پرش به محتوا

اثر آفرینان: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۵ نوامبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - ' اين ' به ' این '
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران')
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ')
خط ۳۶: خط ۳۶:
کتاب با دو مقدمه از سيد‌‎كمال حاج سيدجوادى و حسین محدث‌زاده و حبيب‌الله عباسى آغاز و مدخل‌ها، بر اساس ترتيب حروف الفبا، در شش جلد، تنظيم شده است.
کتاب با دو مقدمه از سيد‌‎كمال حاج سيدجوادى و حسین محدث‌زاده و حبيب‌الله عباسى آغاز و مدخل‌ها، بر اساس ترتيب حروف الفبا، در شش جلد، تنظيم شده است.


کتاب بر مبناى آثار و منابع متعدد فارسی و عربى تأليف شده است و تنها در دو مجلد اول، جمعا 163 منبع فارسی اعم از كتب تحقيقى، تذكره‌ها، دواوین شعرا و كتب علمى مورد مراجعه مؤلفان قرار گرفته و افزون بر آنها، از 95 مأخذ عربى و 31 دايرةالمعارف استفاده شده است. در مقدمه‌هاى اين دو مجلد، منابع هم به ترتيب نام کتاب‌ها و هم به ترتيب نام نویسندگان معرفى شده‌اند و شايد اين تكرار به‌صورت مذكور ضرورى نبوده است.<ref>همان، ص211</ref>
کتاب بر مبناى آثار و منابع متعدد فارسی و عربى تأليف شده است و تنها در دو مجلد اول، جمعا 163 منبع فارسی اعم از كتب تحقيقى، تذكره‌ها، دواوین شعرا و كتب علمى مورد مراجعه مؤلفان قرار گرفته و افزون بر آنها، از 95 مأخذ عربى و 31 دايرةالمعارف استفاده شده است. در مقدمه‌هاى این دو مجلد، منابع هم به ترتيب نام کتاب‌ها و هم به ترتيب نام نویسندگان معرفى شده‌اند و شايد این تكرار به‌صورت مذكور ضرورى نبوده است.<ref>همان، ص211</ref>


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمات، به شيوه تدوین کتاب و خصوصيات آن، اشاره شده است.<ref>مقدمه، ج1، صیک - شانزده</ref>
در مقدمات، به شيوه تدوین کتاب و خصوصيات آن، اشاره شده است.<ref>مقدمه، ج1، صیک - شانزده</ref>


در نگارش اين مجموعه نكات و دقايقى چند مورد توجه بوده است:
در نگارش این مجموعه نكات و دقايقى چند مورد توجه بوده است:


#اين اثر، دربرگيرنده شرح احوال و آثار نام‌آوران فرهنگ ایرانى است كه از آغاز تاريخ اين ديار تا متولدين سال 1300 به منصه ظهور رسيده و در عرصه‌هاى فرهنگى اعم از دين، ادب، هنر، علوم و... اثرآفرين بوده‌اند. از اساتيد گرفته تا محدثان، راویان، نقاشان، آهنگ‌سازان، معماران، شاعران، هركه را نامى برای خود آورده در اين مجموعه نام و ياد و اثرشان آمده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، صده</ref>
#اين اثر، دربرگيرنده شرح احوال و آثار نام‌آوران فرهنگ ایرانى است كه از آغاز تاريخ این ديار تا متولدين سال 1300 به منصه ظهور رسيده و در عرصه‌هاى فرهنگى اعم از دين، ادب، هنر، علوم و... اثرآفرين بوده‌اند. از اساتيد گرفته تا محدثان، راویان، نقاشان، آهنگ‌سازان، معماران، شاعران، هركه را نامى برای خود آورده در این مجموعه نام و ياد و اثرشان آمده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، صده</ref>
#اعلام و شخصيت‌هاى اين کتاب، ایرانى و يا داراى تبار ایرانى و نژاد ایرانى‌اند، هرچند كه ممكن است برخى از آنان به خارج رفته و در خارج از ایران زيسته و يا فرزندان آنان كه اصلا به زيارت اين خاک نيامده، اما خون ایرانى داشته‌اند.<ref>همان</ref>
#اعلام و شخصيت‌هاى این کتاب، ایرانى و يا داراى تبار ایرانى و نژاد ایرانى‌اند، هرچند كه ممكن است برخى از آنان به خارج رفته و در خارج از ایران زيسته و يا فرزندان آنان كه اصلا به زيارت این خاک نيامده، اما خون ایرانى داشته‌اند.<ref>همان</ref>
#آن دسته از غير ایرانيانى كه به ایران سفر كرده و در اين ديار رحل اقامت افكنده و جذب فرهنگ اين مرز و بوم شده‌اند و به سهم خود در اعتلاى تمدن و فرهنگ ایران كوشيده و در زنجيره فرهنگ ایران‌زمين، حلقه واسطى بشمار رفته، ایرانى به حساب آمده‌اند و به معرفى احوال و آثارشان مبادرت شده است.<ref>همان</ref>
#آن دسته از غير ایرانيانى كه به ایران سفر كرده و در این ديار رحل اقامت افكنده و جذب فرهنگ این مرز و بوم شده‌اند و به سهم خود در اعتلاى تمدن و فرهنگ ایران كوشيده و در زنجيره فرهنگ ایران‌زمين، حلقه واسطى بشمار رفته، ایرانى به حساب آمده‌اند و به معرفى احوال و آثارشان مبادرت شده است.<ref>همان</ref>
#حدود و ثغور ایران در ادوار مختلف برابر نقشه سياسى هر دوره تاريخى سياسى است.<ref>همان</ref>
#حدود و ثغور ایران در ادوار مختلف برابر نقشه سياسى هر دوره تاريخى سياسى است.<ref>همان</ref>
#القابى همچون آيت‌الله حجت‌الاسلام، استاد، دكتر، مهندس و... از عناوین و مداخل حذف شده است.<ref>همان</ref>
#القابى همچون آيت‌الله حجت‌الاسلام، استاد، دكتر، مهندس و... از عناوین و مداخل حذف شده است.<ref>همان</ref>
#چون مدار كار بر ايجاز و به‌دور از هرگونه اطناب بوده است، از نقل اقوال مختلف و ديدگاه‌هاى متفاوت در جنبه‌هاى مختلف زندگى هر فرد امتناع شده و قول صواب‌تر از ميان اقوال ديگر، برگزيده و از بقيه، چشم‌پوشى شده است.<ref>همان</ref>
#چون مدار كار بر ايجاز و به‌دور از هرگونه اطناب بوده است، از نقل اقوال مختلف و ديدگاه‌هاى متفاوت در جنبه‌هاى مختلف زندگى هر فرد امتناع شده و قول صواب‌تر از ميان اقوال ديگر، برگزيده و از بقيه، چشم‌پوشى شده است.<ref>همان</ref>
#در اين مجموعه، سعى شده است كه از مدح و ذم نابجا و حتى بجا، تا آنجا كه ميسر است، پرهيز شود و گاه به نقل قول در اين باب، بسنده شده است. البته اصل «اذكروا موتاكم بالخير» هيچ‌گاه از نظر دور نشده و مطالب افترايى و افتراقى، به خواننده پى‌گير، در منابع و مآخذ مذكور در ذيل هر مدخل، احاله شده است.<ref>همان، ده - يازده</ref>
#در این مجموعه، سعى شده است كه از مدح و ذم نابجا و حتى بجا، تا آنجا كه ميسر است، پرهيز شود و گاه به نقل قول در این باب، بسنده شده است. البته اصل «اذكروا موتاكم بالخير» هيچ‌گاه از نظر دور نشده و مطالب افترايى و افتراقى، به خواننده پى‌گير، در منابع و مآخذ مذكور در ذيل هر مدخل، احاله شده است.<ref>همان، ده - يازده</ref>
