هویت ایرانی در گذر تاریخ: نقد و بررسی کتاب هویت ایرانی
| هویت ایرانی در گذر تاریخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | افروغ، عماد (نویسنده) اشرف، احمد (محقق) |
| ناشر | علم |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| چاپ | اول |
| شابک | 7ـ243ـ246ـ622ـ978 |
| موضوع | افروغ، عماد، ۱۳۳۶ -- . هویت ایرانی -- نقد و تفسیر,ایرانیا‌ن -- هویت نژادی,Race identity -- Iranians,ایرانیا‌ن -- هویت قومی -- تاریخ,History -- Ethnic identity -- Iranians |
| کد کنگره | DSR ۶۵الف۷ـه۹ |
هویت ایرانی در گذر تاریخ: نقد و بررسی کتاب هویت ایرانی تألیف عماد افروغ با پیش‌گفتاری از احمد اشرف؛ در این کتاب، نویسنده به شیوه‌ای روشمند و عالمانه، کتاب (هویت ایرانی) را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. این کتاب، علاوه بر اثر نویسنده، حاوی دو مقاله از (گراردو نیولی) به عنوان شاخص ترین و معروف ترین پژوهشگر عرصه ی هویت ایرانی و زنده یاد دکتر (شاپور شهبازی) است.
ساختار
کتاب در هشت فصل به نگارش درآمده است.
گزارش کتاب
هویت اعم از فردی و اجتماعی، ملی و ایرانی، مقوله و امری اجتماعی است. حتی هویت فردی نیز بدون ارتباط با غیر، معنا و تعین بیرونی ندارد. دربارۀ هویت اجتماعی، وجه و صبغۀ اجتماعی آن روشن و شناخته شده است. بدون حیات اجتماعی و گروه‌بندی‌های آن در سطوح مختلف، سخن از هویت اجتماعی به میان آوردن، اصولا امکان‌ناپذیر و منتفی خواهد بود. به عبارت دیگر، تناظری بین هویت اجتماعی و هستی اجتماعی، در سطوح گروهی و ملی وجود دارد. هویت اجتماعی در قالب گروه‌های اجتماعی، اعم از گروه‌های انجمنی و اشکال نابرابر اجتماعی، متشکل از طبقات اجتماعی، گروه‌های منزلت و گروه‌های قدرت، و گروه‌بندی‌های قومی، نژادی، جنسی و .... و زندگی در سپهر ملی، سرزمینی، زبانی، فرهنگی، دینی و تاریخی قابل ردیابی است.
در فهم هویت تاریخی مشترک، یا به عبارتی هویت ملی و ایرانی خود باید به دنبال گذشتۀ ته‌نشین‌شده‌ای باشیم که کماکان درون و با ماست. احالۀ آن به گذر زمان یا نادیده انگاشتن وجه ته‌نشین‌شدۀ تاریخی آن، هر دو مغایر با هویت در معنای سیالیت و مانایی آن است. حال اینکه عنصر ته‌نشین‌شدۀ هویت ایرانی که کماکان با ماست، چیست و چه حال و روز و چه تحولی در سیر تاریخ داشته است، پرسشی است که با مواجهۀ انتقادی با کتاب «احمد اشرف» با عنوان «هویت ایرانی، از دوران باستان تا پایان پهلوی» با ترجمۀ حمید احمدی در این کتاب به بررسی پرداخته شده است. کتاب احمد اشرف افزون بر اثر نویسنده، دربرگیرندۀ دو مقاله از گراردو نیولی به عنوان شاخص‌ترین و معروف‌ترین پژوهشگر عرصۀ هویت ایرانی و زنده‌یاد دکتر شاپور شهبازی است.
دکتر عماد افروغ در این کتاب ضمن مرور فصول کتاب «هویت ایرانی ....» به ارزیابی برخی از آنها، به طور عمده فصل‌های یک، دو، سه، چهار و هشت پرداخته و در پایان بحث خود را با یک نقد و ارزیابی نهایی و کوتاه به سرانجام رسانده است. همچنین در پیوست این کتاب دو مقاله از احمد اشرف یکی با عنوان «پیدایش تصور ایران در معنای وطن در عصر صفوی» و دیگری با عنوان «هویت ایرانی به سه روایت» آورده شده است.
در نقد و ارزیابی نهایی نویسنده، به این مطالب اشاره شده است: بررسی روشمند، دقیق، خلاقانه، موشکافانه، فرایندی و مورد نیاز یک پژوهش تاریخی و مستند؛ متنی برای آشنایی کلان، راهبر، جهت‌دهنده، راهبردی و مسئله‌مند با تاریخ ایران؛ متنی قابل اتکا برای آشنایی با هویت ایرانی و هویت ملی، اشتراکات و تمایزات و چالش‌های این دو؛ گزیده‌نویسی و اجتناب حداکثری از تکرار یا به عبارتی اجتناب از ایجاد مخل و اطناب ممل که از ویژگی‌های بارز آثار احمد اشرف در هر گفتار است. عدم توجه کافی و البته نه‌چندان دور از انتظار از یک پژوهشگر دقیق، با وسواس و عینیت‌گرای تاریخی به مباحث مفهومی و نظریه‌پردازی و به طور خاص دلالت‌ها که نویسنده را از بسیاری از بصیرت‌های مرتبط با موضوع و منتج از یک نگاه و رویکرد بینارشته‌ای دور می‌سازد. نگاه نسبتاً غیرانتقادی به کلیت تاریخ و .... .[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات