است نه اينكه از مآخذ پيشين نقل كرده باشد. به جز آنچه ذكر شد، اطلاعات و گاهى نكات مختلفى را مى‌توان در مورد مسائل متنوع اجتماعى چون پوشش زنان(ص157)، جايگاه وعظ و وعاظ در ميان مردم(ص180) و نظاير آن را در لابلاى مباحث کتاب ملاحظه كرد. | ||
کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين به‌خصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه ماوردى و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى ابويعلى قرابت قابل ملاحظه‌اى دارد و ابن اخوه به استفاده خود از کتاب ماوردى تصريح مى‌كند. با اين همه نبايد از نظر دور داشت كه آثار ماوردى و ابويعلى نظرى بوده و با اثر ابن اخوه اختلاف اساسى دارد. کتاب ابن اخوه را مى‌توان ادامه و تكميل کتاب «نهاية الرتبة فى طلب الحسبة» عبدالرحمن بن نصر شيزرى دانست كه در 40 باب تدوين شده است. | کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين به‌خصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه ماوردى و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى ابويعلى قرابت قابل ملاحظه‌اى دارد و ابن اخوه به استفاده خود از کتاب ماوردى تصريح مى‌كند. با اين همه نبايد از نظر دور داشت كه آثار ماوردى و ابويعلى نظرى بوده و با اثر ابن اخوه اختلاف اساسى دارد. کتاب ابن اخوه را مى‌توان ادامه و تكميل کتاب «نهاية الرتبة فى طلب الحسبة» عبدالرحمن بن نصر شيزرى دانست كه در 40 باب تدوين شده است. | ||
از محاسن کتاب حاضر آن است كه | از محاسن کتاب حاضر آن است كه مؤلف تنها به بيان حكم فقهى بسنده نكرده، بلكه وارد موضوع و مصداق نيز شده و موارد عملى هر يك را نشان داده و وظايف محتسب را در آن موارد برشمرده است. | ||
همچنين اين کتاب حاوى اطلاعات سودمندى درباره اصناف قرن هفتم هجرى است و نوع معيشت و حرف و پيشه‌ها را در آن دوره معلوم مى‌كند و زمينه‌اى براى مطالعه و تحقيق در تحول پيشه‌ها به دست مى‌دهد. | همچنين اين کتاب حاوى اطلاعات سودمندى درباره اصناف قرن هفتم هجرى است و نوع معيشت و حرف و پيشه‌ها را در آن دوره معلوم مى‌كند و زمينه‌اى براى مطالعه و تحقيق در تحول پيشه‌ها به دست مى‌دهد. | ||