۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'>
[[پرونده:NUR10016J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
«مجمع الرجال»، تأليف | «مجمع الرجال»، تأليف «[[زكىالدين عنايتالله قهپايى]]»، از علماى قرن يازدهم قمرى و از شاگردان [[محقق اردبيلى]] و [[مولى عبدالله شوشترى]] و [[شيخ بهائى]]، به زبان عربى است. | ||
وى در اين كتاب مجموعههاى رجالى قدما (رجال | وى در اين كتاب مجموعههاى رجالى قدما ([[رجال نجاشى]]، [[رجال شيخ طوسى]]، [[اختيار معرفة الرجال]]، [[الفهرست]]) را در يك دائرةالمعارف و موسوعه گرد آورد تا از پراكندگى محفوظ بماند؛ بر همين اساس، چهار كتاب معجم رجالى متقدمان را بهضميمه سخنان ابن غضائرى گرد آورده است. كتاب توسط ضياءالدين علامه مورد تحقيق قرار گرفته است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و سپس وارد متن اصلى مىشود. | كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و سپس وارد متن اصلى مىشود. | ||
مرحوم قهپايى در اين كتاب هفت جلدى، اسامى راويان را بر اساس حروف الفبا مرتب و فقط به ذكر اسامى اكتفا نموده است. پس از آن، با ملاحظه اينكه براى مراجعهكننده مشكلاتى فراهم نشود، بر آن شده تا در ذيل هريك از اسامى، تمام آنچه را كه در پنج كتاب مذكور آمده است، بياورد؛ ابتدا مطالب كشى را آورده و در مرحله دوم سخنان غضايرى را نقل مىكند و در مرتبه سوم | مرحوم قهپايى در اين كتاب هفت جلدى، اسامى راويان را بر اساس حروف الفبا مرتب و فقط به ذكر اسامى اكتفا نموده است. پس از آن، با ملاحظه اينكه براى مراجعهكننده مشكلاتى فراهم نشود، بر آن شده تا در ذيل هريك از اسامى، تمام آنچه را كه در پنج كتاب مذكور آمده است، بياورد؛ ابتدا مطالب [[كشى]] را آورده و در مرحله دوم سخنان [[غضايرى]] را نقل مىكند و در مرتبه سوم «[[رجال شيخ طوسى]]»، آنگاه كتاب «[[الفهرست]]» و در خاتمه نيز مطالب [[نجاشى]] را ذكر مىكند. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
مؤلف، كتاب را با «آدم بن اسحق بن آدم» آغاز كرده است. او در ابتدا بخشى از فهرست شيخ طوسى را كه درباره «آدم بن اسحق» است، آورده و در ادامه مطالبى را كه در رجال نجاشى درباره اوست، ذكر كرده است | مؤلف، كتاب را با «آدم بن اسحق بن آدم» آغاز كرده است. او در ابتدا بخشى از [[فهرست شيخ طوسى]] را كه درباره «آدم بن اسحق» است، آورده و در ادامه مطالبى را كه در [[رجال نجاشى]] درباره اوست، ذكر كرده است <ref>متن كتاب، ج1، ص13</ref>. | ||
مؤلف، راويانى را كه نامشان با حرف «ياء» آغاز مىشود، در جلد ششم كتاب آورده است. او در ادامه بابى با عنوان «باب من لم يسم» آورده كه شامل رواتى است كه نام آنها ذكر نشده و از آنها بهعنوان «رجل»، «بعض أصحاب»، «شيخ من أصحابنا»، «عمن سمع» و... ياد شده است. | مؤلف، راويانى را كه نامشان با حرف «ياء» آغاز مىشود، در جلد ششم كتاب آورده است. او در ادامه بابى با عنوان «باب من لم يسم» آورده كه شامل رواتى است كه نام آنها ذكر نشده و از آنها بهعنوان «رجل»، «بعض أصحاب»، «شيخ من أصحابنا»، «عمن سمع» و... ياد شده است. | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
جلد پايانى كتاب شامل راويانى است كه نام آنها در قالب «كنيه» و «لقب» در اسناد روايات آمد است. در ادامه نيز نيز راويانى كه از جنس مؤنثند آمده است. | جلد پايانى كتاب شامل راويانى است كه نام آنها در قالب «كنيه» و «لقب» در اسناد روايات آمد است. در ادامه نيز نيز راويانى كه از جنس مؤنثند آمده است. | ||