#چون زيرنویس در اين مجموعه در نظر گرفته نشده، موارد اختلافى در سال تولد و وفات و يا نام کتاب تا سرحد امكان، در متن ذكر شده و با علامت «/» يا «يا» اختلاف، نشان داده شده است.<ref>همان، صيازده</ref>
#چون زيرنویس در این مجموعه در نظر گرفته نشده، موارد اختلافى در سال تولد و وفات و يا نام کتاب تا سرحد امكان، در متن ذكر شده و با علامت «/» يا «يا» اختلاف، نشان داده شده است.<ref>همان، صيازده</ref>
#در تهيه و تنظيم جلد اول، از حدود 500 منبع و مأخذ استفاده شده كه مشخصات اين منابع در قسمت فهرست منابع و مآخذ، به‌طور كامل آورده شده است. از آنجا كه احتمال گسترش اين منابع در مجلدات بعدى بوده است، لذا در آغاز هریک از مجلدات بعدى نيز مشخصات کتاب‌هايى كه در آن مجلد مورد استناد و استفاده قرار خواهد گرفت، ذكر شده است.<ref>همان</ref>
#در تهيه و تنظيم جلد اول، از حدود 500 منبع و مأخذ استفاده شده كه مشخصات این منابع در قسمت فهرست منابع و مآخذ، به‌طور كامل آورده شده است. از آنجا كه احتمال گسترش این منابع در مجلدات بعدى بوده است، لذا در آغاز هریک از مجلدات بعدى نيز مشخصات کتاب‌هايى كه در آن مجلد مورد استناد و استفاده قرار خواهد گرفت، ذكر شده است.<ref>همان</ref>
#هرچند مداخل کتاب بر اساس كهن‌ترين منبع و نزدیک ‌ترين مآخذ به عصر حيات صاحب عنوان نوشته شده، لیکن در ذيل هر مدخل، شمارى از منابع و مآخذ جديد نيز آورده شده تا برای كليه مخاطبان اين اثر، از هر قشرى و طبقه‌اى، مفيد باشد. تنوع منابع و مآخذ در ذيل هر مدخل، اين امكان را فراهم كرده است تا هر خواننده‌اى، فراخور خویش تفصيل مطالب را در صفحات ذكرشده منبع در دسترسش، پى گيرد.<ref>همان</ref>
#هرچند مداخل کتاب بر اساس كهن‌ترين منبع و نزدیک ‌ترين مآخذ به عصر حيات صاحب عنوان نوشته شده، لیکن در ذيل هر مدخل، شمارى از منابع و مآخذ جديد نيز آورده شده تا برای كليه مخاطبان این اثر، از هر قشرى و طبقه‌اى، مفيد باشد. تنوع منابع و مآخذ در ذيل هر مدخل، این امكان را فراهم كرده است تا هر خواننده‌اى، فراخور خویش تفصيل مطالب را در صفحات ذكرشده منبع در دسترسش، پى گيرد.<ref>همان</ref>
#منابع و مآخذ ذيل هر مدخل، به ترتيب حروف الفبا تنظيم و شماره جلد و صفحه هر منبع ذكر شده و در دقت و صحت آن، كوشش بسيار شده است. توجه همه‌جانبه به اين مهم به چند جهت، از جمله جلوگيرى از اتلاف وقت و سهولت پى‌گيرى و همچنين اطلاع اجمالى از حجم پرداختن ديگران به شخصيت مورد نظر، صورت گرفته است.
#منابع و مآخذ ذيل هر مدخل، به ترتيب حروف الفبا تنظيم و شماره جلد و صفحه هر منبع ذكر شده و در دقت و صحت آن، كوشش بسيار شده است. توجه همه‌جانبه به این مهم به چند جهت، از جمله جلوگيرى از اتلاف وقت و سهولت پى‌گيرى و همچنين اطلاع اجمالى از حجم پرداختن ديگران به شخصيت مورد نظر، صورت گرفته است.
#در ترتيب الفبايى مداخل، «ال» به حساب نيامده است.
#در ترتيب الفبايى مداخل، «ال» به حساب نيامده است.
#رسم الخط به‌كارگرفته‌شده در اين مجموعه، عمدتاً مبتنى بر شيوه‌نامه نشر دانشگاهى بوده است.
#رسم الخط به‌كارگرفته‌شده در این مجموعه، عمدتاً مبتنى بر شيوه‌نامه نشر دانشگاهى بوده است.
#قرار گرفتن شخصيت‌هاى مختلف، عناوین متفاوت فرهنگى، علمى و هنرى در كنار یکديگر، نمايانگر فرهنگ چندبعدى و چندصدايى ایران‌زمين، به‌ویژه بعد از رواج اسلام است.
#قرار گرفتن شخصيت‌هاى مختلف، عناوین متفاوت فرهنگى، علمى و هنرى در كنار یکديگر، نمايانگر فرهنگ چندبعدى و چندصدايى ایران‌زمين، به‌ویژه بعد از رواج اسلام است.
#هرچند كه در اين اثر، به دلايلى، استقصاى تام و تمام صورت نگرفته، اما بااين‌همه، اين اثر برای دانش‌پژوهان، كارساز و راهگشاست.<ref>همان</ref>
#هرچند كه در این اثر، به دلايلى، استقصاى تام و تمام صورت نگرفته، اما بااين‌همه، این اثر برای دانش‌پژوهان، كارساز و راهگشاست.<ref>همان</ref>


