تاریخ اسلام (رسولی محلاتی)

تاریخ اسلام، تألیف سید هاشم رسولی محلاتی (1308-1398ش)، فقیه، مورخ و نویسنده حوزه تاریخ اسلام و اهل بیت(ع) است. تنظیم و تحقیق کتاب توسط محمدعلی چنارانی انجام شده است.

تاریخ اسلام(رسولی، هاشم)
پدیدآوران	رسولی، هاشم (نويسنده) چنارانی، محمد علی (خلاصه کننده)
ناشر	دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1386ش
چاپ	16
شابک	‎964-430-203-6
موضوع	اسلام - تاریخ
زبان	فارسی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‎‏/‎‏ر‎‏5‎‏ت‎‏2 14 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

این کتاب با هدف تأمین متن آموزشی خلاصه و جامعی برای دانشجویان درباره تاریخ صدر اسلام، از دوران پیش از بعثت پیامبر(ص) تا زندگانی امام حسین(ع)، تدوین شده است.

موضوع و هدف

1. نویسنده نیاز شدید دانشجویان را به متنی که در هر قسمت از تاریخ صدر اسلام در ترم‌های مختلف مورد نیازشان است، احساس می‌کرده؛ لذا سعی می‌نموده که خلاصه آن را جداگانه در کتابی که جمعا از دویست‌وپنجاه تا سیصد صفحه تجاوز نکند در اختیارشان قرار داده یا معرفی کند تا بتوانند طبق برنامه اعلام‌شده تا پایان ترم، از آن کتاب استفاده کنند، ولی به دلیل فقدان چنین متن جامع و مانعی، درصدد تدوین و تنظیم چنین کتابی برآمده و از آقای چنارانی خواسته که ایشان تحت نظر وی انجام این کار را از روی تألیفات خود نویسنده (محلاتی) برعهده گیرد. آقای چنارانی بخشی از این کار را انجام داده و نویسنده به بازنگری و تصحیح آن بخش پرداخته و سپس خود برای تنظیم مطالب مربوط به زندگانی علی(ع) و حسنین(ع) دست‌به‌کار شده و بیشترین قسمت آن را تنظیم نموده و از تلخیص آقای چنارانی نیز مقدار کمی بهره برده که البته قسمت عمده آن تألیف یا تلخیص خود نویسنده است.
2. نویسنده در نظر دارد که جلدهای بعدی را که شامل زندگی بقیه ائمه معصومین(ع) است نیز به همین سبک تدوین و تنظیم نماید.

ویژگی‌های کتاب

1. استفاده از روایات و نقل‌قول‌ها: مؤلف برای ارائه مطالب، از روایات فراوانی، چه از منابع شیعی و چه از منابع اهل سنت، استفاده ‌کرده و در مواردی به گفته‌های نویسندگان نیز اشاره نموده است.
2. خلاصه‌نویسی و ارجاع به منابع اصلی: مؤلف برای اختصار، تنها به ذکر چند نمونه از روایات فراوان بسنده می‌کند و خوانندگان را برای کسب اطلاعات بیشتر به کتاب‌های مربوطه (که در پاورقی از آنها یاد کرده) ارجاع می‌دهد.
3. بررسی و نقد روایات: مؤلف با توجه به روایات معتبر و صریحی که دال بر این هستند که هر کاری که ائمه(ع) انجام داده‌اند، طبق دستور الهی بوده است، روایاتی را که منافات با این معنا دارند (مثل روایت مخالفت امام حسین(ع) با امام حسن(ع))، ساختگی و جعلی می‌داند.

ساختار و محتوا

این کتاب در سه جلد تنظیم و هر جلد به بخش‌های متعددی تقسیم شده است. این بخش‌ها نیز خود شامل زیرفصل‌ها یا موضوعات جزیی‌تر هستند؛ به شرح زیر:

• جلد اول (از پیدایش عرب تا پایان خلافت عثمان): این جلد، مشتمل بر یک مقدمه (شامل بیان موضوع کتاب و چگونگی شکل‌گیری و هدف از نگارش آن) و هفت بخش است که به‌ترتیب موضوعات زیر را در خود جای داده‌اند:

1. شبه‌جزیره عربستان و موقعیت آن.
2. دوران ولادت و نوجوانی رسول خدا(ع).
3. ازدواج با خدیجه تا بعثت رسول خدا(ع).
4. بعثت رسول خدا(ص).
5. هجرت به مدینه.
6. در بیان قسمتی از سیره عملی و مکارم الاخلاق و سخنان حیات‌بخش آن حضرت.
7. دوران خلافت خلفای سه‌گانه (ابوبکر، عمر، عثمان).

• جلد دوم (زندگی‌نامه علی امیرالمؤمنین، فاطمه زهرا و امام حسن مجتبی(ع)): این جلد، شامل سه بخش اصلی است که هر بخش آن، به شرح زندگانی یکی از سه معصوم یادشده پرداخته است. در هر بخش، موضوعات کلی و جزیی متعدد و متنوعی مطرح گردیده است. موضوعات کلی بخش اول (زندگانی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع))، عبارتند از:

1. از ولادت تا خلافت؛
2. دوران خلافت علی(ع) تا شهادت آن بزرگوار؛
3. شهادت امام(ع)؛
4. شمه‌ای از فضایل و ذکر قسمتی از سیره عملی و مکارم اخلاقی آن حضرت؛
5. قسمتی از سخنان حیات‌بخش امیرالمؤمنین(ع).

موضوعات کلی بخش دوم (زندگانی حضرت فاطمه زهرا(س))، عبارتند از:

1. ولادت و دوران کودکی؛
2. ازدواج و زندگی زناشویی فاطمه(ع)؛
3. شمه‌ای از فضایل و سیره عملی آن بانوی بزرگ اسلام؛
4. شهادت؛
5. فرزندان آن حضرت.

موضوعات کلی بخش سوم (زندگانی حضرت امام حسن مجتبی(ع))، عبارتند از:

1. از ولادت تا امامت؛
2. دوران امامت آن حضرت؛
3. شمه‌ای از فضایل و مکارم اخلاقی آن حضرت؛
4. قسمتی از سخنان حیات‌بخش و روایاتی که در فنون مختلف از امام حسن(ع) نقل شده؛
5. ماجرای شهادت.

• جلد سوم (زندگی‌نامه امام حسین(ع)): این جلد، مشتمل بر هفت بخش است که به‌ترتیب موضوعات کلی زیر را در خود جای داده‌اند:

1. از ولادت تا امامت؛
2. از امامت تا قیام امام(ع) و حرکت به‌سوی مکه؛
3. آغاز قیام و حرکت به‌سوی مکه؛
4. حرکت به‌سوی عراق تا شهادت؛
5. ورود امام به کربلا و شهادت یاران و نزدیکان؛
6. شهادت امام حسین(ع)؛
7. شمه‌ای از فضایل و مکارم اخلاق امام حسین(ع).

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.