علاوه بر آن در اين جلد مؤلف، دوازده فايده، بههمراه طريق شيخ در دو كتاب تهذيب و استبصار و طريق صدوق در مشيخه را يادآورى كرده است. | علاوه بر آن در اين جلد مؤلف، دوازده فايده، بههمراه طريق [[شیخ طوسی|شيخ]] در دو كتاب [[تهذیب الاحکام|تهذيب]] و [[استبصار]] و طريق [[صدوق]] در مشيخه را يادآورى كرده است. | ||
مؤلف، از كتاب كشى با رمز «كش» و از كتاب غضايرى با رمز «غض» و از «رجال» شيخ طوسى به رمز «جخ» و از كتاب «الفهرست» شيخ طوسى به رمز «ست» و از كتاب نجاشى به رمز «نجش» ياد مىكند. درباره راويان و همينطور معصومان(ع) نيز رموز مخصوصى دارد كه بدين شرح است: | مؤلف، از كتاب كشى با رمز «كش» و از كتاب غضايرى با رمز «غض» و از «رجال» شيخ طوسى به رمز «جخ» و از كتاب «الفهرست» شيخ طوسى به رمز «ست» و از كتاب نجاشى به رمز «نجش» ياد مىكند. درباره راويان و همينطور معصومان(ع) نيز رموز مخصوصى دارد كه بدين شرح است: | ||
خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
13. «لم»، راويانى كه از ائمه(ع) روايت نكردهاند. | 13. «لم»، راويانى كه از ائمه(ع) روايت نكردهاند. | ||
او در اين رمزها از حسن بن على بن داود حلى صاحب كتاب | او در اين رمزها از [[حسن بن على بن داود حلى]] صاحب كتاب «[[رجال ابن داود]]» پيروى كرده و او را مبتكر اين شيوه دانسته است. | ||
ايشان كه عين عبارات بزرگان را آورده است، در پاورقى گاهى نكاتى را مطرح مىكند كه قابل تأمل است. | ايشان كه عين عبارات بزرگان را آورده است، در پاورقى گاهى نكاتى را مطرح مىكند كه قابل تأمل است. | ||
خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
2. عدهاى ديگر معتقدند، اگر روايتى از اصحاب اجماع رسيده باشد، آن روايت صحيح و معتبر است؛ گرچه آن روايت مرسل يا مهمل و... باشد و حتى اگر فردى از اصحاب اجماع از راوى مهمل و مجهول روايت كند، دليل بر وثاقت آن خواهد بود. | 2. عدهاى ديگر معتقدند، اگر روايتى از اصحاب اجماع رسيده باشد، آن روايت صحيح و معتبر است؛ گرچه آن روايت مرسل يا مهمل و... باشد و حتى اگر فردى از اصحاب اجماع از راوى مهمل و مجهول روايت كند، دليل بر وثاقت آن خواهد بود. | ||
معناى اول تا قرن يازدهم مورد توجه علما بوده است؛ هرچند در كتاب | معناى اول تا قرن يازدهم مورد توجه علما بوده است؛ هرچند در كتاب «[[غاية المراد]]» [[شهيد اول، محمد بن مكى عاملى]] (قدسسره) (786ق) معناى دوم به چشم مىخورد؛ بهعنوان مثال، در كتاب البيع «غاية المراد» حديثى آورده و بعد از آن مىگويد: | ||
اشكال نشود كه اين حديث بهخاطر وجود «ابوالربيع شامى خالد بن اوفى» كه مهمل است، ضعيف مىباشد؛ خير، ضعيف نيست؛ چراكه «حسن بن محبوب» از او نقل كرده است و او از اصحاب اجماع است. | اشكال نشود كه اين حديث بهخاطر وجود «ابوالربيع شامى خالد بن اوفى» كه مهمل است، ضعيف مىباشد؛ خير، ضعيف نيست؛ چراكه «حسن بن محبوب» از او نقل كرده است و او از اصحاب اجماع است. | ||
