سنتهای الهی در پاداش و کیفر
سنتهای الهی در پاداش و کیفر، تألیف محمدحسین زنجیری، در تبیین سنتها و قوانین الهی است که بر نظام آفرینش حاکم بوده و شامل پاداشها و کیفرها میشود. این تحقیق به بررسی اشکال گوناگون مکافات و الطاف الهی در دو ساحت دنیا و آخرت میپردازد و هدف آن، آشناکردن مخاطبان رسانه با این مفاهیم دینی برای تقویت باورهای اعتقادی است. تمرکز محوری کتاب بر این است که پاداش و کیفر تنها مربوط به سرای آخرت نیست، بلکه در زندگی دنیوی نیز جریان دارد.
| سنتهای الهی در پاداش و کیفر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زنجیری، محمدحسین (نويسنده) صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. مرکز پژوهشهای اسلامی (سایر) |
| ناشر | هلا بوک شوب |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1384ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار کتاب
این پژوهش، پس از دیباچه و پیش گفتار، در پنج بخش اصلی تدوین شده است و هر بخش از چندین فصل تشکیل میشود که شامل عناوین فرعی دیگری هستند که با اعداد و حروف مشخص شدهاند.
گزارش محتوا
محتوای اجمالی بخشهای پنجگانه کتاب ازاینقرار است:
بخش اول به خاستگاه پاداش و کیفر در آفرینش اختصاص دارد و به موضوعاتی چون حکمت الهی در پاداش و کیفر و هدف آفرینش میپردازد. تأکید میشود که پاداش و کیفر از جمله مقتضیات حکمت و عدل الهی هستند. برخی آیات قرآنی، رسیدن به پاداش و کیفر را بهعنوان هدف آفرینش معرفی کردهاند. این نظام بر این اصل استوار است که هر کس عمل نیکی انجام دهد یا مرتکب عمل بدی شود، سزای آن عمل را خواهد دید. بااینحال، جزای کامل اعمال در دنیا محقق نمیشود، زیرا دنیا محلی برای اختیار و آزادی انسان است و کمال رشد و تربیت در این جهان حاصل میگردد؛ بنابراین، پاداشها و کیفرهای کامل به سرای آخرت موکول شده است. [۱]
بخش دوم شامل پاداشهای دنیوی و انواع مادی و معنوی آنها است. پاداشهای الهی در دنیا، عمدتاً در جهت تشویق و ترغیب نیکوکاران و همچنین تقویت و تثبیت ایمان آنها در مسیر حق به کار میروند. این پاداشها به دو نوع کلی مادی و معنوی تقسیم میشوند و انواع مختلفی از جمله پاداشهای تشریعی، تکوینی، توفیقی و مکافاتی را شامل میشوند. [۲]
- پاداشهای مادی: این پاداشها شامل مواردی هستند که به طور مستقیم زندگی دنیوی فرد را بهبود میبخشند. برای مثال، تقوا (وظیفهی مؤکد قرآنی) موجب رفع مشکلات فردی، روزی غیرمترقبه، افزایش عمر و گشایش روزی، و برکات در نسل و ذریه میشود. همچنین، توکل بر خداوند، رفع سختیها و گشایش فراوانی را در پی دارد.[۳]
- پاداشهای معنوی: اینها برکات روحی و درجات معنوی هستند که شامل حیات طیب (زندگی پاکیزه و گوارا)، روشنبینی (بصیرت و درک حق و باطل)، شرح صدر (گشایش روحی) و حکمت (بینش عمیق و دانش نافع) هستند.[۴]
بخش سوم، کیفرهای دنیوی را بررسی میکند و شامل کیفرهای تشریعی (مانند حدود و قصاص) و کیفرهای تکوینی (مانند بلایای فردی و اجتماعی) است. هدف از اجرای کیفرهای دنیوی، تأدیب و تصفیه فرد مجرم است تا او را از تباهی نجات دهد و بهسوی خدا بازگرداند. این کیفرها به دو صورت اصلی ظهور میکنند:
- کیفرهای تشریعی (حدود و قصاص): این کیفرها برای تأمین امنیت اجتماعی وضع شدهاند و هدفشان جلوگیری از تکرار جرم و حفظ سلامت جامعه است. اسلام مقرراتی چون قصاص را برای جلوگیری از جرم و جنایت و حفظ حیات جامعه انسانی وضع کرده است. اجرای این قوانین برای جامعه امنیت و سلامت به همراه میآورد. [۵]
- کیفرهای تکوینی: این کیفرها نتایج طبیعی و قهری انحراف از امر الهی هستند.
کیفرهای فردی: مانند ضیق و تنگنا در زندگی، نزول مصیبتها و کوتاهی عمر (ناشی از ترک طاعت و گناه).
کیفرهای اجتماعی: مانند بلایای عمومی (زلزله، سیل، قحطی، خشکسالی) و اختلالات داخلی و پراکندگی اجتماعی که نتیجهی اعمال فاسد مردم است.
- کیفرهای معنوی: مانند: قساوت قلب، انحراف دل از حق و میل به باطل و مهرزدن بر قلبها که سبب فراموشی خدا و غفلت میشود.
از جمله کیفرهای معنوی، امهال و استدراج است؛ یعنی خداوند به افرادی که از مسیر حق منحرف شدهاند، نعمتهای خود را میدهد تا بهتدریج بر گناه و غفلت آنها افزوده شود و عذاب آنها تشدید گردد. همچنین، سلب توفیق معنوی نیز نوعی کیفر معنوی است که دامنگیر شخصی میشود که از عبادت و سلوک خالصانه دور شده باشد. [۶]
بخش چهارم به پاداشها و کیفرهای اخروی، ماهیت تجسم اعمال و تفاوت نظام زندگی دنیوی و اخروی میپردازد. آخرت، سرای جزای کامل و تجسم اعمال است. اعمال نیک در آخرت بهصورت تجسمیافته و پاداشهایی جسمانی و روحانی نمایان میشوند که حیات جدید و لذتهای پایدار به همراه دارد. همچنین، اعمال ناپسند بهصورت کیفرهای جسمانی و روحانی (مانند دوزخ و عذاب) تجسم مییابند. شرط اصلی دریافت پاداشهای اخروی، داشتن ایمان و عمل صالح است. [۷]
بخش پنجم، توصیههایی برای برنامهسازان و دستاندرکاران رسانه جهت انتقال مفاهیم پاداش و کیفر را ارائه میدهد. در بخش پایانی به نحوه انعکاس رسانهای و بازسازی مفاهیم پاداش و کیفر در قالب تولیدات رسانهای و بایدها و نبایدهایی پیرامون آن میپردازد [۸]
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب