التفسير الكبير (فخر رازی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' ،' به '،'
جز (جایگزینی متن - 'تفسير ابوالفتوح رازى' به 'تفسير ابوالفتوح رازى ')
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،')
خط ۸۲: خط ۸۲:
با توجه به رويكرد عقلانى در تفسير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، وى از تفاسير معتزلى نقل قول فراوانى آورده است<ref>همان، ص 100-120</ref>. تفاسير معتزلى كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] از آنها بهره برده عبارت‌اند از: تفسير ابوالقاسم كعبى<ref>متوفى 319؛ لاگارد، ص 24، 139</ref>، تفسير ابوعلى جبّايى<ref>متوفى 303؛ همان، ص 22-23،138</ref>، الجامع ابومسلم محمد بن بحر اصفهانى <ref>همان، ص 25-26،140</ref>، تفسير قاضى عبدالجبار معتزلى <ref>متوفى 415؛ همان، ص 131-132،139</ref>، تفسير ابوبكر اصمّ <ref>همان، ص 15-16</ref> و كشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] (متوفى 538) كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به نقل آراى وى توجه فراوانى داشته است <ref>عبدالحميد، ص 110-120</ref>.
با توجه به رويكرد عقلانى در تفسير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، وى از تفاسير معتزلى نقل قول فراوانى آورده است<ref>همان، ص 100-120</ref>. تفاسير معتزلى كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] از آنها بهره برده عبارت‌اند از: تفسير ابوالقاسم كعبى<ref>متوفى 319؛ لاگارد، ص 24، 139</ref>، تفسير ابوعلى جبّايى<ref>متوفى 303؛ همان، ص 22-23،138</ref>، الجامع ابومسلم محمد بن بحر اصفهانى <ref>همان، ص 25-26،140</ref>، تفسير قاضى عبدالجبار معتزلى <ref>متوفى 415؛ همان، ص 131-132،139</ref>، تفسير ابوبكر اصمّ <ref>همان، ص 15-16</ref> و كشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] (متوفى 538) كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به نقل آراى وى توجه فراوانى داشته است <ref>عبدالحميد، ص 110-120</ref>.


تفسير كبير از حيث نقل اقوال علما و رجال معتزلى نيز اهميت دارد و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] علاوه بر عبارت‌هايى از معتزليان متقدم، به اقوال و آراى معتزليان متأخر و معاصر خود، چون ابوالحسين بصرى(متوفى 436) و ركن‌الدين محمود ملاحمى(متوفى 536)، كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] از وى با نام محمود خوارزمى ياد كرده <ref>لاگارد، ص 18، 73، 141، 155، 159، 160</ref>، نيز اشاره نموده است. وى به اختلافات كلامى نحله‌ها و مذاهب گوناگون نيز توجه داشته و از گروه‌هايى؛ چون كراميه<ref>همان، ص 145</ref>، اشاعره <ref>همان، ص 27، 33، 36-37</ref>،اماميه<ref>همان،ص 40</ref>، ثنويه<ref>همان،ص 60</ref>، جبريه<ref>همان،ص 61</ref>، خوارج<ref>همان، ص 74</ref> و روافض<ref>همان،ص 80</ref> نيز ياد كرده است.توجه به نظريات لغويان و نحويان بصره و كوفه و ذكر اختلاف آراى آنها، و بيان نظريات عالمان قرائت و فقها از ديگر جنبه‌هاى در خور توجه تفسير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] است<ref>عبدالحميد، ص 87-89، 123- 136، 152-158</ref>. [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در فقه بيشتر از شافعى - چون پيرو مذهب امام شافعى بوده - و سپس از ابوحنيفه تأثير گرفته است<ref>بركة الشامى، ج 1، ص 30-33؛ عمّارى، ص 137-159</ref>. به گفتۀ [[شوشتری، نورالله بن شریف‌الدین|قاضى نوراللّه شوشترى]]<ref>ج 1،ص 490</ref>، فخرالدين رازى اساس تفسير خود را از [[روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن|تفسير ابوالفتوح رازى]] ، اقتباس كرده و براى رفع توهم، بعضى از تشكيكات خود را بر آن افزوده است؛ ولى حلبى<ref>[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، ج 1، مقدمه، ص 39</ref> اين قول را بى‌اساس و اثبات آن را بسيار مشكل و بلكه محال دانسته و منكر هر گونه شباهت اين دو تفسير شده است. حلبى<ref>همانجا</ref> معتقد است كه چون [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] عقل‌گرا بوده، بسيارى از اوقات از خواندن تفاسير عقلى، از جمله تفاسير شيعى، متأثر گشته و بر خلاف عقايد اشاعره سخن گفته است.
تفسير كبير از حيث نقل اقوال علما و رجال معتزلى نيز اهميت دارد و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] علاوه بر عبارت‌هايى از معتزليان متقدم، به اقوال و آراى معتزليان متأخر و معاصر خود، چون ابوالحسين بصرى(متوفى 436) و ركن‌الدين محمود ملاحمى(متوفى 536)، كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] از وى با نام محمود خوارزمى ياد كرده <ref>لاگارد، ص 18، 73، 141، 155، 159، 160</ref>، نيز اشاره نموده است. وى به اختلافات كلامى نحله‌ها و مذاهب گوناگون نيز توجه داشته و از گروه‌هايى؛ چون كراميه<ref>همان، ص 145</ref>، اشاعره <ref>همان، ص 27، 33، 36-37</ref>،اماميه<ref>همان،ص 40</ref>، ثنويه<ref>همان،ص 60</ref>، جبريه<ref>همان،ص 61</ref>، خوارج<ref>همان، ص 74</ref> و روافض<ref>همان،ص 80</ref> نيز ياد كرده است.توجه به نظريات لغويان و نحويان بصره و كوفه و ذكر اختلاف آراى آنها، و بيان نظريات عالمان قرائت و فقها از ديگر جنبه‌هاى در خور توجه تفسير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] است<ref>عبدالحميد، ص 87-89، 123- 136، 152-158</ref>. [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در فقه بيشتر از شافعى - چون پيرو مذهب امام شافعى بوده - و سپس از ابوحنيفه تأثير گرفته است<ref>بركة الشامى، ج 1، ص 30-33؛ عمّارى، ص 137-159</ref>. به گفتۀ [[شوشتری، نورالله بن شریف‌الدین|قاضى نوراللّه شوشترى]]<ref>ج 1،ص 490</ref>، فخرالدين رازى اساس تفسير خود را از [[روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن|تفسير ابوالفتوح رازى]]، اقتباس كرده و براى رفع توهم، بعضى از تشكيكات خود را بر آن افزوده است؛ ولى حلبى<ref>[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، ج 1، مقدمه، ص 39</ref> اين قول را بى‌اساس و اثبات آن را بسيار مشكل و بلكه محال دانسته و منكر هر گونه شباهت اين دو تفسير شده است. حلبى<ref>همانجا</ref> معتقد است كه چون [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] عقل‌گرا بوده، بسيارى از اوقات از خواندن تفاسير عقلى، از جمله تفاسير شيعى، متأثر گشته و بر خلاف عقايد اشاعره سخن گفته است.


== ساختار و گزارش محتوا==
== ساختار و گزارش محتوا==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش