فیضی، ابوالفیض بن مبارک
ابوالفیض بن مبارک (954-1004ق)، معروف به فیضی دکنی، شاعر پارسیگو و نویسنده نامی قرن دهم وزیر اکبرشاه هندی.
| ابوالفیض بن مبارک | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوالفیض بن مبارک |
| نامهای دیگر | فیضی دکنی |
| لقب | ملکالشعرا |
| تخلص | ابتدا «فیضی»، سپس «فیاضی» |
| نسب | از بازماندگان ایرانی (اصالتاً سمنانی یا همدانی) |
| نام پدر | شیخ مبارک |
| ولادت | ۹۵۴ هجری قمری |
| محل تولد | اگوه، هندوستان، هند |
| محل زندگی | هند (دکن، لاهور)، درباری در خدمت اکبرشاه |
| رحلت | ۱۰۰۴ هجری قمری |
| مدفن | لاهور |
| طول عمر | ۵۰ سال |
| خویشاوندان | برادر کوچکتر: شیخ ابوالفضل (ابوالفضل علامی) |
| دین | اسلام (برخی معاصران او را به سبب نزدیکی به اکبرشاه و نقش در «دین الهی» یا «توحید الهی»، متهم به بیدینی کردهاند) |
| پیشه | شاعر، نویسنده، ادیب، سفیر، مربی شاهزادگان |
| منصب | وزیر، ملکالشعرایی دربار اکبرشاه، سفیر، مربی خاص شاهزادگان (مراد و دانیال) |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | شعر، ادبیات، مذاهب |
| سبک نوشتاری | سبک هندی |
| معاصرین | جلالالدین اکبرشاه، شیخ ابوالفضل (برادر) |
| شاگردان | شاهزاده مراد، شاهزاده دانیال |
| برخی آثار | دیوان اشعار (قصاید و غزلیات) منظومههای ناتمام بر اساس خمسه نظامی: مرکز الاسرار، سلیمان و بلقیس، نل و دمن، هفت کشور، اکبرنامه سواطع الالها |
هویت، تبار و زادگاه
نام او شیخ ابوالفیض پسر شیخ مبارک و برادر بزرگ شیخ ابوالفضل و وزیر جلالالدین اکبرشاه هندی (963-1014ق) یکی از شاعران و نویسندگان بزرگ و نامی زبان فارسی در قرن دهم هجری است که اصالتاً از بازماندگان ایرانی است که در قرن هشتم هجری از ایران (سمنان و همدان) به هندوستان مهاجرت کرده بودند.
تولد او در سال ۹۵۴ هجری در اگوهی هندوستان ثبت شده است.
تخلص شعری او در ابتدا «فیضی» بود و در اواخر عمر به «فیاضی» تغییر داد.
حیات درباری و نقش مذهبی
فیضی از جوانی وارد دربار جلالالدین اکبرشاه هندی شد و در سال ۹۸۷ هجری به مقام مربی شاهزاده مراد (پسر دوم اکبرشاه) و شاهزاده دانیال ارتقا یافت. وی یکی از هجده تن از دانشمندانی بود که در زمان پادشاهی اکبر شاه، که به تحقیق مذاهب مختلف و اعلان مذهب جدید «توحید الهی» (دین یزدانی) پرداخت، او را همراهی میکردند.
فیضی در سال ۹۹۹ هجری از جانب اکبر شاه به عنوان سفیر به دکن سفر کرد و سال بعد بازگشت.
در این میان بعد از مرگ غزالی مشهدی، در دربار به مقام ملکالشعرایی رسید.
او به جهت آزادی اندیشی و آزادمردی معروف بوده است. برخی معاصران او را به سبب نزدیکی به اکبرشاه و نقش او در وضع دین جدید، به «بیدینی» متهم کردهاند.
وفات
وفات وی در سال ۱۰۰۴ هجری اتفاق افتاد و در لاهور به خاک سپرده شد.
سبک شعری و دیوان
فیضی یکی از شاعران بزرگ فارسی زبان محسوب میشود که در سبک هندی از استادان درجه اول به شمار میرود.
وی در ادبیات فارسی هند، یکی از پرکارترین و با ذوقترین ادیبان ایرانی بوده است.
دیوان او شامل قصاید و غزلیات است.
آثار و منظومهها
فیضی به تقلید از خمسهٔ نظامی دست به سرودن منظومههایی زد، که بیشتر آنها ناتمام ماند.
- مرکز الاسرار در برابر مخزن الاسرار؛
- سلیمان و بلقیس در برابر خسرو و شیرین؛
- نل و دمن در برابر لیلی و مجنون در سال ۹۹۳ هجری آغاز شد.
- هفت کشور در برابر هفت پیکر؛
- اکبرنامه دربرابر اسکندرنامه؛
- سواطع الالهام[۱].
پانويس
- ↑ ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص389-391
منابع مقاله
حقیقت، عبدالرفیع، شاعران بزرگ ایران، از رودکی تا بهار، تهران، کومش، چاپ اول، 1381ش.