الجبال و الأمکنة و المیاه

الجبال و الأمکنة و المیاه
پدیدآوران	زمخشری، محمود بن عمر (نويسنده) عوض، احمد عبدالتواب (محقق)
سال نشر	13سده
چاپ	0
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الجبال و الأمكنة و المياه، اثر محمود بن عمر بن محمد خوارزمی، مشهور به جارالله زمخشری (476- 538ق)، کتابی است درباره کوه‌ها، مکان‌ها و آب‌های جزیرةالعرب که با تحقیق احمد عبدالتواب عوض منتشر شده است.

کتاب با مقدمه مفصلی از محقق، آغاز شده است که در آن، ضمن معرفی کتاب و اشاره به برخی ویژگی‌های آن، به شرح حال مؤلف پرداخته شده است.

کتاب حاضر، اثری است ارزشمند در شناخت کوه‌ها، مکان‌ها، دشت‌ها، داروها و آب‌های جزیرةالعرب که حاوی اطلاعات ارزشمندی در این زمینه بوده و از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که به این دانش، اهتمام ورزیده است.

محقق، معتقد است ازآنجاکه دعوت اسلام در عصر پیامبر(ص)، از این مکان برخاسته و گسترش یافته، لذا اثر حاضر، یکی از اصولی است که برای هرکسی که بخواهد درباره آن عصر مطالعه کند، ضروری است؛ زیرا هرکس سخنان اعراب یا احادیث پیامبر(ص) و غزوات و سیره آن حضرت را مطالعه می‌کند، نمی‌تواند آن را به‌خوبی درک کند؛ مگر آنکه اطلاعات دقیقی از آداب و جغرافیای جزیرةالعرب داشته باشد.

زمخشری مطالب و مواد کتاب خویش را از آنچه در اشعار پیشینیان موجود است، اعم از شعرای عصر جاهلی، مخضرمین، شعرای مسلمان عصر عباسی و پیشینیان خود، مانند: اصمعی در کتاب «جزيرةالعرب»، البته بدون تصریح به نام وی، به دست آورده است و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین مصادر این کتاب، مطالبی است که مؤلف از شیخ خود، سید علی بن وهاس نقل کرده است.

زمخشری مطالب کتاب خود را بر اساس ترتیب حروف الفبا، تنظیم کرده، ولی این ترتیب، فقط در حرف اول رعایت شده و در داخل هر حرف هجایی، به ترتیب هجایی ملتزم نبوده، بلکه کلمات داخل هر حرف را برحسب شرافت مکان، مرتب کرده است که این امر، باعث اخلال در ترتیب هجایی شده است و بنابراین، نظم الفبایی منحصربه‌فردی برای خود به وجود آورده است. وی همچنین در ترتیب اماکن، شرافت آنها را در نظر گرفته است؛ به این صورت که ابتدا به معرفی اماکن، کوه‌ها و آب‌های مکه پرداخته و پس از آن، مدینه و اطراف آن را معرفی نموده و بعد از آن، به معرفی سایر اماکن و مناطق جزیرةالعرب پرداخته است.

منابع مقاله

مقدمه محقق.