داستان ياران

داستان ياران
پدیدآوران	مکارم شیرازی، ناصر (نويسنده) علیان‌نژادی، ابوالقاسم (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	داستان یاران: مجموعه بحث‌های تفسیری حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)
ناشر	انتشارات امام علی بن ابی طالب (علیه السلام)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1390ش
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	تفاسیر شیعه - قرن 14 - تفسیر آیات
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	م‎‏8‎‏د‎‏2 98 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

داستان ياران، از آثار مفسّر قرآن و مرجع تقلید شیعه، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی (متولد ۱۳۰۵ش)، مجموعه گفتارهای تفسیری است که به معرفی و بیان صفات و ویژگی‌های اقوام و گروه‌هایی می‌پردازد که در قرآن کریم با عنوان اصحاب از آنها ياد شده است (مانند «اصحاب كهف»). قرآن‌پژوه معاصر، ابوالقاسم علیان‌نژادی دامغانی (متولد ۱۳۴۳ش) این کتاب را تنظیم کرده است.

هدف و روش

• ابوالقاسم علیان‌نژادی دامغانی، با تأکید بر آنکه اثر حاضر، حاصل جلسات آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در باب تفسير قرآن كريم در ماه مبارك رمضان سال‌هاى 1430 و 1431 ق در حرم مطهّر حضرت فاطمۀ معصومه عليها السلام است، افزوده است:

اینجانب توفيق یافتم كه مباحث مذكور را با دقّت يادداشت كرده، سپس آن‌ها را پاك‌نويس نموده و منابع و مصادر آن را يافته، و ادبيات آن را از حالت گفتارى به نوشتارى تبديل نموده، و در اختيار شما علاقه‌مندان به قرآن كريم و معارف بلند آن قرار دهم.

• آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی چند نکته را یادآور شده است از جمله:

1. در این اثر قصد داريم بحث‌هاى تاريخى قرآن را پيگيرى نماييم. از اقوام، ملّت‌ها و گروه‌هايى كه با عنوان اصحاب از آنها ياد شده، نظير «اصحاب كهف»، «اصحاب الفيل»، «اصحاب السفينه»، «اصحاب الجنّه»، «اصحاب الرسّ‌» و مانند آن، كه 12 مورد مى‌شود، إن‌شاءاللّٰه بحث خواهيم كرد.
2. قرآن مجيد بدون حكمت و دليل، لفظى را انتخاب و آن را تكرار نمى‌كند، به‌طور قطع قدر مشتركى بين تمام اين اصحاب دوازده‌گانه وجود دارد. قدر مشترك آنها - كه شرح هر يك از آنها به صورت مستقل و جداگانه خواهد آمد - اين است كه همۀ آنها مورد امتحان و آزمايش پروردگار قرار گرفتند. برخى در امتحان الهى قبول شدند؛ همچون اصحاب كهف، اصحاب السفينه (ياران نوح پيامبر) و مانند آنها، و عدّه‌اى ديگر مردود؛ مثل اصحاب الفيل (كسانى كه براى ويران ساختن خانه كعبه به مكّه حمله كردند)، اصحاب الاخدود و مانند آنها، كه از عهدۀ آزمايش الهى برنيامدند.

ساختار و محتوا

• مباحث اصلی این اثر از 12 فصل به ترتیب ذیل تشکیل شده است:

1. «اصحاب کهف»: به تفسیر آیات سوره کهف و درس صبر و استقامت از اصحاب کهف می‌پردازد و مباحث متعددی از جمله معنا و انواع تقیه و راه‌های اثبات معاد را بیان می‌کند.
2. «اصحاب اخدود»: آیات مربوط به اصحاب اخدود را از سوره بروج، تفسیر می‌کند و عاقبت شکنجه‌گران و ضرورت صبوری برای رسیدن به نصرت الهی را شرح می‌دهد.
3. «اصحاب الجنّة»: در اینجا، اصحاب الجنّة به معنای بهشتیان نیست. این فصل به مطالعه درس‌ها و حکمت‌های داستان «اصحاب الجنة» به معنای خاصّ می‌پردازد یعنی صاحبان باغ که در سوره قلم آیه 17 آمده است. تاریخ پیشینیان در قرآن مجید، آیات اصحاب الجنة، شرح و تفسیر، بررسی فلسفه مطالعه تاریخ گذشتگان و نکاتی در مورد موانع انفاق و آثار زیان‌بار گناه از بحث‌های آن است.
4. «اصحاب فیل»: این فصل به بررسی اهمیت کعبه و داستان حمله ابرهه اختصاص دارد و مباحثی درباره کعبه شامل اهمیت و قداست کعبه از نظر قرآن، و اهمیت کعبه و مراسم حج در روایات، بررسی سئوالاتی مانند «نماز به سمت قبله چرا؟»، شرح و تفسیر آیات اصحاب الفیل، از جمله بحث‌هایی در مورد اینکه «حقیقت است یا افسانه؟» مطرح می‌شود.
5. «اصحاب سبت»: این فصل یهودیانی را معرفی می‌کند که فرمان الهی در مورد روز شنبه را مراعات نکردند و مباحثی مانند امتحانات الهی و «یاران روز شنبه» بحث‌های مفصلی در مورد «کلاه شرعی» (حیله‌های منفی و مثبت)، مراحل امر به معروف و نهی از منکر در قرآن و روایات بیان می‌شود.
6. «اصحاب سفینه»: این فصل بر زندگانی و رسالت حضرت نوح (علیه‌السلام) تمرکز دارد و نکاتی در مورد زندگانی حضرت نوح شامل مؤمنان به نوح و شیوه تبلیغی او اهمیت نظام ارزشی هر جامعه و تشریح و ترویج نظام ارزشی بررسی عمر طولانی حضرت نوح نکات مهمی درباره روابط مادی و معنوی انسان‌ها و تقاضای بی مورد عقیل بیان می‌گردد.
7. «اصحاب اعراف»: این بخش به ماهیت اصحاب الاعراف می‌پردازد و شرح و تفسیر آیات اصحاب الاعراف، بررسی این سئوال که اصحاب الاعراف چه کسانی هستند؟ و بشارت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) به حارث همدانی از مباحث آن است.
8. «اصحاب مدین»: این فصل مربوط به قوم شعیب و مبارزات انبیاء است و بحث‌هایی در این موارد مطرح می‌کند: «انبیاء با چه چیزهایی مبارزه کرده‌اند؟» و شرح و تفسیر، و سیره علی (علیه‌السلام) در مورد بازاریان، نشانه‌های پیامبران و اهمیت مواردی چون: ۱. تکیه بر منطق و دلیل عقل، ۲. دلسوزی و مهربانی، و ۳. ترک تعصب و مقایسه منطق پیامبران با بت‌پرستان و پیوند حضرت موسی و حضرت شعیب.
9. «اصحاب الایکة»: این بخش به شرح و تفسیر آیات اصحاب الایکه و دلیل تکرار برخی مطالب در قرآن، بررسی این سئوال که «اصحاب الایکه چه کسانی بوده‌اند؟» و راز گریه‌های شعیب پیامبر می‌پردازد.
10. «اصحاب الحجر»: این فصل بر قوم ثمود و قوم صالح تمرکز دارد و قوم صالح و سرگذشت قوم ثمود در سوره نمل و «تقلید مشروع و نامشروع» و «پیروی از نیاکان» و موضوع «مشارکت در ثواب و گناه دیگران» و «اشقی‌الاولین و اشقی‌الآخرین» را طرح می‌کند.
11. «اصحاب الرسّ»: این بخش به معرفی اصحاب الرس و بحث‌های مهم کلامی و اجتماعی می‌پردازد: تفاوت سوره‌های مکی و مدنی، سئوال «اصحاب الرس چه کسانی بودند؟» بحث مفصل خرافه و خرافه‌پرستی (تعریف خرافه، مصادیق خرافه‌پرستی شامل خرافه بت‌پرستی، خرافه هولوکاست و خرافه‌های به نام آزادی) بررسی «سرچشمه‌های خرافه‌پرستی» (جهل و نادانی، اوهام و خیالات، و خواب و رؤیا)
12. «اصحاب القریة»: آخرین بخش به داستان اصحاب القریة در سوره یاسین اختصاص دارد: مباحث مربوط به اصحاب القریه و داستان آن‌ها در سوره یاسین، تحلیل شخصیت‌هایی چون مجاهدی خستگی‌ناپذیر و پیشتازی حبیب نجار، بررسی موضوعاتی چون مأموریت شبعون الصفا و تقیه، تغییر روش مبارزه.

نمونه مباحث

• خداوند متعال از بيان سرگذشت اصحاب كهف سه هدف داشته است:

1. حمايت از مؤمنان راستين؛ اين مطلب از آيه 13 سوره كهف استفاده مى‏شود. توجّه فرماييد: « «نَّحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُمْ بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى»؛ ما داستان آنان را به درستى براى تو بازگو مى‏كنيم؛ آنها جوانانى بودند كه به پروردگارشان ايمان آوردند، و ما بر هدايتشان افزوديم»....
2. بيان توان و قدرت پروردگار؛ در آيه 25 سوره كهف آمده كه آنها 309 سال خوابيدند....
3. باور معاد و جهان ديگر؛ هدف سوم كه مهمترين هدف از اهداف سه‏گانه است در آيه 21 سوره كهف مورد اشاره قرار گرفته؛ توجّه فرماييد: « «وَكَذَلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَارَيْبَ فِيهَا»؛ و اين چنين مردم را از حال آنها آگاه كرديم، تا بدانند كه وعده خداوند (در مورد رستاخيز) حق است؛ و در قيامِ قيامت شكّى نيست». اگر خواب يك روزه را برادر مرگ مى‏دانند، خواب 309 ساله كه عين مرگ است. آرى همان گونه كه خداوند متعال اصحاب كهف را پس از 309 سال خواب عميق بيدار، و در حقيقت زنده كرد و به اين جهان بازگرداند، شما را هم پس از مرگ زنده خواهد كرد.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.