وردی، علی
علی الوردی (۱۹۱۳-۱۹۹۵م)، جامعهشناس، مورخ و نویسنده سرشناس عراقی. وی از پیشگامان علم جامعهشناسی در عراق و از روشنفکران مؤثر در جهان عرب به شمار میرود. الوردی با تکیه بر آموزشهای دانشگاهی در آمریکا و تأثیرپذیری از اندیشههای ابن خلدون، به تحلیل جامعه عراق با تمرکز بر تضاد بین ارزشهای بدویت و مدنیت پرداخت. آثار او مانند «وعاظ السلاطین» و «لمحات اجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث» نقدی جسورانه بر ساختارهای اجتماعی، سیاسی و دینی زمانه خود ارائه میدهند و تا امروز مورد توجه و بحث هستند. او به دلیل نظریات جنجالیاش همواره مورد نقد گروههای فکری مختلف قرار داشت.
| علی الوردی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | علی حسین محسن عبدالجلیل الوردی |
| نامهای دیگر | دکتر علی الوردی |
| لقب | رائد علم الاجتماع العراقی |
| ولادت | ۱۹۱۳ میلادی |
| محل تولد | کاظمین، بغداد، عراق، عراق |
| محل زندگی | بغداد |
| رحلت | ۱۳ ژوئیه ۱۹۹۵ میلادی |
| مدفن | بغداد |
| طول عمر | ۸۲ سال |
| فرزندان | حسان، جعفر، سیناء، فیصل |
| پیشه | جامعهشناس، مورخ، نویسنده، استاد دانشگاه |
| منصب | استاد جامعهشناسی دانشگاه بغداد |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | دکتری |
| دانشگاه | دانشگاه بغداد |
| علایق پژوهشی | جامعهشناسی تاریخی، تحلیل جامعه عراق، انسانشناسی |
| سبک نوشتاری | علمی-تحلیلی، نقاد، روان |
| برخی آثار | |
ولادت
علی حسین محسن عبدالجلیل الوردی در سال ۱۹۱۳ میلادی در محله کاظمین بغداد به دنیا آمد.[۱] خانواده او اصالتاً اهل تبریز بودند و لقب «الوردی» را به دلیل اشتغال جد اعلایشان در صنعت تقطیر گلاب گرفتهاند. وی در خانوادهای متوسط و سنتی پرورش یافت.[۲]
تحصیلات
الوردی به دلیل فقر مالی، تحصیل را در سال ۱۹۲۴ ترک کرد و به کار در عطاری پرداخت، اما علاقه شدیدش به مطالعه باعث اخراج او شد. در سال ۱۹۳۱ به صورت متفرقه و در کلاسهای شبانه، تحصیلات ابتدایی را از سر گرفت. پس از اتمام دبیرستان با رتبه ممتاز، بورسیه تحصیل در دانشگاه آمریکایی بیروت را دریافت کرد و در سال ۱۹۴۳ لیسانس گرفت. سپس برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در سال ۱۹۴۸ مدرک کارشناسی ارشد و در سال ۱۹۵۰ دکترای جامعهشناسی را از دانشگاه تگزاس در آستین دریافت نمود. رساله دکترای او درباره اندیشههای ابن خلدون بود.[۳]
فعالیتها
پس از بازگشت به عراق در سال ۱۹۵۰، به عنوان استاد جامعهشناسی در دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد مشغول به کار شد. الوردی با ترکیب روشهای علمی جامعهشناسی مدرن و بینش تاریخی ابن خلدون، به تحلیل عمیق جامعه عراق پرداخت. مهمترین محور نظری او تحلیل «شخصیت دوگانه (ازدواجی) عراقی» برآمده از تقابل همیشگی «ارزشهای بدویت» (صحرانشینی) و «ارزشهای مدنیت» (شهرنشینی) بود. او جغرافیای عراق و همجواری آن با صحرا را عامل اصلی این کشمکش تاریخی میدانست. الوردی در کتابهایش مانند «وعاظ السلاطین» به نقد نقش برخی نهادهای دینی در توجیه قدرت حاکمان پرداخت و بر ضرورت عقلانیت، نقد تاریخی و مدارا تأکید کرد. آثار او با استقبال عمومی مواجه شد، اما از سوی گروههای ایدئولوژیک مختلف مانند ناسیونالیستهای عرب، مارکسیستها و محافظهکاران مذهبی مورد انتقاد و حتی تکفیر قرار گرفت. او در سال ۱۹۷۰ با درخواست خود بازنشسته شد، اما به تحقیق و تألیف ادامه داد.[۴][۵]
وفات
علی الوردی پس از یک دوره مبارزه با بیماری سرطان، در ۱۳ ژوئیه ۱۹۹۵ (۲۲ تیر ۱۳۷۴) در بغداد درگذشت. مرگ او در اوج دوران تحریم اقتصادی عراق اتفاق افتاد و برخی کمبود دارو و امکانات درمانی ناشی از تحریم را در آن مؤثر دانستند.[۶]
آثار
- مهزلة العقل البشری
- وعاظ السلاطین
- لمحات اجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث (در ۸ جلد)
- خوارق اللاشعور (یا اسرار الشخصیة الناجحة)
- دراسة فی طبیعة المجتمع العراقی
- شخصیة الفرد العراقی
- منطق ابن خلدون
- أسطورة الأدب الرفیع
- أحلام بین العلم والعقیدة
- هکذا قتلوا قرة العین[۷]
پانويس
- ↑ ر.ک: الدكتور علي الوردي، جامعة بغداد
- ↑ ر.ک: رائد علم الاجتماع الدكتور علي الوردي، الگاردينيا - مجلة ثقافية عامة - رائد علم الاجتماع الدكتور علي الوردي، 10 شباط/فبراير 2013
- ↑ ر.ک: رائد علم الاجتماع الدكتور علي الوردي، الگاردينيا - مجلة ثقافية عامة - رائد علم الاجتماع الدكتور علي الوردي، 10 شباط/فبراير 2013
- ↑ ر.ک: زندگی و آرای علی الوردی جامعهشناس عراقی،دین آنلاین
- ↑ ر.ک: خضر رخیص، داخل، پایاننامه دکتری با عنوان زندگی آثار و اندیشه های علی الوردی
- ↑ ر.ک: رائد علم الاجتماع الدكتور علي الوردي، الگاردينيا - مجلة ثقافية عامة - رائد علم الاجتماع الدكتور علي الوردي، 10 شباط/فبراير 2013
- ↑ ر.ک: الدكتور علي الوردي، جامعة بغداد
منابع مقاله
وابستهها
الفیلسوف الثائر السید جمال الدین الأفغانی
تاریخ عراق: دیدگاه های اجتماعی از تاریخ عراق معاصر
خوارق اللاشعور، أو، أسرار الشخصية الناجحة
لمحات إجتماعیة من تاريخ العراق الحديث
مهزلة العقل البشري: محاولة جدیدة في نقد المنطق القدیم لا تخلو من سفسطة
الأحلام بين العلم و العقيدة: بحث في الأحلام من حیث تأثیرها في عقائد ...
وعاظ السلاطين: رأي صریح في تاریخ الفکر الإسلامي في ضوء المنطق الحدیث
شخصیة الفرد العراقي: بحث في نفیسة الشعب العراقي علی ضوء علم الإجتماع الحدیث
في الطبيعة البشرية: محاولة في فهم ما جری
منطق إبن خلدون في ضوء حضارتة و شخصیتة
تحليل سوسيولوجی لنظرية ابن خلدون في علم اجتماع المعرفة
علي الوردي نقد كتاب في الشعر الجاهلي لطه حسین
لمحات اجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث
الاخلاق الضائع من الموارد الخلقية
منطق ابن خلدون فی ضوء حضارته و شخصیته
منطق ابن خلدون: جستاری در اندیشه واقعگرای ابنخلدون از نگاه دکتر علی الوردی