در انتظار امام(ع)، حیات و غیبت، ولایت فقیه و تشکیل حکومت اسلامی

انتظار امام(ع)، حیات و غیبت، ولایت فقیه و تشکیل حکومت اسلامی
پدیدآوران	فضلی، عبدالهادی (مؤلف)، روحانی، حبیب (مترجم)
ناشر	بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
مکان نشر	ایران - مشهد
سال نشر	1372
چاپ	اول
موضوع	مهدویت‌,محمد بن‌ حسن‌ (عج‌)، اما‌م‌ دوازدهم‌، ۲۵۶ق‌.- - اثبا‌ت‌ مهدویت‌,شیعه‌ - عقا‌ید,اسلام‌ و دولت‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۲۲۴/۴/ف۶ف۹۰۴۱

انتظار امام(ع)، حیات و غیبت، ولایت فقیه و تشکیل حکومت اسلامی، تألیف عبدالهادی فضلی با ترجمه حبیب روحانی، به موضوع انتظار، نیابیت فقیه عادل از امام زمان(عج)، و روشهای دعوت به تشکیل حکومت اسلامی پرداخته است.

انتظار ظهور امام زمان(عج)، در رأس آرزوهای تمامی شیعیان است. اما وظیفه مسلمانان در عصر غیبت چیست؟ و جامعه چگونه باید باشد؟ اینها سؤالاتی است که در ذهن هر معتقد به انتظار فرج وجود دارد؛ و در کنار آن موضوعاتی نظیر حکومت جهانی اسلام، ولایت فقیه و دیگر مسائل متعلق به آن، از جمله سؤالاتی است که مؤلف این کتاب درصدد پاسخگویی به آنهاست.

نویسنده، در سه فصل اول درباره حقیقت انتظار، احادیث در مورد انتظار، سلسله نسب حضرت مهدی(عج)، دوره‌های غیبت و امکان طولانی بودن عمر آن‌حضرت، از نظر علمی به بحث پرداخته است.

«دولت امام»، عنوان فصل چهارم کتاب است که مؤلف در آن، ضمن تأکید بر لزوم فراهم ساختن مقدمات دولت مهدی(عج)، به بیان تفاوت دولت پیامبر(ص) و دولت مهدی(عج) پرداخته است. وی تفاوت را در شرایط طبیعی زمان و فضای مناسب برای اجرای احکام اسلام و نیز تغییر موضوعات و برخی احکام می‌داند. فضلی ویژگی‌های دولت آن‌حضرت را اینگونه برشمرده است:

نفوذ سیاسی جهان مشمول؛

عقیده توحیدی همه‌گیر؛

عمومیت یافتن دادگری، امنیت و رفاه؛

رواج علم و فرهنگ.

در فصل پنجم کتاب، با عنوان «انتظار»، لزوم تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت مطرح شده است. نویسنده به نظر محدثین و فقهایی نظیر فیض کاشانی، صاحب جواهر، شهید ثانی و ابن ادریس اشاره دارد؛ زیرا به نظر او آنها بر وجوب تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت تأکید داشته‌اند.

«رئیس دولت»، موضوع فصل بعدی این گفتار است. نویسنده به سه نظریه در مورد نیابت امام(عج) اشاره دارد. نظر اول این است که رئیس دولت کسی است که مسلمانان او را معین کرده باشند. او برای این نظریه این‌گونه استدلال کرده که تمام مسلمانان موظف به اجرای احکام اسلامی هستند و وظیفه همه، برقراری احکام دین است. در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع) و با وجود آنها وظیفه علیحده‌ای برای دیگران باقی نماند؛ولی در زمان غیبت، قیام به امر حکومت، بر تمام مسلمانان واجب است. در نظریه دوم، بالاترین فقیه عادل حاکم است، و دلیل آن هم نقلی و عقلی است.

«تشکیل دولت»، عنوان فصل دیگر کتاب است، که مؤلف در آن از تشکیلات دولت، مدیریت و سرپرستی جامعه در عصر غیبت بحث کرده است. به نظر او، وظیفه شریعت در قانونگذاری، تعیین خط مشی عمومی برای سازماندهی دولت است. چارچوب نظام، شامل روشها و موضوعات است. مسلمانان باید تعیین‌کننده قوه مجریه، مقننه و قضاییه-تحت نظر فقهای عال که وظایف مخصوص به خود را انجام می‌دهند- باشند.

به اعتقاد مؤلف، شکل حکومت در عصر غیبت بدین‌گونه است که حکومتی است قانونی که در رأس آن، فقیه اعلم و عادل قرار دارد و به‌وسیله گروه‌های متخصص و عادل و با نظارت رئیس و سرپرست عادل اداره می‌شود. او نقش مردم و ملت را نظارت بر امر حکومت می‌داند، که در صورت خطا رفتن حکومت، مردم ابتدا باید از روشهای مسالمت‌آمیز برای اصلاح اقدام کنند، و سپس با روشهای خشونت‌آمیز و انقلابی حکومت را به راه آورند؛ ولی در خشونت و انقلاب به مقدار ضرورت اکتفا شود.

فضلی در آخرین بخش کتاب، صور دعوت به تشکیل دولت اسلامی را بیان کرده است. ابتدا با استفاده از انقلاب برای جایگزینی حکومت عدل، و در صورت عدم امکان از راههای مسالمت‌آمیز نظیر اقدامات فرهنگی و اجتماعی، باید اقدام به برپایی حکومت اسلامی شود.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.