محمدزاده صدیق، حسین

محمدزاده صدیق، حسین
محمدزاده صدیق، حسین
تخلص	دۆزگۆن
نام پدر	محمود
ولادت	۲۴ تیر ماه 1324ش
محل تولد	تبریز
رحلت	چهارشنبه دوم شهریور ۱۴۰۱ش
مدفن	قطعه نام‌آوران وادی رحمت تبریز
طول عمر	77 سال
	v; t; e;

حسین محمدزاده صدیق (1324-14001ش)، نویسنده، مترجم، محقق، شاعر، تخلص دۆزگۆن، استاد دانشگاه، پژوهشگر زبان و ادبیات ترکی، و از مبارزین علیه نظام ستم شاهی، از آثار ایشان ترجمه قرآن، ترجمه نهج‌البلاغه، ترجمه‌ی منظوم دیوان منسوب به حضرت علی(ع)، همچنین بسیاری از آثار امام خمینی مانند دیوان امام، وصیت‌نامه، کلمات قصار، منشور روحانیت، نامه به گورباچف، مكتوبات عرفانى، غزليات ورباعيات، اربعين حديث و... را به ترکی آذری ترجمه کرده است.

ولادت

در ۲۴ تیر ماه 1324ش، در محله سرخاب تبریز متولد شد.^[۱]

تحصیلات

در کودکی در مسجد جامع تبریز و حوزه‌ی طالبیه نزد آقامیرزا غلامحسین هریسی، آقا میرزا عمران و مرحوم وقایعی مشکات تبریزی به تعلیم قرآن، فلسفه‌ی اسلام، فقه، احکام و اصول دین مشغول شد.

او، در سال 1337 تحصیلات ابتدایی را به پایان رسانید و وارد دبیرستان شد و در رشته‌ی علوم ادبی مشغول تحصیل گشت.^[۲]

وی پس از دوران تحصیل در دانشسرا، به حرفه معلمی روی آورد و در روستای هریس به کودکان محروم آذربایجان تعلیم میداد. همچنین در دانشگاه تبریز در رشته ادبیات فارسی تحصیل می‌کرد.^[۳]

در دوران نوجوانی‌ الفبای اوستایی آموخت و اوستا‌ را‌ به فارسی ترجمه کرد؛ همچنین با مبلغان و معتقدان مذاهب و ادیان مختلف به مباحثه می‌پرداخت . پس از کسب مدرک کارشناسی و اشتغال به تدریس، نخستین مقاله خود را با عنوان «فرشته میترا و عید‌ مهرگان» به نگارش درآورد.

مبارزات سیاسی

پس از چاپ مقالاتی به زبان ترکی در مجله آدینه، شاعران گمنام دیگری در خطه آذربایجان به آنها می‌پیوندند، او و دوست صمیمی‌اش صمد بهرنگی به فعالیت گسترده خود ادامه می‌دهند. مقاله‌های ایشان در مجله «ارمغان» و مقاله‌هایی که با عنوان «داستانهای ددهفورقود» در مجله وحید به چاپ می رسد. سپس در سال 1347ش و در دوران خفقان ستمشاهی مجله «هنر و اجتماع» را در تبریز به دو زبان ترکی و فارسی منتشر ساخت که این مجله در چاپ هفتمین شماره‌ خود با حمله ساواک تعطیل شد و محمدزاده صدیق به زندان سیاسی ساواک انداخته شد. بخاطر درگیر شدن ایشان با مسائل سیاسی تا سال 1350ش مدرک لیسانس وی را به او ندادند و زمانی که در سال 1348(1969) به دعوت دانشکده زبان و ادبیات ترکی استانبول قصد رفتن به آنجا و تحصیل را داشت خروج ا از کشور توسط رژیم شاه ممنوع شد.

همچنین زمانی که ایشان در دبیرستانهای شهر اردبیل تدریس می‌کردند، از طریق دانش‌آموزان به گردآوری مواد فولکلور و ادبیات شفاهی آذربایجان پرداختند. و در جلسات نسبتا محرمانه‌ای به تدریس زبان و ادبیات ترکی به آن می‌پرداختند. ساواک اردبیل وقتی به این فعالیتها پی برد، بلافاصله ایشان را احضار و از او تعهد گرفت که به کارهای خود خاتمه دهد، ولی طولی نکشید که او را به طور رسمی دستگیر کردند و 41 روز تحت شکنجه و بازجویی قرار دادند. زمانی که نتوانستند سندی دال بر وابستگی او به احزاب و گروهها پیدا کندف او را فقط به جرم «مبهم اقدام علیه امنیت کشور» به دادگاه نظامی برده و در دادگاه نظامی با توجه به این که یکبار در سال 1347 به همین جرم و به علت انتشار هفته نامه «هنر و اجتماع» محاکمه شده بود این بار ایشان را به شش ماه زندان و پنج سال تعلیق از خدمت دولتی محکوم کردند. پس از آزادی از زندان تا پیروزی انقلاب اسلامی ممنوع الخروج از کشور بود. و در طول این سالها به مبارزات قلمی خود جهت احقاق حقوق مردم ایران و بخصوص مردم مظلوم آذربایجان ادامه داد.

در ١٣٥١ش، نخستین کتاب ایشان با نام «واقف، شاعر زیبایی و حقیقت» منتشر شد.

تحصیل در مقطع ارشد و دکتری

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357ش در سال ۱۳۶۰ موفق به اخذ مدرک فوق لیسانس ادبیات ترکی از دانشگاه استانبول و در ۱۳۶۲ موفق به اخذ دکترای تطبیقی زبان‌های فارسی، عربی و ترکی از همان دانشگاه گردید. رساله دکترای وی، «رساله اخلاقیه» اثر میرزاآقای تبریزی بود که در ١٣٦٢ش، از آن دفاع کرد.

روح مذهبی و انقلابی

استاد آنگونه که خود تعریف می‌کند از سال 1341 امام خمینی را به عنوان یک روحانی مبارز و ظلم ستیز شناخته و به او عشق ورزیده است. سالها پیش منظومه بلندی تحت عنوان «امام خمینی» به ترکی سروده است که بعد از انقلاب چاپ شد. موضوع این منظومه شرح مبارزات امام در سالهای پیش از انقلاب است. بعد از ارتحال امام به همکاری با «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام» پرداخته و کتابهای وصیت‌نامه، کلمات قصار، منشور روحانیت، نامه به گورباچف، مكتوبات عرفانى، غزليات ورباعيات، اربعين حديث وآثارى ديگر را به تركى ترجمه و چاپ کرده‌است. و در مصاحبه‌های خود ترجمه آثار امام را هم بسیار آسان و هم بسیار سخت توصیف کرده است و گفته است: «بسیاری از اشعار امام را من بعد از نیمه‌های شب و در میان هاله‌ای از احساس و عاطفه و هق هق گریه و امواج متلاطم درون و دلی خسته ترجمه کرده‌ام....^[۴]

او همچنین دیوان اشعار امام خمینی را به ترکی منظوم درآورد.

دکتر صدیق در دفاع از حکومت دینی بر این اعتقاد بود که حکومت دینی را والاترین حکومت می‌داند و معتقد است که در مقال همه حکومتهای مکتبی نظیر حکومتهای کمونیستیف حکومتهای عشیره‌ای نظیر حکومت شاهنشاهی ایران، حکومتهای نوع غربی و غیره، تنها حکومت دینی است که اگر درست اجرا شود، می‌تواند بشر را به سعادت برساند و معتقد است که ترکی ستیزان بی‌دین به دنبال ایجاد خط شکاف میان مردم و مسئولان حکومت دینی هستند.

فعالیت‌های علمی

ایشان‌ در‌ طول حیات خود به‌صورت پیوسته به راه‌اندازی مراکز علمی مختلف، انتشار کتاب‌ها و مقالات گوناگون و شرکت در کنفرانس‌های مختلف اشتغال داشت.

وفات

سرانجام پس از گذراندن یک دوره بیماری، بامداد روز چهارشنبه دوم شهریور ۱۴۰۱ش در سن ۷۷ سالگی در بیمارستان فیروزگر تهران درگذشت.^[۵] و در قطعه نام‌آوران وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد.

آثار

تألیفات دکتر صدیق اعّم از تاریخ و ادبیات و شعر و ترجمه به 350 کتاب و رساله می‌رسد. او در دهه هشتاد نظریه کتاب قارا مجموعه حاوی سخنان و نصایح‌ شیخ‌ صفی‌ را مطرح کرد که با‌ استقبال‌ مراجع‌ علمی ترکیه و آذربایجان مواجه شد. ایشان آثار مهمی درباره صوفیه، علویان و اهل حق دارد که مهم‌ترین آنها عبارت است از‌: تحقیقاتی‌ درباره‌ «شیخ صفی‌الدین اردبیلی» و «حاج بکتاش ولی»، به‌عنوان‌ دو‌ قطب علویان ترکیه؛ تحقیق درباره اهل حق ایران و ارتباط با آنها.

تصحیح دیوان سید عمادالدین نسیمی، فضولی بیاتلی‌، نباتی، ملا محمدعلی هیدجی و رسالات آیینی حاجی بکتاش ولی و «قارامجموعه» و کلمات آیینی منظوم اهل حق (از منابع اصلی‌ علویان)، از‌ فعالیت‌های ایشان است . همچنین وی با تسلط به خطوط و زبان‌های‌ باستانی، تحقیقات قابل توجهی در این زمینه انجام داده است. کتاب «سه سنگ‌یاد باستانی» از‌ جمله‌ آنهاست^[۶]‏.