نزهة الأنام في تاريخ الإسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

مورخان مسلمان در تدوين و تنظيم متون تاريخى، شيوه‌هاى گوناگونى؛ از قبيل حديثى، خبرى، دودمانى، طبقاتى، تبارشناسى و فرهنگ‌نامه‌اى در پيش گرفته‌اند.يكى ديگر از اين شيوه‌ها، سال‌شمارى مى‌باشد. اثر حاضر هم به اين شيوه تدوين شده و حوادث و وقايع در آن به ترتيب سال‌هاى وقوع آنها ذكر شده است. ابن دقماق، علاوه بر ذكر حوادث اساسى كه توجه عمده آن به اخبار مصر و شام دوره ايوبيان است، به شرح جنگل‌هاى صليبى نيز علاقه وافر نشان داده است. اين اثر ضمن مراعات ترتيب سالشمارى 628 تا 659 هجرى، به شيوه فرهنگ‌نامه‌اى تدوين شده و سراسر كتاب شرح حال بزرگان، امراء، سلاطين، وزراء، علماء و ادباء و شعراء است كه در بين سال‌هاى فوق در مصر و شام و نواحى اطراف آن از دنيا رفته‌اند.ابن دقماق در شرح حال شخصيت‌ها به اجمال سخن گفته و به طور كامل به شرح آنان نپرداخته و بيشتر به ذكر برخى ويژگى‌هاى مهم افراد اكتفا نموده است و در موارد شعرا و ادباء نمونه‌هايى از كارهاى آنان را آورده است.

فصل دوم، به بررسى منابع و مصادرى كه ابن دقماق در نگارش ابن برهه تاريخى از آنها سود جسته، پرداخته است.

مرآة الزمان فى تاريخ الاعيان ابوالمظفر يوسف بن قزا و غلى تركى، ملقب به شمس‌الدين و مكنّى به ابوالمظفر و مشهور به سبط ابن‌جوزى(به دليل اينكه مادرش دختر عبدالرحمن بن جوزى مى‌باشد(582-654 هجرى))، است. او در اين اثر، حوادث را از آغاز آفرينش تا اوايل سال مرگ خود به صورت سالشمار شرح داده و وفيّات بزرگان را نيز در ضمن آن آورده است.

الاعلاق الخطيرة فى ذكر امراء الشام و الجزيرة، اثر ابن شداد(613-684) مى‌باشد.او از صاحب منصبان دولت ايوبى مى‌باشد.اثر او به مثابه تاريخ سياسى شمال عراق و مناطق پنج گانه شام، حلب، دمشق، لبنان، اردن و فلسطين) است كه ابن دقماق در تاليف خود جزئى كه حوادث مربوط به حمله مغول، به جزيره را دربر دارد،استفاده نموده است.