در اين اثر هر مدخل از سه بخش كلى تشكيل شده است:
در این اثر هر مدخل از سه بخش كلى تشكيل شده است:


بخش اول: تعيين سرشناسه‌ها: اسم اشهر در تعيين سرشناسه‌ها ملاك اصلى بوده است و اگر شخصى داراى چندين شهرت بوده، شرح حال او به تصديق چندين منبع متقدم در ذيل نام اشهرش آمده و شهرت‌هاى ديگر وى در جاى خود ذكر شده و به قسمت نوشته‌شده، ارجاع داده شده است. اسم اشهر در مورد عالمان دينى، عمدتاً مبتنى بر كنيه و گاه لقب و همچنين نسبت شهر بوده است. در مورد شاعران، اسم اشهر اغلب مبتنى بر تخلص بوده و در مورد هنرمندان اسم اشهر همان اسمى است كه در رقمشان آمده است.<ref>همان، صدوازده</ref>
بخش اول: تعيين سرشناسه‌ها: اسم اشهر در تعيين سرشناسه‌ها ملاك اصلى بوده است و اگر شخصى داراى چندين شهرت بوده، شرح حال او به تصديق چندين منبع متقدم در ذيل نام اشهرش آمده و شهرت‌هاى ديگر وى در جاى خود ذكر شده و به قسمت نوشته‌شده، ارجاع داده شده است. اسم اشهر در مورد عالمان دينى، عمدتاً مبتنى بر كنيه و گاه لقب و همچنين نسبت شهر بوده است. در مورد شاعران، اسم اشهر اغلب مبتنى بر تخلص بوده و در مورد هنرمندان اسم اشهر همان اسمى است كه در رقمشان آمده است.<ref>همان، صدوازده</ref>


