الرسالة الثانية في الغيبة: تفاوت میان نسخه‌ها

اين اثر را آقاى علاء آل جعفر تصحيح كرده و آقاى سيد محمدرضا حسينى جلالى مقدمه‌اى به زبان عربى برايش نوشته و كنگره جهانى [[شيخ مفيد]] آن را به مناسبت هزارمين سالگرد درگذشت [[شيخ مفيد]] منتشر كرده است.

در مورد اثر حاضر، گفتنى است كه حجم اندك آن نبايد ما را از ارزش والاى آن و كيفيت محتوايش غافل سازد؛ زيرا آگاهان به تاريخ انديشه اسلامى، به‌خوبى مى‌دانند كه [[شيخ مفيد]] و آثار علمى‌اش تاكنون نقش بسيار سرنوشت‌سازى در تاريخ علوم اسلامى ايفا كرده و كتاب حاضر نيز همچنان جزو بهترين پاسخ‌هاى شيعه به پرسش‌هاى مبحث غيبت امام زمان(ع) است و همان‌طوركه استاد سيد محمدرضا حسينى جلالى در مورد اثر حاضر بيان كرده است، مطالب اثر حاضر نقش زيربنايى براى توليد آثار علمى ديگر، از جمله «المقنع في الغيبة» نوشته [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] شاگرد [[شيخ مفيد]]، ايفا كرده است.

آقاى سيد محمدرضا حسينى جلالى در مقدمه‌اش كه زمان و مكان و مشخصات نگارش آن را معين نكرده است، گزارش علمى مفيدى از محتواى رساله حاضر به زبان عربى بيان كرده است. مصحح محترم، تصاويرى از آغاز و انجام نسخه‌هاى خطى اثر حاضر را آورده است <ref>مقدمه كتاب، ص7 - 10</ref>.

هرچند زمان و مكان نگارش اين اثر مشخص نشده است، ولى از تاريخى كه از قول اشكال‌كننده در اواخر بحث آمده معلوم مى‌شود كه اين مطالب در حدود سال 400ق، گفته و نوشته شده است. به اين عبارت دقت بفرماييد: «... فقام إنسان من المعتزلة و قال للشيخ المفيد كيف يجوز ذلك منك و أنت نظار منهم قائل بالعدل و التوحيد و قائل بأحكام العقول تعتقد إمامة رجل ما صحت ولادته دون إمامته و لا وجوده دون عدمه و قد تطاولت السنون حتى أن المعتقد منكم يقول إن له منذ ولد خمسا و أربعين و مائة سنة فهل يجوز هذا في عقل أو سمع؟...» <ref>متن كتاب، ص16</ref>؛ «... پس شخصى از معتزلى‌ها بلند شد و به [[شيخ مفيد]] گفت: چگونه چنين مطلبى از تو صادر مى‌شود، درحالى‌كه تو صاحب‌نظرشان هستى و عدل و توحيد را قبول دارى و حكم عقل را مى‌پذيرى؟ آيا اعتقاد به امامت مردى دارى كه ولادتش ثابت نشده تا چه برسد به امامتش و هنوز هستى او بر عدمش رجحان نيافته و سال‌هاى بسيارى گذشته تا جايى كه معتقدان شما مى‌گويند كه او از زمانى كه متولد شده تاكنون 145 سال عمر كرده است. آيا اين مطلب از نظر عقل يا نقل جايز است؟...». تاريخ مذكور، با توجه به اين مطلب، با ضميمه شدن به ولادت حضرت مهدى موعود(عج) در تاريخ نيمه شعبان 255ق، آشكار مى‌شود. اين نكته را آقاى سيد محمدرضا حسينى جلالى نيز در مقدمه‌اش يادآور شده است <ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص6.</ref> مصحح محترم براى اين اثر مختصر، پاورقى‌هايى نيز نوشته و در آن، منابع روايات و نسخه‌بدل‌ها را ذكر كرده و گاه توضيحى به‌نسبت مفصل در باره اشعار ذكرشده در متن بيان كرده و حتى به استنتاج از آن پرداخته است <ref>ر.ك: متن كتاب، ص14، پاورقى 10</ref>.