ملا عنايتالله قهپايى در اين مطلب با استاد خود ملا عبدالله تسترى (1021ق) اختلاف نظر دارد. استادش اصرار دارد كه معناى دوم را نمىتوان پذيرفت و معناى قاعده را بايد به همان وجه اول تفسير نمود. از نكات ديگر اين است كه او معتقد است اسحاق بن عمار با اسحاق بن صيرفى فرق دارد و اينها دو نفر مىباشند؛ زيرا، در ترجمه يكى از آنها كلمه «له أصل» ذكر شده است و اين جمله درباره يكى از آن دو، دليل تفاوت بين آنهاست. | ملا عنايتالله قهپايى در اين مطلب با استاد خود [[ملا عبدالله تسترى]] (1021ق) اختلاف نظر دارد. استادش اصرار دارد كه معناى دوم را نمىتوان پذيرفت و معناى قاعده را بايد به همان وجه اول تفسير نمود. از نكات ديگر اين است كه او معتقد است اسحاق بن عمار با اسحاق بن صيرفى فرق دارد و اينها دو نفر مىباشند؛ زيرا، در ترجمه يكى از آنها كلمه «له أصل» ذكر شده است و اين جمله درباره يكى از آن دو، دليل تفاوت بين آنهاست. | ||
از ديگر نكات برجسته اين كتاب، گردآورى و پرداختن به سخنان «ابن غضائرى» است؛ همانطوركه قبلا اشاره شد، ابن غضائرى داراى تأليفاتى بوده است كه بعد از رحلت ايشان، از بين رفته است؛ البته «كتاب الضعفاء» ايشان تا قرن هشتم موجود بوده است؛ زيرا، احمد بن طاووس حلى (673ق) در كتاب | از ديگر نكات برجسته اين كتاب، گردآورى و پرداختن به سخنان «ابن غضائرى» است؛ همانطوركه قبلا اشاره شد، ابن غضائرى داراى تأليفاتى بوده است كه بعد از رحلت ايشان، از بين رفته است؛ البته «كتاب الضعفاء» ايشان تا قرن هشتم موجود بوده است؛ زيرا، [[احمد بن طاووس حلى]] (673ق) در كتاب «[[حل الإشكال]]» از سخنان ايشان ياد مىكند. مرحوم ملا عبدالله تسترى (1021ق) اين سخنان را از «حل الإشكال» استخراج نموده و شاگردش مرحوم قهپايى اين مطالب را در «مجمع الرجال» گرد آورده است. | ||
دو شخصيت به نام غضائرى وجود دارد: يكى حسين بن عبيدالله الغضائرى و ديگرى احمد بن حسين بن عبيدالله غضائرى، كه اين دو شخصيت، پدر و پسر و هر دو معروف و مشهور هستند. | دو شخصيت به نام غضائرى وجود دارد: يكى حسين بن عبيدالله الغضائرى و ديگرى احمد بن حسين بن عبيدالله غضائرى، كه اين دو شخصيت، پدر و پسر و هر دو معروف و مشهور هستند. | ||
خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
ابن غضائرى علاوه بر بررسى ضعف و جرح راويان، در برخى موارد به توثيق راويان نيز پرداخته است؛ مثلا درباره «جابر بن يزيد جعفى» دو نظريه مطرح است؛ اما ابن غضائرى او را با لفظ «ثقه» ستوده است. وى در مقابل «كتاب الضعفاء»، ظاهرا كتابى با عنوان «الممدوحين» داشته است كه در آن كتاب به توثيق راويان مىپردازد. | ابن غضائرى علاوه بر بررسى ضعف و جرح راويان، در برخى موارد به توثيق راويان نيز پرداخته است؛ مثلا درباره «جابر بن يزيد جعفى» دو نظريه مطرح است؛ اما ابن غضائرى او را با لفظ «ثقه» ستوده است. وى در مقابل «كتاب الضعفاء»، ظاهرا كتابى با عنوان «الممدوحين» داشته است كه در آن كتاب به توثيق راويان مىپردازد. | ||
آنچه در كتاب «مجمع الرجال» با رمز «غض» موجود است، همان سخنان ابن غضائرى است كه از كتابهاى | آنچه در كتاب «مجمع الرجال» با رمز «غض» موجود است، همان سخنان ابن غضائرى است كه از كتابهاى «[[خلاصة الرجال]]»، «رجال ابن داود» و «حل الإشكال» گردآورى شده است. پس مىتوان گفت: تنها منبعى كه كلمات ابن غضائرى در آن گرد آمده، همان كتاب «مجمع الرجال» قهپايى است <ref>ربانى، محمدحسن، ص223-228</ref>. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
فهرست محتويات در ابتداى هر جلد آمده است. | فهرست محتويات در ابتداى هر جلد آمده است. | ||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
خط ۱۴۴: | خط ۱۴۸: | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | [[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | ||
ویرایش