بخش دوم: عنوان فرهنگى و متن مدخل: در اين مجموعه، به‌هيچ‌وجه عنوان سياسى و مشغله كارى فرد، مورد نظر نبوده و تنها به مشخصات فرهنگى، علمى و ادبى صاحب عنوان توجه شده است. متن هر مدخل، سايه متن زندگى هر فرد است و از تولد آغاز و به مرگ و محل دفن او ختم مى‌شود و چون آثار، تنها چيزى است كه بعد از مرگ باقى مى‌ماند، در انتهاى مدخل آورده شده است. اسامى آثار بازشناسى از یکديگر در داخل گيومه «» قرار داده شده است.<ref>همان</ref>
بخش دوم: عنوان فرهنگى و متن مدخل: در این مجموعه، به‌هيچ‌وجه عنوان سياسى و مشغله كارى فرد، مورد نظر نبوده و تنها به مشخصات فرهنگى، علمى و ادبى صاحب عنوان توجه شده است. متن هر مدخل، سايه متن زندگى هر فرد است و از تولد آغاز و به مرگ و محل دفن او ختم مى‌شود و چون آثار، تنها چيزى است كه بعد از مرگ باقى مى‌ماند، در انتهاى مدخل آورده شده است. اسامى آثار بازشناسى از یکديگر در داخل گيومه «» قرار داده شده است.<ref>همان</ref>


بخش سوم: منابع و مآخذ: در اين بخش، منابع و مآخذ به ترتيب حروف الفبائى و با ذكر مجلد و شماره صفحه ذكر شده است.<ref>همان</ref>
بخش سوم: منابع و مآخذ: در این بخش، منابع و مآخذ به ترتيب حروف الفبائى و با ذكر مجلد و شماره صفحه ذكر شده است.<ref>همان</ref>


ترتيب اجزاء ساختمان یک مدخل، به قرار زير مى‌باشد:
ترتيب اجزاء ساختمان یک مدخل، به قرار زير مى‌باشد:
خط ۸۴: خط ۸۴:
#آثار (علمى، فرهنگى، هنرى و...).<ref>ر.ک: همان، صسيزده</ref>
#آثار (علمى، فرهنگى، هنرى و...).<ref>ر.ک: همان، صسيزده</ref>


در پایان تذكر اين نكته ضرورى است كه باآنكه در مقدمه و پشت جلد ذكر شده است كه کتاب را به سال 1300ش محدود كرده‌اند، لیکن احوال كسانى در آن ديده مى‌شود كه زاده سال‌هاى پس از 1300ش هستند. اختصارات کتاب هم به‌گونه‌اى انتخاب شده‌اند كه گاه منظور از آنها به‌آسانى امكان‌پذير نيست؛ مثلاًاز «س» هم سال و هم «سده» مراد شده است. حرف «ش» هم برای «شمسى» و هم برای «شماره» منظور گرديده است. منابع مورد استفاده مؤلفان، اكثرا مقبول و درجه اوّل هستند، اما گاه آثار ضعيف هم در ميان مآخذ ديده مى‌شوند كه بهتر بود از آنها صرف نظر مى‌كردند.<ref>آل داود، سيد‌‎على، 1378، ص211</ref>
در پایان تذكر این نكته ضرورى است كه باآنكه در مقدمه و پشت جلد ذكر شده است كه کتاب را به سال 1300ش محدود كرده‌اند، لیکن احوال كسانى در آن ديده مى‌شود كه زاده سال‌هاى پس از 1300ش هستند. اختصارات کتاب هم به‌گونه‌اى انتخاب شده‌اند كه گاه منظور از آنها به‌آسانى امكان‌پذير نيست؛ مثلاًاز «س» هم سال و هم «سده» مراد شده است. حرف «ش» هم برای «شمسى» و هم برای «شماره» منظور گرديده است. منابع مورد استفاده مؤلفان، اكثرا مقبول و درجه اوّل هستند، اما گاه آثار ضعيف هم در ميان مآخذ ديده مى‌شوند كه بهتر بود از آنها صرف نظر مى‌كردند.<ref>آل داود، سيد‌‎على، 1378، ص211</ref>


==وضعيت کتاب==
==وضعيت کتاب==
۶۱٬۱۸۹

ویرایش